Spomenik prirode Stablo kedra
| Prirodno dobro „Stablo kedra“ | |
|---|---|
IUCN kategorija III (spomenik prirode) | |
| Mjesto |  Srbija |
| Najbliži grad | Beograd |
| Površina | 0,95 a |
| Osnovano | 120 god. |
| Upravljačko tijelo | J.K.P. „Zelenilo-Beograd“ |
Stablo kedra je prirodni botanički spomenik treće kategorije zaštićenih prirodnih dobara Republike Srbije.
Osnovne karakteristike[uredi | uredi izvor]
Kedar se nalazi u dvorištu porodične kuće Milunović u Tolstojevoj ulici broj 9. Po njihovom svedočenju, zasadio ga je Josif Pančić 1880. godine. Nekada se na toj površini nalazio vinograd sa pomoćnim zgradama.
Habitus je tipičan za kedar, krošnja je nepravilno razvijena i u njenoj unutrašnjosti se nalazi manji broj suvih grana. Zdravstveno stanje stabla nije ugroženo, vitalnost je odlična. Primećeno je obilno opadanje iglica tokom 1993. godine ali je ta pojava kasnije prestala. Okolina drveta je popločana, a ostavljeni su propusni kanali. Zemljište je dovoljno vlažno i blago je nagnuto. Kora na stablu je ispucala uzdužnim dubokim brazdama, tamnosive boje. Čvorovi starih donjih grana su kalusirani i sada su karpofore manjih dimenzija.
Stablo nije označeno tablom za obeležavanje zaštićenih prirodnih dobara.
| Visina stabla | 14,70m |
| Obim debla | 2,30m |
| Prečnik debla | 0,73m |
| Visina debla do prve grane | 2,80m |
| Raspon krune | 11,00m |
Prirodne karakteristike[uredi | uredi izvor]
Atlaski kedar (Cedrus atlantica Man) je večnozelena vrsta iz familije Pinaceae. Dostiže visinu od preko 40m i obim debla od oko 7m. Piramidalnog je habitusa.
Krošnja je kod starih stabala široka, nepravilna i retka. Grane rastu pod vrlo oštrim uglom. Terminalni izbojak je uspravan ili manje nagnut. Mladi dugorasti su gusto, sitno dlakavi. Četine su kratke, plavozelene ili srebrnosive, ređe zelene. Najčešće traju do dve godine i ima ih oko 25 na kratkorastu. Kora puca dosta duboko, počev od 2 do 30 godina. Jednodomna je vrsta i cveta u jesen, tokom septembra. Šišarke se potpuno razvijaju tokom druge godine, široke su i cilindrično-jajaste. Fiziološki postaju zrele sa 30 godina. Izrazito su fotofilna vrsta.
Areal je ograničen na Atlas i Rif (Alžir i Maroko). Prirodno stanište mu je od 1000 do 2000m nadmorske visine. Atlaski kedar je donet u Evropu polovinom 19. veka.
Ocena stanja ugroženosti[uredi | uredi izvor]
Vitalnost stabla nije ugrožena, dekorativna vrednost je ocenjena prvim stepenom. Nekoliko stabala crnog bora ometa dalje napredovanje kedra, koji je izrazito fotofilna vrsta. Zdravstveno stanje je dobro.
Istorijat zaštite[uredi | uredi izvor]
Spomenik prirode Stablo kedra je po prvi put zaštićen rešenjem br. 3/49 od 28.07.1949. od strane Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Stablo kedra“, predlog za zaštitu prirodnog dobra; Zavod za zaštitu prirode Srbije. Beograd, 1998.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Šilić, Č: Ukrasno drveće i grmlje Svjetlost, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Sarajevo, 1990.
- Vidaković, M. (1982): Četinare, morfologija i varijabilnost JAZU SAL, Zagreb, str. 710;
- Jovanović, B: Dendrologija sa osnovama fitocenologije, Naučna knjiga, Beograd, 1967.