Ugarski sabor
 | Ovaj članak je nedovršen. |
.jpg)
Staleško uređenje ugarske je urušeno u revoluciji 1848. godine. tada je izabran i prvi saziv Zastupničkog doma, koji je zasedao do sloma mađarskih ustanika. politički život zemlje je u toku Bahovog apsolutizma zahvatila apatija, koja je prekinuta 1861. sa izborima za ugarski sabor. Među 377 ugarskih poslanika je bilo i šestoro Srba.
Izbori su održavani 1884, 1887 i 1892. godine, jer je poslanički mandat do 1887. trajao tri, a kasnije pet godina.
Procenat broja lica sa pravom glasa u ukupnom stanovništvu ugarske se kretao od od 5,6% do 7,1%, što je približno iznosilo oko 20–25% punoletne muške populacije. Kada se uzme u obzir da je samo deo lica sa pravom glasa zaista glasalo, jasno je da su tako izabrane vlade evidentno uživale samo podršku od oko 1–2% stanovništva ugarske i to ne uzimajući obzir učestale pritiske na birače od strane vladajuće Slobodoumne stranke odnosno ugarske vlade.[1]
Srpski poslanici na Ugarskom saboru[uredi | uredi izvor]
Mađarska liberalna elita je pokazala spremnost da pregovara sa njima, kao i sa drugim predstavnicima nemađarskih naroda u pogledu položaja njihovih nacija u ugarskoj. Ipak, kada su se okolnosti promenile posle nagodbe sa bečkim dvorom 1867. godine, mađarski politički predvodnici su smatrali da je potrebno da se ugarska zakonom definiše kao mađarska nacionalna država.
Pred srpskom inteligencijom se postavilo pitanje da li da se zadovolji sa ograničenom upotrebom svog jezika i pravom osnivanja kulturnih udruženja ili da započne borbu radi proširenja prava nemađarskih naroda. Deo Srba, predvođenih Svetozarom Miletićem, se odlučilo za opoziciju ugarskoj vladi. Njihov program, poznat po mestu donošenja kao Bečkerečki, podrazumevao je odbacivanje Austro-ugarske nagodbe sa ciljem da se postigne potpuna nezavisnot zemalja ugarske krune, dok je za nemađarske nacije zahtevana teritorijalna autonomija. Ipak, bilo je i onih koji su takvo stanovište ocenili kao štetno, ističući da je jedino u saradnji sa saborskom većinom moguće poboljšati položaj srpskog naroda u ugarskoj.
Srbi pristalice opozicione Srpske narodne slobodoumne stranke, odnosno posle njenog raspada 1887. pristalice Liberalne stranke Mihaila Polita-Desančića i Radikalne stranke Jaše Tomića, su odlučili da više ne učestvuju u izbornoj borbi za ugarski sabor. Stranka notabiliteta koja je još 1884. u Velikoj Kikindi formulisala svoj „umeren“ opozicioni program, u kojem je od peštanske vlade zahtevala poštovanje zakona donetih 1868. godine – O položaju pravoslavnih vernika i O ravnopravnosti narodnosti.
Stoga je cilj razmotri delatnost Srba na ugarskom saboru iz redova vladine Slobodoumne stranke u periodu od 1884. do 1892. godine.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b SRPSKI POSLANICI NA UGARSKOM SABORU OD 1884. DO 1892. GODINE Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. avgust 2018), Srpske Studije, Knj. 6
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Berić, Dušan M. (2013). Državno pravo Kraljevine Ugarske: Prekidi i kontinuitet. Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet.
- Jerić, Kristian M. (2017). Srbi „vladinovci“: Srpski političari u užoj Ugarskoj, pristalice ugarske vlade (1867–1905) (PDF). Beograd: Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet.
- Krestić, Vasilije (2018). „Bečkerečki program”. Glas CDXXVIII knjiga 18 (PDF). Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje istorijskih nauka. str. 9—18.
- Rokai, Peter; Đere, Zoltan; Pal, Tibor; Kasaš, Aleksandar (2002). Istorija Mađara. Beograd: Clio.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
| |
|
