Car Austrije
Car Austrije (njem. Kaiser von Österreich) bio je vladar Austrijskog carstva i kasnije Austrougarske monarhije. Nasljedna carska titula i dužnost koju je 1804. proglasio car Svetog rimskog carstva Franc II, član doma Habzburg-Lotaring, i koju su on i njegovi nasljednici neprestano držali sve dok se Karl I nije odrekao vlasti 1918. godine.
Carevi su zadržali titulu nadvojvode Austrije. Supruge careva imale su titulu carice, dok su druga članovi porodice nosili titulu nadvojvode ili nadvojvodkinje.
Prethodne titule[uredi | uredi izvor]
Pripadnici austrijskog doma, Habzburške dinastije, bili su izborni carevi Svetog rimskog carstva od 1438. (osim petogodišnjeg prekida od 1740. do 1745) i uglavnom su boravili u Beču. Tako se izraz „austrijski car” može javljati u tekstovima koji datiraju od prije 1804, kada nije postojalo Austrijsko carstvo. U ovom slučajevim riječ Austrija se odnosila na složenu monarhiju kojom je vlada dinastija, a ne na zemlju. Poseban slučaj bila je Marija Terezija; nosila je carsku titulu kao supruga Franca I (vladao od 1745. do 1765), ali je i sama bila monarh austrijskih nasljednih zemalja uključujući Bohemiju i Ugarsku.
Car[uredi | uredi izvor]
Pred agresiju Napoleona I, koji je francuskim ustavom od 18. maja 1804. proglašen za „cara Francuza” (), Franc II je strahovao za budućnost Svetog rimskog carstva i želio je da zadrži svoj i porodični carski status u slučaju raspada Svetog rimsko carstva. Zbog toga je 11. avgusta 1804. za sebe i za svoje nasljednike na čelu Habzburško-lotarinškog doma stvorio novu titulu „car Austrije”.[1] Franc je dvije godine nosio dvije carske titule: bio je car Svetog rimskog carstva Franc II i „po milosti Božijoj” (Von Gottes Gnaden) car Franc I od Austrije.
Vojska prevođena Austrijom pretrpjela je ponižavajući poraz u bici kod Austrelica 1805, a pobjedonosni Napoleon nastavio je sa raspuštanjem starog Rajha (koji je u to vrijeme bio samo nemoćna konfederacija) motivisanjem ili pritiskom na nekoliko njemačkih kneževa da u julu stupe u zasebnu Rajnsku konfederaciju sa svojim zemljama. To je dovelo do toga da Franc II/I 6. avgusta 1806. proglasi raspuštanje Rajha i odloži carsku krunu nastalu u drugoj polovini 10. vijeka (danas izložena u riznici palate Hofburg u Beču).[2]
Od 1806. pa nadalje, Franc je bio samo car Austrije. Imao je tri nasljednika — Ferdinanda I, Franca Jozefa I i Karla I — prije nego što se zemlja raspala 1918. godine. Nikada je uspostavljena svečanost krunisanja; prestolonasljedik je postajao car u trenutku kada je njegov prethodnik preminuo ili abdicirao. Simbol cara Austrije bila je dinastička privatna kruna koja datira još iz vremena Rudolfa II (vladao od 1576. do 1612), a koja je trebala da prenosi dostojanstvo i mit Habzburga.
Titule cara[uredi | uredi izvor]
Austrijski carevi imali su opsežni spisak titula i pretenzija koje su odražavale geografsko prostranstvo i raznolikost zemalja kojima su vladali austrijski Habzburzi. Velika titula cara Austrije mijenjana je nekoliko puta: patentom od 1. avgusta 1804, uredbom dvorske kancelarije od 22. avgusta 1836, dekretom carskog dvorskog ministarstva od 6. januara 1867. i na kraju pismom od 12. decembra 1867. godine. Kraće verzije su bile preporučene za zvanične dokumente i međunarodne ugovore: „car Austrije, kralj Bohemije itd. i apostolski kralj Ugarske”, „car Austrije i apostolski kralj Ugarske”, „njegovo veličanstvo car i kralj” i „njegovo carsko i kraljevsko apostolsko veličanstvo”.
Potpuni spisak (nakon gubitka Lombardije 1859. i Venecije 1866.):
- Car Austrije,
- Apostolski kralj Ugarske,
- Kralj Bohemije, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Galicije, Lodomerije i Ilirije,
- Kralj Jerusalima i tako dalje,
- Nadvojvoda Austrije,
- Veliki vojvoda Toskane i Krakova,
- Vojvoda Lotaringije, Salcburga, Štajerske, Koruške, Kranjske i Bukovine,
- Veliki knez Traksilvanije,
- Markgrof u Moravskoj,
- Vojvoda Gornje i Donje Šleske, Modene, Parme, Pjačence i Gvastale, Aušvica i Zatora, Tešina, Frulije, Dubrovnika i Zadra,
- Kneževski grof Habzburga i Tirola, Kiburga, Gorice i Gradiške,
- Knez Trenta i Bresanone,
- Markgrof Gornje i Donje Lužice i u Istri,
- Grof Hoenemsa, Feldkirha, Bregenca, Zonenberga i tako dalje,
- Gospodar Trsta, Kotora i Slovenske marke,
- Veliki vojvoda Vojvodstva Srbije i tako dalje,
- Suveren Reda Zlatnog runa.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Otto, Posse (1913). „Allerhöchste Pragmatikal-Verordnung vom 11. August 1804”. Die Siegel der Deutschen Kaiser und Könige (na jeziku: nemački) — preko Vikizvornika.
- ^ Zeumer, Karl, ur. (1913). „Erklärung Franz II. zur Niederlegung der Krone des Heiligen Römischen Reiches”. Quellensammlung zur Geschichte der Deutschen Reichsverfassung in Mittelalter und Neuzeit (na jeziku: nemački) — preko Vikizvornika.
