Topografija terora
Topografija terora (nemački: Topographie des Terrors) je muzej u Berlinu, Nemačka. Nalazi se na Niederkirchnerstrasse, nekadašnjem Prinz-Albrecht-Strasse, na mestu zgrade koje je za vreme nacističkog režima od 1933. do 1945. godine bila glavna sigurnosna kancelarija SS-a, sedište Ziherhajtspolicaj, SD, Ajnzacgrupe i Gestapo.
Zgrade u kojima su bili smešteni štab Gestapoa i SS-a u velikoj meri su uništene savezničkim bombardovanjem početkom 1945. godine, a ruševine su srušene nakon rata. Granica između američke i sovjetske okupacione zone u Berlinu protezala se duž Prinz-Albrecht-Strasse, tako da je ulica ubrzo postala utvrđena granica, a Berlinski zid se protezao južnom stranom ulice, preimenovanom Niederkirchnerstrasse, od 1961. do 1989. godine. Zid ovde nikada nije srušen. Zaista, deo koji se nalazi pored lokacije topografije terorizma je najduži postojeći segment spoljnog zida (duži deo istočne galerije u Fridrihshafenu je zapravo deo unutrašnjeg zida koji nije vidljiv iz zapadnog Berlina).
Prve izložbe sajta održane su 1987. godine, u okviru 750-e godišnjice Berlina. Pronađen je i iskopan podrum Gestapovog štaba, gde su mučeni i pogubljeni mnogi politički zatvorenici. Lokalitet je zatim pretvoren u spomenik i muzej, na otvorenom, ali zaštićen od elemenata baldahinom, koji detaljno opisuje istoriju represije pod nacistima. Iskopavanja su obavljena u saradnji sa istočnonemačkim istraživačima, a zajednička izložba je prikazana i na lokaciji u Istočnoj Nemačkoj 1989. godine.
Dve godine nakon ponovnog ujedinjenja Nemačke 1992. godine, osnovana je fondacija koja se brine o mestu, a naredne godine pokrenula je arhitektonski konkurs za izradu stalnog muzeja. Izabran je dizajn arhitekte Pitera Zumtora. Međutim, izgradnja je prekinuta zbog problema sa finansiranjem nakon izgradnje betonskog jezgra strukture.[1] Ovo je stajalo na lokaciji skoro čitavu deceniju dok nije konačno srušeno 2004. godine i počela je nova zgrada.
Izgradnja novog Dokumentacionog centra prema nagrađenom dizajnu arhitekte Ursule Vilms (Hinle, Višher i Partner, Berlin) i pejzažnog arhitekte Hinza V. Halmana završena je 2010. godine. Otvoren je 6. maja 2010. godine od strane saveznog predsednika Horsta Kelera povodom 65. godišnjice kraja Drugog svetskog rata.[2] Nova zgrada izložbe i dokumentacije i redizajnirani istorijski temelji otvoreni su za javnost 7. maja 2010. godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nakon rušenja ruševina iz 1950-ih, područje je korišteno kao mesto za odbijanje auta i odlagalište za ruševine od obnove Kreuzberga. Planovi za postavljanje spomenika na nekadašnjem lokalitetu Gestapoa datiraju iz 1978. godine, kada je berlinski kritičar arhitekture Diter Hofman-Aktelm bio jedan od prvih koji je u esejima i istraživanjima zabeležio značaj nekadašnje lokacije Gestapo, SD i sedište RSHA.
Prva izložba na istorijskoj lokaciji nastala je za 750. godišnjicu Berlina 1987. godine. Istraživanje se nastavilo i nakon toga, što je dovelo do dokumentacionog centra koji je prikupio još dokaza za teror nacionalnih socijalista u Nemačkoj. Godine 1992. stvorena je fondacija za izgradnju i održavanje centra sa pripadajućim stalnim postavom. Generalni direktor je Andreas Nacama.
