Školska česma (Niška Banja)
| Školska česma | |
|---|---|
 (kod stare škole, odatle i naziv) | |
| Tip | Kraško-termomineralno |
| Izdašnost | 0,0025 m3/s |
| Temperatura vode | 17 - 19 °C |
| Planinski venac | Suve planine |
| Geoprostor | Niška kotlina |
| Oblast | Jugoistočna Srbija |
| Država | Srbija |
  | |
Školska česma je prema balneološkoj klasifikaciji, hipotermalni termomineralni kraški izvor, sa znatnim sadržajem kalcijuma, magnezijuma, hidrokarbonata, oksida aluminijuma, oksida gvožđa i silicijum-dioksida. (Stanković S., 2009.god.) Vrelo Školska česma izbija kod stare škole, Niške Banje odakle joj i potiče naziv. Izdašnost izvora je 2,5 litara u sekundi, a temperatura vode od 17°-19 °C.
Izvedeni radovi na izmeštanju vrela[uredi | uredi izvor]
Zbog neujednačenog priliva vode sa vrela Suva banja 1958. izvršeno je dovođenje vode ovog vrela do Glavnog vrela i na tom sastavu ugrađen je privremeni razdeljivač za mešanje ovih dveju voda sa prelivom za suvišne vode. Time je omogućeno ujednačenje temperature vode između 39 °C koliko iznosi na Glavnom vrelu i temperature vode Suve banje koja se kreće između 12° i 37 °C. Preko tri odvoda razdeljivačem je omogućeno snabdevanje kupatila vodom sa tri temperature.[1] Višegodišnjim uporednim meteorološkihm i hidrološkim osmatranja konstatovano je da je termalna komponenta banjske vode stalna i po temperaturi i po izdašnosti, a da prome nastaju usled promenljivosti hladnih kraških komponenata, čije količine zavise od atmosferskih padavina u slivnom (sabirnom) području Suve planine i Koritnjaka.[2][3][4][5]
Geomorfologija[uredi | uredi izvor]
Školska česma je jedan od termomineralnih izvori Niške Banje koji izbijaju na južnom obodu Niške kotline pod visovima Koritnjaka (808 m), krajnjem zapadnom ogranku Suve planine. Oni su u rasednoj zon, ograničenoj severnim stranama kretacejskih krečnjaka Kovanluka. Ti su krečnjaci ispresecani mnogobrojnim dijaklazama ispunjeni belim kalcitskim žilicama. U samoj Niškoj Banji na nišavskoj terasi zastrveni su debelim slojem bigra, čija je prosečna debljina naslaga oko 10 m, ali mestimično i do 20 m.[1]
U termalnom području Niške Banje, oko Koritnjaka, utvrđeni su rasedi (sa svih strana osim sa one koja se veže za Suvu planinu). Tu počinje, i snop zaplanjskih raseda pravcem severozapad—jugoistok, duž kojih je spuštena Zaplanjska kotlina.
Najizdašniji izvori Niške Banje izbijaju na „podmlađenim banjskim rasedima“; terma Suva banja[a] na studenskom; Glavno vrelo na ukrštanju tog i zaplanjskog raseda. Sem ovih, u razbijenom izvorištu termalne zone Niške banje, uočena je pojava i drugih izvora; vrela Malo grlo (oko 320 m istočno od Suve banje) i povremenog, vrlo slabog termalnog izvora Avuz (kaptiranog u u današnjoj Školskoj česmi).
Istraživanja su ukazala da termalne terase nisu postale samo taloženjem bigra iz vode glavnog vrela, već i iz drugih izvora na zagatu. Novi profili bigrenih saliva, otkriveni prosecanjem pristupnog puta za niškobanjsku pećinsku termu 1968. potvrđuju, da se na relativnom zagatu, isticanje termomineralne vode vršilo iz niza izvora verovatno na celom niškobanjskom podnožju Koritnjaka.[1]
.jpg)
Fizičko hemijske karakteristike vode[uredi | uredi izvor]
Prema balneološkoj klasifikaciji, Školska česma pripada hipotermama, sa znatnim sadržajem kalcijuma, magnezijuma, hidrokarbonata, oksida aluminijuma, oksida gvožđa i silicijum-dioksida. Specifična težina vode je 1,0002, reakcija blago alkalna pH 7,3, a suvi ostatak na temeperaturi od 180 °C je 0,3516 grama po litru.[6]
Sadržaj minerala u jednom litru vode Školske česme [6].
| Katjona | Grama | Milimola | Milivala | Milivala u % |
|---|---|---|---|---|
| Natrijuma | ||||
| Kalijuma | ||||
| Kalcijuma | ||||
| Magnezijuma | ||||
| 8,2365 | 100,0000 | |||
| Anjona | Grama | Milimola | Milivala | Milivala u % |
| Bikarbonata | ||||
| Hlorida | ||||
| Sulfata | ||||
| Nitrata | ||||
Njena radiokativnost dostiže d 36,38 do 54,70 Mahovih jedinica, zbog čega se voda sa ovog izvora koristi samo za piće. Vrelo Školska česma spada među najradioaktivnije izvore vode u Srbiji, čija radioaktivnost ne zavisi od meteoroloških prilika.[7]
Merenja sprovedena od 1931. do 1999. godine pokazala su da je maksimalna temperatura vode „Glavnog vrela“ iznosila 41,3 °C, a minimalna 19 °C, dok su se temperaratura vode vrela Suva banja kretale između 39,4 °C i 11 °C.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Šijački dr Milan navodi i naziv Vrelo princa Tomislava za Suvu banju
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Grupa autora, Geografske odlike niškog područja, Termalne pojave i izvori U: Istoriji Niša, knjiga I, Gradina, Niš 1986 pp. 22- 25
- ^ Minić V. Vodno blago Niške Banje-prirodni faktori i sanacija. Balneoklimatologija. Udr. banj. i klim. mesta Srbije. Niška Banja, Vrnjačka Banja 1999; (23) 2: 1-7.
- ^ Minić V. Uticaj prirodnih i antropogenih faktora na zamućivanje termalnih vrela u Niškoj Banji. Acta medica Medianae. Medicinski fak. Niš i Podr. SLD-Niš 2001; 3: 5-38.
- ^ Minić V. Hidrogeološki uticaj sliva Rautovačkog potoka na kvalitet termalnih voda Niške Banje. Acta medica Medianae. Medicinski fak. Niš i Podr. SLD-Niš; 4: 5-37.
- ^ Minić V. Uticaj kraških voda'na temperaturni režim termalnih izvora u Niškoj Banji, Korišćenje i zaštita voda 2002. Vrnjačka Banja, Jugoslovensko društvo za zaštitu voda, Beograd 2002: 287-92
- ^ a b Stanković S. (2009), Banje Srbije, Zavod za udžbenike, Beograd
- ^ Toma Longinović, (1952) Niška Banja. pp. 24.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični sajt Opštine Niška Banja
- Institut Niška Banja
- Prostorna upoznavanja Niške Banje u 19. veku
- Stanje i perspektive razvoja banjskog turizma u Srbiji
- Turistički vodič Niške Banje
Termomineralna vrela Niške Banje | ||
|---|---|---|
 | ||