Извор странице Tipac

{{taxobox-lat
| name = -{''Nardus stricta'' (L.) DC.}-
| image = Nardus stricta IMG 4480.jpg
| image_width = 250px
| regnum = [[Biljke|-{Plantae}-]]
| divisio = -{[[Tracheophyta]]}-
| subdivisio = -{[[Spermatophytina]]}-
| classis = -{[[Magnoliopsida]]}-
| superordo = -{[[Lilianae]]}-
| ordo = -{[[Poales]]}-
| familia = -{[[Poaceae]] Barnhart}-
| tribus = -{ [[Nardeae]] Rchb.}-
| genus = -{''[[Nardus]]'' L.}-
| species = -{''N. stricta''}-
| species_authority = [[L.]]
| synonyms = * -{''Nardus aristata'' L.}-
* -{''Nardus articulata'' L.}-
* -{''Nardus ciliaris'' L.}-
* -{''Nardus ciliata'' Lam.}-
* -{''Nardus dactyloides'' Rol. ex Rottb.}-
* -{''Nardus gangitis'' L.}-
* -{''Nardus glabriculmis'' Sakalo}-
* -{''Nardus incurva'' Gouan}-
* -{''Nardus indica'' L.f.}-
* -{''Nardus monandra'' (Cav.) Raspail}-
* -{''Nardus scorpioides'' Lam.}-
* -{''Nardus stricta'' var. ''glabriculmis'' (Sakalo) Tzvelev}-
* -{''Nardus thomaea'' L.f.}-<ref>{{cite web|title=''Danthonia''| work = The Plant List. Version 1.| url = http://www.theplantlist.org/tpl/search?q=Nardus | accessdate=14. 10. 2018}}</ref>
}}

'''Tipac''' ili '''tvrdača''' (lat. ''Nardus stricta'' L.) je jedina vrsta roda ''Nardus'' L. Ime roda potiče od grčke reči ''nardos'' koja je kod starih Grka bila prvobitno ime za jednu indijsku biljku (verovatno ''Nardostachys fatamansi'' ili ''N. grandiflora'') iz koje se dobijalo mirišljavo Narde ulje. Ime je vrlo rano preneto i na vrste roda ''Andropogon'' sa aromatičnim rizomima (''A. nardus'', ''A schoenanthus'' i dr.).

== Opšte karakteristike ==

Tipac je višegodišnja zeljasta, gusto busenasta biljka, visine do 60 cm, sa debelim rizomima, dugim do 5 cm, od kojih polaze brojni zbijeni vegetativni i cvetni izdanci. [[Stablo]] je kruto i uspravno, a samo u osnovi sa lišćem. Naniže je glatko, a naviše hrapavo. Znatno je duže od listova. [[List]]ovi su dugi do 20 cm, sivozeleni. Donji listovi su redukovani na beličaste slamno žute i sjajne ljuspe. Gornji listovi su sa vrlo uskim, čekinjasto savijenim, oko 4 mm širokim, šiljatim, uspravnim ljuspama, hrapavim po obodu. Ligula je kratka, do 2 mm duga, a može i potpuno da nedostaje. [[Cvast|Klas]] je jednostran, jednostavan, tanak. Klasići su dugi do 12 mm, vrlo usko lancetasti, dugo ušiljeni, u početku uspravni, a kasnije pravo odstojeći. Mladi klasovi su plavičasti ili ljubičasti, a kasnije postaju žuti, sedeći na dvema stranama trostrane osovine. Pleve nedostaju, odnosno zakržljale su. Vidi se samo jedna nejasna ljuspa na osovini klasa. Donja plevica je sa leđne strane ravna, s tri nerva, često vrlo tamna, sužena u krutu os. Gornja plevica je duga oko 4 mm, nežno tanko kožasta. Stubić je jednostavan, a žig je jednodelan. [[Plod]] je s tri ivice, go, vretenast i sužen u stubić, koji na njemu ostaje. Cveta od maja do jula. Utvrđen je broj hromozoma 2n = 26.<ref>{{cite book|authors=Tom Cope & Alan Gray | year=2009| title = Grasses of the British Isles | series = BSBI Handbook | volume = 13 | publisher = [[Botanical Society of the British Isles]] | location = London, UK | isbn = 978-0-901158-42-0| pages=53}}</ref> <ref>{{cite book|last=Tutin|first=T. G.|display-authors=etal | title = Flora Europaea | publisher = Cambridge University Press}}</ref> <ref>{{cite book|last=Josifović| first = M. | year=1976| title = Flora SR Srbije | publisher = Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti}}</ref>

