Hećim-Toma Kostić
Hećim-Toma Kostić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1778 |
| Mesto rođenja | Kožani, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 9. oktobar 1848 |
| Mesto smrti | Pančevo, Austrijsko carstvo |
Hećim-Toma Kostić ili Konstantinović (Kožani, 4. april 1778 — Pančevo, 9. oktobar 1848) je bio srpski vidar. Slavu je zadobio lečeći najpoznatije ratnike i vojvode iz Prvog i Drugog srpskog ustanka.
Kao „vojni hirurg“ poslat je iz Srbije u Preko tokom Mađarske bune (1848), da leči srpske ranjenike. Umro je od kolere u Pančevu, na zadatku. Hećim Toma se, međutim, bavio mehandžilukom kao osnovnim svojim zanimanjem.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rodio se 4. aprila 1778. i varoši Kožanima u Makedoniji, sin je čuvene vidarke Ćira-Mane[a].
U Srbiju je došao početkom ustanka na Turke 1804. i nalazio se u prvo vreme u Smederevu.
1806. 15. jula, upravni savet, osvedočivši se o veštini Hećim-Tominoj u lečenju, uzima ga za vojničog lekara, i određuje mu 60 groša plaće na mesec koju će, veli se u aktu, primiti i kad ne bi bilo nikoga da leči.
Iz Smedereva kad je osvojen Beograd, preselio se i Hećim-Toma u današnju srpsku prestolnicu, i tu je vidao ranjenike; i vidao ih je većinom vrlo srećno. Evo za to jednog svedočansva:
1807. rudnički vojvoda Miloš Obrenović, pri osvajanju Užica, u jurišu na neki šanac, rani se teško: kuršum mu prodre u grudi ispod sredinje trećine na prednjoj ivici leve ključnice, i projuri kroz donje polje desne lopatice, dakle baš kroz grudi. Ranjenik je ležao očajnički, a Hećim-Toma zbog mnogih ranjenika koje je već vidao u Beogradu, nije mogao ići u Užice. Za to vojvodu Miloša polože na razapeto među dva tovarna konja platno, i tako ga snesu u Beograd. Hećim-Toma prione vidati te grdne rane. I za nekoliko nedelja. vojvoda se oporavi, digne se, i ode opet na vojsku. Priča se da je Hećim-Toma, u tom vidanju, svojim rođenim ustima isisavao gnoj iz raznih gnojnih kanala da bi se rana brže i lakše obživčala.
1830. decembra 13, Knez Miloš piše: „Za zasluge meni i narodu u ratu ukazivane, oslobođavam Hećim-Tomu, i majku mu Manu, od svake dacije i kuluka”.
1834. oktobra 3, Knez u Negotinu, potpisuje diplomu, kojom Hećim-Tomi određuje 150 talira penzije na godinu.
U Srpskim Novinama od 1841, br 28, str 222, ima izveštaj koko je Hećim-Toma izvidao nogu nekom Dimitriju Rusijancu. Slučaj mora da je bio ređi, jer je lečenje išlo pod nadzorom beogradskog fizika, Dr Đ. Mušickog, pa je tako sjajno ispalo da službene novine o tom govore osobitom hvalom.
Hećim-Toma je umro 9. oktobra 1848. od kolere u Pančevu, kuda je po naredbi srpske vlade bio otišao da vida ranjenike iz madžarskog rata. Telo mu je preneseno u Beograd, i sahranjeno kod Markove crkve, u Paliluli[1], da bi njegovi ostaci 1926. godine bili preneti na Novo groblje.