Културна историја Срба (knjiga)

Kulturna istorija Srba: predavanja
Kulturna istorija Srba: predavanja
	Korice knjige Kulturna istorija Srba, 2016. godina
Nastanak i sadržaj
Autor	Jovan Deretić
Zemlja	SR Jugoslavija
Jezik	Srpski
Žanr / vrsta dela	predavanja
Izdavanje
Izdavač	Filološki fakultet, Beograd i Nova svetlost, Kragujevca
Datum	2001.

Kulturna istorija Srba: predavanja je knjiga profesora Jovana Deretića, objavljena 2001. godine u izdanju Filološkog fakulteta iz Beograda i Nove svetlosti iz Kragujevca.^[1] Rukopis predavanja priredili su za štampu dr Milo Lompar i mr Zorica Nestorović.^[2]

O knjizi[uredi | uredi izvor]

Knjiga sadrži predavanja koja je autor držao studentima Filološkog fakulteta u Beogradu i Kragujevcu u periodu od 1993/1994. do 2000/2001. školske godine. Naknadno su dodati odeljci iz književnosti, ali sasvim ukratko. Kurs u okviru kog su održana predavanja je bio namenjen studentima srpske književnosti i svrha mu je bila da pruži osnovna znanja iz istorije i drugih grana kulture, da bolje shvate kulturnoistorijsku pozadinu književnosti u pojedinim razdobljima. Istu ulogu treba da ima i ova knjiga.^[2]

Knjiga predstavlja sveobuhvatnu sintezu osnovnih znanja iz istorije i drugih grana kulture srpskoga naroda, ali i predložak za razumevanje kulturno-istorijske pozadine književnosti u pojedinim razdobljima, i od neprocenjivog je značaja za istoriju srpske kulture i književnosti.^[2]^[3]

Novija izdanja knjige iz 2013, 2016, 2018. i 2022. godine su potkrepljena velikim brojem slika i fotografija spomenika kulture, manastira, fresaka, kompozicija i mnogih drugih značajnih tekovina viševekovne kulturne istorije Srba.^[2]

Predavanja kao i knjigu Deretić je popodelio na kulturu Srba u srednjem veku, zatim na narodnu, građansku i modernu kulturu. Želeo je da istakne kako za različite periode i uslove treba da važe različiti kriterijumi, a da pritom podjednako treba imati razumevanja i za uticaj na srpsku kulturu sa istoka, i za uticaj sa zapada, ali i za običaje nasleđene iz vremena pre nego što su Srbi primili hrišćanstvo.^[4]

Sadržaj[uredi | uredi izvor]

Sadržaj knjige Uređujete Kulturna istorija Srba:^[2]

