Banjička šuma

Banjička šuma
Geografski položaj
Koordinate	44.875 N 20.625 E
Grad	grad Beograd
Država	Srbija
Fizičke karakteristike
Klima	umereno-kontinentalna
temperatura	-30°C do 40°C

Banjička šuma

Banjička šuma (Bajfordova šuma) je park-šuma i nalazi se na teritoriji opštine Voždovac i prostire se pored Bulevara oslobođenja dužinom od 2300 m. Banjička šuma je zaštićeni spomenik prirode i svrstava se u zaštićeno područje treće kategorije.

Istorijat i osnovne prirodne vrednosti

Stanište Banjičke šume odgovara nekadašnjem staništu klimatogene šume Srbije fitocenozi Quercetum-fanetto-cerris, ali je u periodu između dva svetska rata, vegetacija u velikom broju posečena a prostor korišćen za gajenje povrtarskih kultura. Ideja ponovnog pošumljavanja Beograda je pokrenuta još u to vreme, pa je najesen 1939. posađeno prvo drvo iza kasarne Drugog puka, oko ul. Mihajla Avramovića.

Posle Drugog svetskog rata, od 1948-1950. izvršeno je dobrovoljno pošumljavanje a današnju sliku šume čine veštački podignuto stanište lužnjaka, sa grabom, cerom i lipama uz proces prirodne obnove. Pretežno je lišćarska ali ima manji broj četinara. Sa aspekta očuvanja autentičnosti šume i potreba ptica za hranom, unošenje četinarskih vrsta nije dozvoljeno. Šumu čine veliki broj vrsta između ostalog javor, srebrnolisni javor, mleč, pajavac, topola, američki jasen, bagrem, kedar, gledičija, lužnjak, itd.. Zbog velike izdanačke kulture snage mekih lišćara, razvio se gust sklop žbunja i prizemne flore a dom je i oko 70 vrsta ptica pa se zbog toga pristupa najvažnijim merama zaštite i očuvanja ornitofaune.

U jednom delu šume presečena je pešačkim komunikacijama, dostupan stanovništvu dok je drugi deo neuređen i slabije prohodan. Omogućava rekreaciju žitelja i po svojoj nameni je predviđen za sport i rekreaciju. Svojim postojanjem u gradskom tkivu utiče na mezoklimu grada, služi kao rezervoar svežeg vazduha i ublažava klimatske i druge ekstreme.

Prostor Banjičke šume predstavlja zaravan na visini od 122 do 178 m. Geološku podlogu šume čine kvartne naslage lesa, a mestimično se pojavljuju i eruptivne stene. Na južnoj strani šume nalazi se izvorište Banjičkog potoka. Zbog velike izdaničke snage biljaka razvio se gust sklop drugog sprata vegetacije, odnosno sprat žbunja i prizemne flore što je doprinelo naseljavanju velikog broja ptica. Zbog velikog broja ptica koje naseljavaju ovaj prostor, Banjička šuma je proglašena Prirodnim dobrom i stavljena pod zaštitu kao Spomenik prirode. Najveće zasluge za stavljanje šume pod zaštitu pripadaju Timotiju Džonu Bajfordu, scenarisiti i reditelju ali i orintologu i strastvenom posmatraču ptica. Bajfrod je u periodu od 1986. do 1989. godine proučavao i posmatrao ptice na ovom prostoru i na osnovu toga predložio da se šuma stavi pod zaštitu.

Dominiraju ptice karakteristične za listopadne šume. Na strukturu faune ptica nisu uticali samo prirodni faktori već antropogeni jer je šuma relativno mlada i veštački pošumljena. Osim toga, urbano područje povoljno utiče na zimovanje mnogih vrsta ptica kao što su jastreb, mišar, siva žuna, seoski detlić, senica, drozd. Ovaj prostor je bogat i mahovinom. Tu se nalazi 28 vrsta mahovine koja ima veliku ulogu u održavanju ekosistema.

Nekada je nosila ime "Titov gaj" a danas je poznata kao "Bajfordova šuma".

Geografski položaj

Banjička šuma se nalazi na teritoriji Beograda i pripada naselju Banjica koja se nalazi na teritoriji opštine Voždovac. Prostire se između Bulevara oslobođenja, ulice generala Pavla Jurišića Šturma i Crnotravske. Uokvirena je sledećim gradskim celinama:

• sa severne strane Ulicom generala Pavla Jurišića Šturma i kompleksom "Gemaks",
• sa zapadne strane vojnim kompleksom "Rasadnici", kompleksom sportskih terena FK "Rad", kompleksom SC "Voždovac" i "Banjica"sa pratećim sadržajima,
• sa istočne saobraćajnicom Bulevar oslobođenja i stambenom zonom,
• sa južne strane Crnotravskom ulicom i stambenim naseljem "Banjica".

Minimalna nadmorska visina iznosi 79 m, maksimalna 83 m. Ukupna površina, prema podacima JKP "Zelenilo-Beograd" (kojoj je dato upravljanje i održavanje spomenika) iznosi 41 ha, 58 a, 50 m², a sama šuma zauzima 40 ha, 63 a 18 m², dok je površina puta 0 ha, 9 a i 77 m².

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Zvezdarska šuma
• Košutnjak
• Topčider
• Veliko ratno ostrvo
• Trešnja

Literatura

1. Antić, M. Jović, N., Avdalović, V. (1977): Ekološke karakteristike zemljišta Park šume Titov gaj, UNiverzitet u Beogradu Glasnik Šumarskog fakulteta, Beograd.
2. Generalni plan Beograda 2021,www.beograd.org./documents/plan 2021
3. Grdović, S. (2003): "Bioflora šireg područja Beograda - diverzitet, ekologija i bioindikatorski značaj", doktorska dizertacija, UNiverzitet u Beogradu, Biološki fakultet, Beograd
4. Dr Jovan Đ. Marković (1967): "Priroda i prirodne retkosti Jugoslavije", Beograd.
5. Držić, D. (1999): Šumarstvo br. 1-2, Šumarski fakultet, Beograd
6. JAvno urbanističko preduzeće (2004): Regionalni prostorni plan administrativnog "područja grada Beograda", Urbanistički zavod Beograda, Beograd
7. Jovanović, B., Vukićević, E. (1977): Potencijalna vegetacija PArk šume Titov gaj, Univerzitet u Beogradu Glasnik Šumarskog fakulteta, Beograd
8. Jović, N., Tomić, Z., Jović, D. (1966): Tipologija šuma, osnovni udžbenik, Šumarski fakultet, Beograd
9. Posebnaosnova gazdovanja šumama za GJ "Banjica", (2003—2012).
10. Slobodan Giša Bogunović (2005): Arhitekstonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka, tom 1. str. 578,579, Beograd
11. Tomić, Z. (1992): Šumske fitocenoze Srbije, osnovni udžbenik, Šumarski fakultet, Beograd.
12. Grupa autora (2010): Strategija odgrživog razvoja GO Voždovac, Gradska uprava opština Voždovac, Beograd

Spoljašnje veze

• Banjička šuma od danas "Bajfordova šuma "blic.rs