Tender 1993. za dizajniranje muzejskog kompleksa osvojio je švajcarski arhitekta Piter Zumthor, dobitnik nagrade Pritzker. Zasnovan na privremenoj zgradi izložbe, njegov dizajn je bio sličan kosturu kasarne, omogućavajući svetlost kroz ostakljene praznine u betonskim gredama. Iako je kritički priznata, struktura se pokazala skupom za izgradnju i kada je prvobitni izvođač postao nesolventan usred izgradnje, nijedan drugi izvođač koji je bio voljan da nastavi projekat za fiksnu naknadu nije mogao biti pronađen. Budući da grad Berlin nije bio spreman da plati dodatnih tri do pet miliona evra za smanjeni dizajn i finansiranje od strane federalne vlade odloženo je dok nije postignut veći napredak, lokacija je ostala sa samo dizajnom betonskih stepenica. Pošto su već potrošili 13,9 miliona evra, oni su srušeni, uprkos protestima Zumthora i drugih arhitekata, 2004. godine.
Konkurs za arhitektonski dizajn 2005[uredi | uredi izvor]
U junu 2005. godine pokrenut je novi konkurs za arhitektonsko projektovanje nakon prekida delimične konstrukcije Zumthor dizajna. Od 309 podnesenih i 23 izabranih nacrta, arhitekta Ursula Vilms iz berlinske kancelarije Heinle, Vicher i partner i pejzažni arhitekta Hinz V. Halman iz Aacena osvojili su u januaru 2006. finalni krug. Nacrt je obuhvatao dvospratnu zgradu, formiranu u obliku opeke, koja je imala površinu od 3.500 kvadratnih metara. Za izgradnju je bilo dostupno oko 15 miliona evra. Još pet do devet miliona evra korišćeno je za unutrašnjost i obnovu istorijskog lokaliteta, za koje je troškove pokrio polovina svake savezne vlade i savezne države Berlin. Arhitekte su procenili troškove izgradnje od maksimalno 20 miliona evra i period izgradnje od dve godine.
Izgradnja je završena na vreme i nova zgrada je otvorena za javnost 7. maja 2010. godine.
Zgrada[uredi | uredi izvor]
Izložba na otvorenom u rovu uz iskopane delove podrumskog zida na Niederkirchnerstraße zadržana je i zaklonjena staklom. Prostor za stalnu izložbu iznosi 800 kubnih metara i predstavlja razvoj i funkcije sigurnosnih aparata tokom nacističkog režima. Prostorija za događaje u prednjem delu objekta može ugostiti 200 učesnika. U južnom delu područja se nalazi šumarak, ostaci "Harrys Autodrom" iz 1970-ih, dok je ostatak otvorenog prostora prekriven grauvakom. Oko zgrade sa ravnim krovom nalazi se fasada izrađena od metalnih lamela, koja otvara zgradu na način da se iz nje može posmatrati bilo gde u prizemlju zgrade. U podrumu se nalazi centar za seminare, biblioteka sa oko 25.000 knjiga, memorijalno odeljenje i kancelarije za 17 zaposlenih fondacije Topografija terora.
Izložbe[uredi | uredi izvor]
Stalne izložbe[uredi | uredi izvor]
Otvaranjem novog Dokumentacionog centra otvorene su tri stalne izložbe. Sve tri su predstavljene dvojezično na nemačkom i engleskom jeziku.
Topografija terora. Gestapo, SS, "Reich Security Main Office on Wilhelm" i "Prinz-Albrecht-Straße"[uredi | uredi izvor]
Stalna izložba "Topografija terora" prikazana je na otvorenom do otvaranja novog centra za dokumentaciju. Potpuno revidirana i redizajnirana stalna izložba "Topografija terora" predstavljena je na preko 800 kvadratnih metara u novoj zgradi. Fokus izložbe su centralne institucije SS i policije u "Trećem rajhu", kao i zločini koje su počinili širom Evrope. Pažnja na mnoge grupe žrtava nacističkog režima će zauzeti centralno mesto pored prikaza sistema terora.
Berlin 1933–1945 Između propagande i terora[uredi | uredi izvor]
Stalna izložba o glavnom gradu Berlinu tokom "Trećeg rajha" biće izložena u izložbenom rovu pored iskopanih segmenata podrumskog zida na Niederkirchnerstraße (ranije "Prinz-Albrecht-Straße"). Ona će se baviti nacionalsocijalističkom politikom u Berlinu i njenim posledicama za grad i njegovo stanovništvo.