Reč unapred
- Predgovor: Kulturna istorija Srba Jovana Deretića ili o vitalizmu srpske kulture
UVOD
- Geografski prostor
- Drevne kulture na tlu Srbije
- Stari Sloveni
  - Ime
  - Pradomovina Slovena
  - Položaj među drugim narodima
  - Slovenska religija
  - U očima stranaca
- Hrišćanstvo i pravoslavlje
  - Simbol vere
  - Ostali elementi hrišćanskog učenja
  - Jeresi
SREDNjOVEKOVNA KULTURA
- Srbi u ranom srednjem veku
  - Ime
  - Seoba
  - Srpske zemlje
  - Prva srpska država
  - Vizantijska osvajanja
  - Uspon Zete
  - Raški veliki župani
  - Srpska kultura u ranom srednjem veku
  - Pokrštavanje Srba
  - Nastanak slovenske liturgije i slovenske knjige
  - Počeci umetnosti
- Formiranje srpske političke i kulturne individualnosti
- Stefan Nemanja, Sveti Sava i Stefan Prvovenčani
  - Nemanja postaje veliki župan
  - Oslobađanje od vizantijske zavisnosti i ujedinjenje srpskih zemalja
  - Zidanje manastira
  - Značaj Hilandara u srpskoj istoriji i kulturi
  - Srbija kao kraljevina i njena autokefalna crkva
  - Vizantija kao kulturni model
  - Početak srpskog prava
  - Preokret u arhitekturi
  - Studeničko slikarstvo
  - Preokret u književnosti
  - Državna ideologija
- Srbija u XIII veku
  - Srbija i Dubrovnik
  - Katolička crkva u Srbiji
  - Privredni rast Srbije
  - Kulturna orijentacija
  - Domentijan
  - Zlatno doba srpskog slikarstva
- Srbija u doba kralja Milutina
  - Vodeće ličnosti epohe
  - Vlastela i Crkva kao političke snage
  - Lik kralja Milutina
  - Međunarodna scena i Milutinova osvajanja
  - Trgovački putevi, trgovina, trgovi i gradovi
  - Novine u upravljanju zemljom – vizantinizacija
  - Milutin – graditelj i ktitor
  - Renesansa Paleologa
  - Bogorodica Ljeviška
  - Kraljeva crkva
  - Gračanica
  - Teodosije
- Srbija na vrhuncu moći
- Doba Stefana Dečanskog i Stefana Dušana
  - Doba Stefana Dečanskog
  - Stefan Dušan kao ličnost
  - Dušanova osvajanja
  - Krunisanje za cara
  - Zakonodavni rad
  - Dušanov zakonik
  - Društvo
  - Umetnost
  - Pećka patrijaršija
  - Lesnovo
  - Visoki Dečani
  - Kraljevski zbornik
- Pozni srednji vek
  - Deoba carstva i bitka na Marici
  - Doba oblasnih gospodara. Bitka na Kosovu
  - Vazalstvo i obnova Srbije
  - Agonija Srbije i njen pad pod Turke
  - Kulturna zbivanja
  - Isihazam
  - „Ispravljanje prevoda“
  - Moravska škola
  - Duhovna muzika
- Vazalna despotovina u Sremu
- Kultura srednjovekovne Bosne
- Nastanak Crne Gore
- Stare srpske štamparije
NARODNA KULTURA
- Srpski narod pod turskom vlašću
  - Postvizantijska kultura
- Vidovi narodne kulture
- Narodna religija
GRAĐANSKA KULTURA
- XVIII vek: barok i prosvećenost
  - Bečki rat i Velika seoba
  - Srpske privilegije
  - Politička organizacija i društveni razvitak
  - Crna Gora
  - Kulturni prelazak
  - Barokni stil
  - Od stare ka novoj književnosti
  - Prosvećenost
  - Carske reforme
  - Dositej Obradović
  - Temelji nove kulture
- Srpska revolucija i formiranje nove Srbije
- Nacionalne ideje i nacionalni pokreti
- Klasicizam i narodna kultura
  - Stvaranje nacionalne inteligencije
  - Stvaranje srpske čitalačke publike
  - Kulturne ustanove
  - Kulturni preobražaj Srbije
  - Poslednji izdanci stare umetnosti
  - Početak moderne muzičke kulture
  - Klasicizam
  - Slikarstvo: od klasicizma do bidermajera
  - Književni klasicizam: Lukijan Mušicki i njegova škola
  - Vuk Karadžić i narodna tradicija
  - Sterija i rađanje srpske drame
  - Njegoš
- Epoha romantizma
  - Događaji i ideje
  - Romantičarska poezija
  - Romantičarsko pozorište
  - Romantičarsko slikarstvo
  - Početak „nacionalnog stila“ u muzici
- Epoha realizma
  - Istorijska pozadina realizma
  - Kulturni napredak
  - Srpski socijalizam
  - Kritička škola u nacionalnoj istoriografiji
  - Uspon prirodnih nauka
  - Književni realizam
  - Realizam u likovnim umetnostima
  - „Nacionalni stil“ u muzici
MODERNA KULTURA
- Epoha moderne
  - Parlamentarna demokratija
  - Obnova oslobodilačke akcije
  - Zaoštravanje odnosa sa Austrijom
  - Balkanski ratovi
  - Boemija i akademski modernizam
  - Književna moderna
  - Zlatno doba srpske nauke
  - Počeci modernog slikarstva
  - Otvaranje srpske muzike
  - Veliko doba glume
  - Početak filma
- Međuratno razdoblje
  - Prvi svetski rat i golgota Srbije
  - Stvaranje Jugoslavije
  - Država teških protivurečnosti
  - Kulturne prilike
  - Veliko književno razdoblje
  - Sudbine slikara
  - Modernizam u skulpturi
  - Novi zamah muzike
- Savremena kultura
  - Umetnost: razvoj od angažmana ka modernom
  - Vraćanje književnosti u moderne tokove
  - Od akademizma do apstraktne strukture
  - Glavne struje u slikarstvu
  - Preobražaj muzike
  - Filmsko stvaralaštvo
  - Opšti polet i svetski
- Indeks imena
- Citirana literatura
- Beleška o autoru

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Kulturna istorija Srba : predavanja”. plus.cobiss.net. Pristupljeno 22. 5. 2023.
^ ^a ^b ^v ^g ^d Jovan Deretić (2016). Kulturna istorija Srba : predavanja. Beograd: Evro Book. str. 347—354. ISBN 978-86-505-1849-6.
^ „Kulturna istorija Srba – Jovan Deretić”. leo.rs. Pristupljeno 22. 5. 2023.
^ „Kulturno-istorijski značaj „Kulturne istorije Srba“”. laguna.rs. Pristupljeno 22. 5. 2023.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[plus.cobiss.net-1] „Kulturna istorija Srba : predavanja”. plus.cobiss.net. Pristupljeno 22. 5. 2023.

[књига-2] v ^g ^d Jovan Deretić (2016). Kulturna istorija Srba : predavanja. Beograd: Evro Book. str. 347—354. ISBN 978-86-505-1849-6.

[leo.rs-3] „Kulturna istorija Srba – Jovan Deretić”. leo.rs. Pristupljeno 22. 5. 2023.

[laguna.rs2-4] „Kulturno-istorijski značaj „Kulturne istorije Srba“”. laguna.rs. Pristupljeno 22. 5. 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]