Birov

Birov (mađ. bíró — sudija) je nekad u pojedinim našim krajevima, prvenstveno u Vojvodini, bio seoski sudija ili seoski starešina uopšte: „Der Unter-knez im Dorfe, genus magistri vici“ (Vukov rečnik). Gde nije bilo u selu kneza ili višeg starešine, birov ga je zamenjivao.

U Vojvodini je nakon što je car Leopold I podelio povlasticu budimskim Srbima (1696. u predgrađu Taban, koje je kasnije pripojeno Budimu), naziv birov je dobio starešina verske opštine. Na čelu srpske opštine bio je tanač (savet, veće), sastavljen od jednog birova i nekoliko članova (eškuta eškut - zakleti većnik, od mađarskog eski zakletva) izabranih na godinu dana iz kruga uglednih građana. Po uzoru na ovu i na druge verske opštine u Ugarskoj obrazovane su varoške verske opštine i u Srbiji, još za turske vladavine, a onda i pod austrijskom okupacijom.

Jedini očuvani podaci odnose se na Beograd (1908) Novo stanovništvo, koje se naglo naseljavalo Beograd i Srbiju, unosilo je vrlo različita shvatanja opštinskog uređenja, pa su verske zajednice pod Austrijom bile drugačije nego one pod Turcima i sudeći po nazivima bile su uređene kao one po obrascu srpskih opšina preko Save i Dunava (2. juna 1708, piše „Avram Đurić birov Savske Varoši s ostalim eškutima“ budimskom birovu o nekom dugu.

I birov i eškuti birani su u prisustvu i sa saglašnošću austrijskih vlasti, inače izbor nije bio punovažan.

Literatura

• T. R. Đorđević: Iz Srbije kneza Miloša Beograd 1924. str 310—312