Topografija Terora obilazak sajta. Istorija sajta[uredi | uredi izvor]
Otvaranjem novog Dokumentacionog centra, osnova "Topografije terora" ponovo je potpuno otvorena za javnost. Obilazak terena, koji uglavnom prati ostatke izloženih građevina, obuhvata 15 stanica. Informacioni znakovi daju pregled istorijske lokacije i upotrebe lokacije tokom nacističkog perioda i posleratne ere. Obilazak takođe obuhvata ostatke Berlinskog zida, koji su proglašeni istorijskim spomenikom.
Lice geta. Slike snimljene jevrejskim fotografima u Lođskom getu 1940–1944[uredi | uredi izvor]
Ova specijalna izložba biće predstavljena u Topografiji Centra za dokumentaciju o terorizmu od 23. juna 2010. godine. Razvili su ga dr. Ingo Lose i dr. Tomas Luts u saradnji sa Državnim arhivom u Lođu.
"Kućni zatvor" u sedištu Gestapoa u Berlinu. Teror i otpor 1933-1945[uredi | uredi izvor]
Dvojezična nemačko-engleska izložba u "Kućnom zatvoru" u sedištu Gestapoa prikazana je u posebnom izložbenom prostoru na otvorenom i uključivala je "memorijal na zemlji", uključujući ostatke bivših ćelija zatvora u podrumu.
Sa ukupno 400 fotografija i dokumenata, izložba je po prvi put sveobuhvatno povezala istoriju zatvora u Prinz-Albrecht-Straße 8 i podsetila na sudbinu brojnih zatočenika.
Ova prezentacija je trajala od avgusta 2005. do aprila 2008. godine na sajtu 'Topografija terora'.
Suđenje glavnim ratnim zločincima u Nirnbergu[uredi | uredi izvor]
Izložba je predstavljena povodom 60. godišnjice Nirnberškog suđenja i obuhvatila je oko 110 fotografija i 50 tekstualnih dokumenata, kao i 15 audio stanica. U njemu je istaknuta geneza, proces, ambicija i značaj suđenja vođenog od strane saveznika u Nirnbergu sa fokusom na optuženog, čija je krivica za ratne zločine prikazana.
Prezentacija se nalazila na građevinskoj gomili na području Topografije terora od oktobra 2005. do aprila 2007. godine.
"Narodni sud" - Hitlerov politički sud[uredi | uredi izvor]
Nemačko-engleska dokumentacija povodom 70. godišnjice osnivanja narodnog suda.
Izložba je razvijena u saradnji sa Memorijalom nemačkog otpora.
Prezentacija je bila od jula 2004. do jula 2005. godine o gomilanju građevina na području topografije terora.
Gospođa Zhuk i njena unuka[uredi | uredi izvor]
Izložba fotografija i tekstova 'Gospođa Zhuk i njena unuka' nemačkog fotografa Rolanda Steltera prikazana je u Memorijalu za dokumentaciju o prisilnom radu u Berlinu od jeseni 2010. do leta 2011. Izložba je bila o životu gospođe Zhuk, ukrajinske žrtve nacističkog prisilnog rada i koncentracionih logora, koju je KGB progonio nakon povratka.[3] S obzirom na to kako su je nacisti, a potom i KGB, prvo tretirali, da se njeno prezime Žuk prevodi kao "buba" ili, generalno, "kvar" je strašna slučajnost.
Pali! Anti-jevrejski teror u "Kristalnoj noći" u novembru 1938[uredi | uredi izvor]
Memorijal ubijenim Jevrejima Evrope i Fondaciji Nova sinagoga - ''Centrum Judaicum''. Kooperativni projekat predstavljen na 70. godišnjicu pogroma Kristalna noć predstavlja istorijsku dokumentaciju o napadu, viđenom širom sveta, na nemačkom Jevreju posle pet i po godina nacističke diktature.
