Emilijano Zapata

Za druge upotrebe pogledajte stranicu Emilijano Zapata (višeznačna odrednica).

Emilijano Zapata
Emilijano Zapata, 1914.
Datum rođenja	(1879-08-08)8. avgust 1879.
Mesto rođenja	San Migel Anenekvilko, Meksiko
Datum smrti	10. april 1919.(1919-04-10) (39 god.)
Mesto smrti	Činameka, Meksiko
Potpis

Emilijano Zapata Salazar (šp. Emiliano Zapata Salazar; San Migel Anenekvilko, 8. avgust 1879 — Činameka, 10. april 1919), bio je vođa meksičkog seljačkog pokreta za agrarnu reformu u meksičkoj revoluciji (1910—1917).

Emilijano Zapata rođen je 8. avgusta 1879. u mestu San Migel Anenekvilko, a koje se danas zove Anenekuilko de los Zapata u saveznoj državi Morelos. Njegovi roditelji bili su mešavina indijanskog i belačkog porekla. Zapata je bio nepismeni seljak skoro čiste domorodačke tj. astečke krvi, što kazuje i sam podatak da je veliki period svog života govorio samo nauatl jezikom. Okupio je vojsku domorodaca iz sela i hacijendi Morelosa i pod krilaticom Zemlja i sloboda pridružio se meksičkom revolucionaru Francisku Maderi 1910. godine u ustanku protiv diktatora Porfirija Dijaza. Zapata je formulisao svoj plan agrarne reforme pod imenom Plan Ajala u kojem je tražio preraspodelu zemlje za domorodačko stanovništvo. Razočaran što Madero ne provodi agrarne reforme, a traži raspuštanje seljačkih gerilskih odreda i razoružanje seljaka Zapata odbija da se pokori novoj vladi. On zajedno sa svojim istomišljenicima zahteva neodložno provođenje agrarne reforme i konfiskaciju one zemlje koja pripada neprijateljima revolucije.

Emililijano Zapata

I nakon Maderovog pada 1913. godine i dolaska na vlast diktatora Viktorijana Uerte, i kasnije kada je to mesto preuzeo Venustijano Karanza, Zapata je nastavio da se bori protiv aktuelnih vlasti udružen s Pančom Viljom. Oni zajedničkim snagama krajem 1914. uspevaju na kratko osvojiti glavni meksički grad Meksiko Siti. Nakon povlačenja iz glavnog grada u januaru 1915. godine Zapata godinama uspešno ratuje protiv bolje naoružanog i opremljenog neprijatelja u severnom području Meksika. Na teritoriji koja je bila pod njegovom vlašću seljacima daje zemlju, u skladu sa planom Ajala i obnavlja revoluciju pod krilaticom Zemlja i sloboda. To je bio akt revolucionarno-antifeudalnog karaktera koji je imao velikog odjeka kako u Meksiku tako i u drugim zemljama Latinske Amerike. Emilijano Zapata s nadom je pozdravio Oktobarsku revoluciju u Rusiji. Zapata je ostao u opoziciji, boreći se protiv represije, do 1919.

Emilijano Zapata je, namamljen na sastanak sa vladinim trupama, ubijen 10. aprila 1919. iz zasede u mestu Čnameka.

Iako su pobunjenici nastavili borbu, konzervativci su pobedili i Zapatine ideje o pravednoj distribuciji zemlje su ostale ignorisane do predsednikovanja Lazara Kardenasa kasnih tridesetih. U Meksiku njegovo ime još uvek je simbol antifeudalne borbe i legendarnog junaka meksičke revolucije. Njegov život je inspiracija za bezbroj legendi i balada. Tokom celog 20. veka, ljudi širom sveta su ustajali protiv ugnjetavanja sa zapatinim pokličem:

Bolje je umreti na nogama nego živeti na kolenima!

Godine 1994. izbija ustanak seoskog stanovništva indijanskog porekla (potomci Indijanaca Maja), u meksičkoj oblasti Čijapas. Ustanici sebe nazivaju zapatistima i smatraju se nastavljačima njegove borbe.