Prezviterijanstvo

Prezviterijanstvo je oblik protestantskog hrišćanstva koji se obično pridržava kalvinističke bogoslovske tradicije i čija verska služba se vrši prema Prezviterijanskom učenju, koja naglašava Božiju milost kroz veru u Hrista, autoritet Svetog pisma, gde se ne priznaju viši crkveni činovi od prezviterskog. Prezviter potiče od grčke reči i ima značenje sveštenik.^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prezviterijanstvo se razvilo tokom 18. veka, u najvećoj meri, u Škotskoj te je potvrđeno kao crkvena vlast u Škotskoj Zakonom o Uniji 1707. godine. Većina prezviterijanaca koji danas žive u Engleskoj su škotskog i irskog porekla, a prezviterijanstvo se takođe proširilo i na Severnu Ameriku zahvaljujući Škotima i škotsko-irskim doseljenicima. Prezviterijanske denominacije u Škotskoj koriste teologiju Kalvina i njegovih neposrednih naslednika, iako postoji široki raspon teoloških pogleda u savremenom prezviterijanstvu.

Moderno prezviterijanstvo svoje institucionalne korene vuče od vremena Škotske reformacije. Lokalnim kongregacijama upravljaju Prezviterijanske uprave predstavnika kongregacije, a skupštinsko načelo se koristi i na drugim nivoima odlučivanja. U teoriji, u prezviterijanstvu ne postoje episkop. Ipak neke prezviterijanske grupe u istočnoj Evropi, imaju episkope. Funkcija starešine je još jedna specifičnost prezviterijanstva: to su posebno izabrani laici koji učestvuju u upravljanju parohijama i odlučivanju na svim nivoima. Funkcija đakona je, pak, usmerena prema brizi za članove crkve, njihove porodice i zajednice. U nekim kongregacijama aktivne starešine i đakoni služe mandat od tri godine pa se potom rotiraju. Funkcije pastora, starešine i đakona započinju izborom; jednom kada je pastor izabran, može zadržati titulu do kraja života. Osoba može istovremeno biti i starešina i đakon.

Koreni prezviterijanstva su u Reformaciji u 16. veku, gde je posebno značajan uticaj Žana Kalvina. Većina reformisanih crkava koje potiču iz Škotske su ili prezviterijanske ili kongregacionalističke po svojoj organizaciji.

Dio prezviterijanaca je u 20. veku igrao važnu ulogu u ekumenskom pokretu, uključujući i Svetski savez crkava. Mnoge prezviterijanske denominacije su pronašle načine saradnje sa drugim crkvama reformisanim kao i hrišćanima drugih tradicija, posebno kroz Svetsku zajednicu reformisanih crkava. Neke prezviterijanske crkve su ušle u uniju sa drugim crkvama, pogotovo kongregacionalističkim, luteranskim, anglikanskim i metodističkim.