Вилино сито

Vilino sito
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Divizija:	Magnoliophyta
Klasa:	Magnoliopsida
Red:	Asterales
Porodica:	Asteraceae
Rod:	Carlina
Binomno ime
Carlina acaulis L., 1753

Vilino sito (Carlina acaulis) poznata i kao kravljak, kraljevac, kraljevak, pupava, pupava trava, beli trn, krmski koren, veliko sito (na Staroj planini zovu je šeremetka) je višegodišnja zeljasta biljka najčešće bez stabla iz porodice glavočika (Asteraceae).

• Poreklo naučnog imena:

- roda od lat. carere = grepsti;

- vrste od gr. a = bez i kaulos= stablo (bez stabla, nema stablo)

• Sinonimi:

- Carlina grandifolia Mnch.

Opis biljke

Najčešće je bez stabla pa listovi obrazuju prizemnu rozetu. Dugački su do 30 cm, a široki 6 cm i perasto su deljeni na 10 - 12 režnjeva sa svake strane. Lisni režnjevi imaju bodljaste zupce. Cvetovi su sakupljeni ucvast glavicu čiji je prečnik 5 - 13 cm i najčešće je pojedinačna. Plod je ahenija sa papusom (cipsela). Rizom je dobro razvijen, vretenast i vertikalno položen.

Hemijski sastav droge

Kao droga koristi se koren (Carlinae radix) koji sadrži:

• etarsko ulje (oko 2%);
• inulin (oko 20%);
• tanine;
• smole;
• vosak;
• gorke materije.

Lekovito dejstvo i upotreba

Koristi se u narodnoj medicini kao:

• diuretik;
• dijaforetik;
• spazmolitik;
• holagog;
• sedativ;
• tonik.

Deluje protiv mikroba, gljivica pa se upotrebljava spolja za lečenje rana. Najčešće se upotrebljava za bolesti urogenitalnog trakta i kod grčeva u digestivnom traktu.

Koristi se i za jelo poput artičoke i to mlade glavice.

Prirodni resursi ove biljke su dosta smanjeni pa je delimično zaštićena (ograničeno prikupljanje).

Literatura

• Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.
• Šilić, Č: Šumske zeljaste biljke, ZUNS Sarajevo i ZUNS Beograd, 1990.

Galerija

• 
  Lisna rozeta
• 
  glavičasta cvast
• 
  cevasti cvetovi