Krivogaštani

Krivogaštani
mkd. *Кривогаштани*
Krivogaštani; mkd. Кривогаштани
	Pogled na Krivogaštane
Administrativni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Krivogaštani
Stanovništvo
— (2002)	1.870
Geografske karakteristike
Koordinate	41° 20′ 10″ S; 21° 19′ 59″ I / 41.3361° S; 21.3331° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	610 m
	Krivogaštani Krivogaštani na karti Severne Makedonije
Ostali podaci
Poštanski broj	7524
Pozivni broj	(+389) 48
Registarska oznaka	PP

Krivogaštani (mkd. Кривогаштани) su naselje u Severnoj Makedoniji, u središnjem delu države. Krivogaštani je sedište i najveće naselje istoimene opštine Krivogaštani.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Naselje Krivogaštani je smešteno u središnjem delu Severne Makedonije. Od najbližeg većeg grada, Prilepa, naselje je udaljeno 20 km zapadno. Kroz naselje vodi put od Prilepa ka Kruševu.

Krivogaštani se nalaze u zapadnom delu Pelagonije, najveće visoravni Severne Makedonije. Naseljski atar je mahom ravničarski, bez većih vodotoka, dok se dalje ka zapadu izdižu prva brda planine Baba. Nadmorska visina naselja je približno 610 metara.

Klima u naselju je kontinentalna.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Krivogaštani se pominju kao selo u srednjem veku: 1335, 1336. i 1345. godine . U darovnim poveljama (3) koje je dao srpski kralj - car Dušan - manastiru Treskavcu, "stas" u Krivogaštanima je manastirski posed, čiji prihode uzimaju monasi.^[1]

Kod Krivogaštana se sreće "bakarno gumno", drevni toponim u pustoši.

U selu se u 19. veku nalazio turski han, kraj samog druma. Bio je to tipični han, "jedna bedna čatrlja od slepljena blata i brvana". To svratište kiridžija i putnika imalo je trem na direcima, a od prostorija bilo je ognjište (u kojem se na vatri stalno kuvala kafa) i velika centralno postavljena konjušnica za konje i ljude. Sa strane je bio pridodat deo za stan handžije i smeštaj imućnijih "boljih" gostiju. Svu komociju za smeštaj putnika - gostiju činio je minderluk sa asurama, a jedinu čast predstavljala je kafa, kao i dobra voda.^[2]

Mesto je postradalo tokom oslobodilačkih ratova. U Krivogaštanima, mestu kod Prilepa je 1931. od strane samih seljana podignut, i o Spasovdanu osvećen, veliki spomenik palim borcima oslobodilačkih ratova 1912-1918. godine.^[3]

Krivogaštani su krajem 19. veka dobili srpsku osnovnu školu. Prvi poznati učitelj bio je Cvetko Petrović, rodom iz Pocerja 1870. godine, koji se u mestu bavio oko 1900. godine. Petrović je uzeo tuđu krštenicu, pokojnog Atanasija Sredojevića iz Makedonije, ne znajući dovoljno o ličnosti, čiji je preuzeo identitet. Atanasije je izvršio arentat - dinamitom srušio kuću Mustafa-paše u Bitolju, i pred turskom poterom izbegao u Srbiju. Predstavljajući se kao Sredojević, našao je Cvetko mesto učitelja u Poreču 1895. godine. Turci su ga 1902. godine konačno uhapsili kao (Sredojevića!) učitelja u Krivogaštanima, ali se docnije posle mnogo stradanja izbavio iz tamnice, tek kad je dokazao pravi identitet. Cvetko je bio veliki nacionalni radnik, koji je ne samo podsticao otvaranje srpskih škola u Staroj Srbiji i Makedoniji, već i širio pismenost među starijim meštanima.^[4] Između dva rata stalno se menjao - premeštao učiteljski kadar, i iz tog perioda poznati su sledeći učitelji u istoj: Božidar Pavlović i Milunka Jovanović (do 1921), Mateja Dimitrijević (1922-1923), Aleksa Prokić (1930), Roksanda Rolović (1930),Trajko Vlajković (1930), Milunka Paunović (1931), supružnici Danica i Vukosav Šoškić (1932), Radovan Abramović (1934), Ana (Fuks) Blagojević (1933-1934), Nada Kostić (1935), Donča Cvetanović (1936-1939), Aleksandar Lazarević (1934-1939), Kosovka Vukmirović (1930-1940), Desanka Damević (1940) i drugi.^[5]

Na opštinskim izborima održanim 1927. godine u mestu je pobedila lista bivšeg četničkog vojvode Vasilija Trbića, sa kandidatom Petrom Bogojevićem zemljoradnikom.^[6]

Srpsko poljoprivredno društvo je 1923. godine poslalo svom članu Cvetku Pašiću iz Krivogaštana, jednu "žetelicu", koju je naručio. Prilepska dolina je bila plodna i pogodna za uzgoj žita.^[7]