Prezentacija je prikazana od novembra 2008. do marta 2009. u ''Centrum Judaicum'' u Berlinu.
Biblioteka[uredi | uredi izvor]
Biblioteka Fondacije za topografiju terora je posebna biblioteka koja se fokusira na policiju, SS-a, Gestapo u Trećem rajhu i na nacional-socijalizam uopšte. Trenutno obuhvata oko 25.800 medijskih elemenata, oko 120 redovnih i 100 zatvorenih časopisa. Nalazi se oko fontane koja podsjeća na Zen vrtove i slobodno je dostupna.[4]
Odeljenje Memorijalnog muzeja[uredi | uredi izvor]
Fondacija za topografiju terora pruža sveobuhvatne savete i zadatke koordinacije u oblasti nacionalnih i međunarodnih memorijalnih lokacija. U Nemačkoj, Odeljenje Memorijalnog muzeja je centralna koordinaciona kancelarija za memorijalne lokacije i inicijative za memorijalne lokacije i sve više promoviše međunarodnu saradnju.
Nacistički centar za dokumentaciju o prinudnom radu[uredi | uredi izvor]
Poslednji dobro očuvani bivši nacistički prisilni radni logor nalazi se u Niederšoenevedeu. U Drugom svetskom ratu služio je kao jedan od više od 3000 kolektivnih smeštaja u gradu za prinudne radnike. Dokumentacioni centar o nacističkom prisilnom radu otvoren je u leto 2006. godine na komadu istorijskog temelja koji je nekada pripadao logoru i koji su sada zaštićeni kao spomenik.
Dokumentacioni centar o nacističkom prisilnom radu, odsek Fondacije za topografiju terora, razvija se kao edukativni sajt sa izložbom i arhivom. Sadašnja stalna izložba "Blokovi" pruža informacije o istoriji kampa i osnivanju Dokumentacionog centra. Na taj način se prikazuju promene izložbi o nacističkom prisilnom radu, uključujući i eksponate iz inostranstva, uz posebne događaje, obilaske i druge obrazovne programe. U toku je stalna izložba o istoriji prisilnog rada nacista u Berlinu.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Lukareli, Fosko. „Zumtorova Topografija Terora (1993—2004): vizuelna istorija rođenja, rasta i smrti projekta”. Arhivirano iz originala 2. 4. 2015. g. Pristupljeno 2. 4. 2015.
- ^ „Topografija terora. "Köhler weiht Dokumentationszentrum in Berlin ein"”. Pristupljeno 6. 5. 2010.
- ^ "Frau Zhuk und ihre Enkelin" Topografija terora (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 13. 04. 2016. g. Pristupljeno 12. 05. 2019.
- ^ „Topografija terora, biblioteka”. Topografija terora fondacija. Pristupljeno 26. 5. 2010.
- ^ „Topografija terora. Nacistički centar za dokumentaciju o prinudnom radu”. Pristupljeno 8. 5. 2010.
Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]
- Izdavač: Fondacija Topografija terora, koju predstavlja prof. Dr Andreas Nahama: Topografija terora. Gestapo, SS i Reich Security Main Office on Wilhelm- and Prinz-Albrecht-Straße. Dokumentacija 1. izdanje. Berlin 2010, ISBN 978-3-941772-07-6.
- Izdavač: Fondacija Topografija terora, koju predstavlja prof. Dr Andreas Nahama: Obilazak sajta "Topografija terora". Istorija sajta 1. izdanje. Berlin 2010, ISBN 978-3-941772-05-2.
Filmovi[uredi | uredi izvor]
- (Nemački: Schaltzentrale der Hölle. Was passiert mit der "Topographie des Terrors" in Berlin?). Dokumentarni film, Nemačka, 2004, 7'08 Min., ZDF-aspekte, 20. jul 2004
- (Nemački: Dokumentationen des Terrors. News programme). Nemačka, 2007, 1'52 Min., Produkcija: ZDF-heute, prva vožnja: 2. novembar 2007
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični sajt
- Spomen forum
- Članak iz časopisa Ekberliner
- Članak iz časopisa Gardijan, četvrtak 6. maj 2010
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
