Hram svetih lekara Kozme i Damjana u Rasnici
| Hram svetih lekara Kozme i Damjana u Rasnici | |
|---|---|
 Crkva | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Rasnica |
| Opština | Pirot |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1885. |
Pravoslavni Hram svetih lekara Kozme i Damjana u Rasnici, nalazi se u Rasnici, Grad Pirot, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi, Eparhiji niškoj, Arhijerejskom namesništvu Pirot , Kosturskoj parohiji. Hram je podignut 1885.godine i nosi pečat vremena kako u verskoj tako i umetničkoj sferi. Osnovu crkve čine dva konuentrigna kvadrata položena jedan u drugi sa apsidom na istoku. Ikonostas je rad ruskih majstora iz prve polovine dvadesetog veka.[1]
Hram je jedno vreme bio zapušten i oronuo pa je malo renoviran devedesetih godina prošlog veka a detaljnije 2017. godine.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Nakon srpskoturskih ratova 1876. do 1878. godine i oslobođenja istoka i jugoistoka-Srbije , oslobođen je i Pirotski kraj. Nakon uspostavljanja mira Berlinskim kongresom (1878.godine) se pristupilo obnovi starih građevina i zidanju novih a i reformi crkvene umetnosti u Kraljevini Srbiji. Jedna od prvih crkava podignutih na jugoistoku Srbije bila je crkva u Rasnici.[2]
Crkva je projektovana i građena u „Bečko neovizantijskom stilu“ i završena 1885. godine. Hram u Rasnici je zidan po nacrtima arhitekte Svetozara Ivačkovića koji je svoje znanje stekao na bečkoj Akademiji kao đak i sledbenik danskog arhitekte Teofila Hanzena. Crkva je značajno arhitektonsko delo tako da je 1894. godine o njoj pisan stručni članak u „Srpskom tehničkom listu“.
Stručnjaci kažu da hram u osnovi sadrži slobodan krst sa kupolom na sredini. Radi se o pravilnom vizantijskom krstu, „pseudogamadni“. Sa druge strane se smatra da „krstoobrazne“ crkve imaju u osnovi pravilan grčki krst. Hram u Rasnici poseduje zvonik kao jedan od bitnih rezultata crkvene i graditeljske reforme toga vremena u Srbiji. Ovaj zvonik karakteriše jedna novina, a to je njegovo projektovanje zasebno u odnosu na hram.
Cilj je bio da se ponovo aktuelizuje princip vizantijskog graditeljstva i oživi srpski nacionalni stil. U to vreme u Srbiji je podignuto više jednokupolnih crkava u kubičnom stilu sa izdvojenim zvonikom.
Istoričari i stručnjaci smatraju da je ovaj hram jedno od najvrednijih i najznačajnijih sakralnih ostvarenja ili jedno od najskladnijih i najoriginalnijih dela arhitekte Svetozara Ivačkovića.
Crkva u Rasnici je posvećena Svetim Vračima Kozmi i Damjanu.[3]
Galerija „Hram pre renoviranja“[uredi | uredi izvor]
-
Hram 2014.g. -
Hram pogled sa strane 2014.g.
Galerija „Hram 2020. i 2022. godine"[uredi | uredi izvor]
-
Pogled sa "Majinog krsta" -
Pogled sa strane -
Kupola -
Hram 2022.g.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Sajt Eparhije niške
- ^ N. Makuljeviš, Reforma crkvene umetnosti u jugoistočnoj Srbiji posle 1878.godine, Leskovački zbornik, Leskovac 1997, 35-58.
- ^ Niš i Vizantija