== Stanište i rasprostranjenje ==
[[Датотека:Nardus stricta IMG 4478.jpg|<center>Umereno vlažna livada tvrdace (''Nardus stricta'')|мини|280п]]

Tipac se može naći od brdskog do subnivalnog pojasa, na planinama (do 3 000 m nadmorske visine). Najbrojnije populacije naseljavaju acidofilne livade brdskog i planinskog pojasa, a zajednice pripadaju klasi ''Nardo-Callunetea'', odnosno redu ''Nardetalia''. Naseljava i peskove, prljuše i prisojne strane, krševe i zidine. Mestimično je česta na vlažnim, močvarnim livadama, tresavama, u svetlim šumama, na pašnjacima, siromašnim livadama.

Rasprostranjen je u Evropi i Aziji. <ref>{{cite book|last=Šilić| first = Čedomil | year=1990| title = Livadske biljke | publisher = IP SVJETLOST, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Sarajevo. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva Beograd.| isbn = 978-86-01-02501-1| pages=}}</ref> <ref>{{Cite web-lat|url=http://habitat.bio.bg.ac.rs/doc/stanista_srbije/632%20Prirucnik.pdf| title = Staništa Srbije - Priručnik sa osnovnim opisima i podacima|date=| website = habitat.bio.bg.ac.rs|archive-url=|archive-date=|dead-url=| accessdate=03. 10. 2018}}</ref><ref>{{Cite web-lat|url=http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/reg/viewAct/c1c8d8f2-a16d-425d-9838-02573e07f742| title = Pravilnik o kriterijumima za izdvajanje tipova staništa, o tipovima staništa, osetljivim, ugroženim, retkim i za zaštitu prioritetnim tipovima staništa i o merama zaštite za njihovo očuvanje| last=| first = |date=| website = www.pravno-informacioni-sistem.rs|archive-url=|archive-date=|dead-url=| accessdate=03. 10. 2018}}</ref>


== Upotreba ==

Tipac je veoma loš kao krma, jer sadrži puno silicijum-dioksida. Smatra se korovskom biljkom.<ref>{{cite journal|authors=Brynmor Thomas & C. B. Fairbairn | year=1956| title = The white bent (''Nardus stricta''): its composition, digestibilty and probable nutritive value
| journal = Grass and Forage Science | volume = 11 | issue = 4 | doi = 10.1111/j.1365-2494.1956.tb00079.x| pages=230–234}}</ref> <ref>{{cite journal|last=Welch| first = D.| year=1986| title = Studies in the grazing of heather moorland in north-east Scotland. V. Trends in ''Nardus stricta'' and other unpalatable graminoids |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-applied-ecology_1986-12_23_3/page/1047| journal = [[Journal of Applied Ecology]] | volume = 23 | issue = 3 | doi = 10.2307/2403954 | jstor = 2403954| pages=1047–1058}}</ref><br />
== Reference ==
{{reflist}}

== Spoljašnje veze ==
{{Commons category-lat|Nardus stricta}}
{{Wikispecies-lat|Nardus stricta}}
* [http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameCache=Nardus%20stricta&PTRefFk=7100000 The Euro+Med PlantBase — the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity]
* [http://www.tropicos.org/namesearch.aspx?name=Nardus%20stricta Tropicos]

{{Taxonbar| from = Q9174561}}
{{Commonscat|Nardus}}

{{normativna kontrola}}

[[Категорија:Nardus stricta]]