Flopi disk

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Izgled diskete (3½ inča)

Flopi disk (engl. Floppy Disk) je medijum za skladištenje podataka koji je bio glavni prenosivi medijum do pojave CD-a, kasnije i DVD uređaja i medija. Sastoji se od savitljive (engl. floppy = savitljiv) tanke okrugle ploče presvučene tankim slojem namagnetisane materije koja se nalazi unutar jedne plastične omotnice kvadratnog oblika. Iako se razlikuju razne veličine i spoljašnji izgled suština je u okruglom savitljivom materijalu koji zahvaljujući svojim feromagnetnim osobinama služi za skladištenje podataka. Flopi se može izmenjivati između pogonskih mehanizama. Pogonski mehanizam jedna je od komponenti koja se ugrađuje u računare, a diskete se jednostavno vade i umetaju iz računara u računar.

Skoro 20 godina flopi disk je vladao računarskim svetom i bio glavni prenosnik podataka među računarima, danas biva manje korišćen zbog mnogo većih i bržih CD i DVD medija, ali flopi-disk još uvek nije potpuno iščeznuo[1] i još se koristi za neke manje stvari kao što su upravljački programi (drajveri) za monitor, diskete za podizanje sistema engl. startup, te razni upravljački programi za SATA tvrde diskove. Danas su u upotrebi diskete veličine 3,5 inča (1 inč = 25,4 mm). Disk je smešten u košuljicu koja ga štiti od oštećenja. Unutrašnjost košuljice presvučena je posebnom materijom koja štiti disk od trenja koje nastaje u dodiru sa košuljicom.

Prve diskete, koje je izumio i napravio IBM, imale su prečnik diska 8 in (203,2 mm).[2] Naknadno su formati od 5¼ inča, a zatim i 3½ inča postali sveprisutni oblik skladištenja i prenosa podataka u prvim godinama 21. veka.[3] Diskete od 3½ inča i dalje se mogu koristiti sa spoljnim USB disketnim pogonom. USB pogoni za diskete od 5¼ inča, 8 in (20 cm) i druge veličine retki su do nepostojećih. Neki pojedinci i organizacije nastavljaju da koriste stariju opremu za čitanje ili prenos podataka sa disketa.

Istorija razvoja[uredi | uredi izvor]

Istorijski pregled disketnih formata.
Veličina Godina Kapacitet
8-inčna 1971. 80 kB
8-inčna 1973. 256 kB
8-inčna 1974. 800 kB
8-inčna dvostrana 1975. 1MB
5¼-inčna 1976. 110 kB
5¼-inčna DD 1978. 360 kB
5¼-inčna QD 1984. 1.2 MB
3-inčna 1984.? 320 kB
3½-inčna 1984. 720 kB
3½-inčna HD 1987. 1.44 MB

Prve komercijalne diskete, razvijene krajem 1960-ih, imale su prečnik 8 in (203,2 mm);[2][3] postale su komercijalno dostupne 1971. kao komponenta IBM proizvoda, a zatim su se zasebno prodavale počevši od 1972. godine kao deo asortimana preduzeća Memoreks i drugih.[4] Ove diskove i povezane drajvove proizveli su i poboljšali IBM i druge kompanije, poput Memoreksa, Šugart Asošiejts i Barouz korporacija.[5] Izraz „disketa” pojavio se u štampi već 1970,[6] i iako je IBM najavio svoj prvi medij kao disketu tipa 1 1973. godine, industrija je nastavila da koristi izraze „disketa” ili „flopi disk”.

Godine 1976, preduzeće Šugart Asošiejts je predstavilo 5¼-inčni FDD. Do 1978. godine bilo je više od 10 proizvođača koji su proizvodili takve diskove.[7] Bilo je konkurentskih formata disketa, sa verzijama u tvrdom i mekom sektoru i kodirajućim šemama, poput diferencijalnog Mančesterskog kodiranja (DM), modifikovane frekvencijske modulacije (MFM), M2FM i grupno kodiranog snimanja (GCR). Format od 5¼ inča zamenio je format od 8 in (20 cm) za većinu upotreba, a format diska sa čvrstim sektorom je nestao. Najčešći kapacitet 5¼-inčnog formata na računarima sa DOS-om bio je 360 KB, za format obostrane dvostruke gustine (DSDD) koristeći MFM kodiranje. Godine 1984, IBM je sa svojim PC-AT modelom predstavio dvostranu disketu od 5¼ inča od 1,2 MB, ali nikada nije postala popularna. IBM je počeo da koristi mikroflopi disk sa dvostrukom gustinom od 3½ inča od 720 KB na svom konvertibilnom prenosnom računaru 1986. godine i verziju velike gustine od 1,44 MB sa linijom IBM Personalni sistem/2 (PS/2) 1987. Ovi disk drajvovi su se mogli dodati na starije modele računara. Godine 1988, IBM je predstavio drajv za 2,88 MB diskete dvostrano proširene gustine (DSED) u svojim vrhunskim PS/2 modelima, ali to je bio komercijalni neuspeh.

Tokom ranih 1980-ih, granice formata od 5¼ inča postale su jasne. Prvobitno dizajniran da bude praktičniji od 8-inčnog formata, sve više je smatran prevelikim; kako je kvalitet medija za snimanje rastao, podaci su se mogli skladištiti na manjoj površini.[8] Razvijeno je nekoliko rešenja, sa pogonima na 2-, 2½-, 3-, 3¼-,[9] 3½- i 4-inčnim (i Sonijevim diskovima od 90 mm × 94 mm (3,54 in × 3,70 in) koje su nudile različite kompanije.[8] Svi su imali nekoliko prednosti u odnosu na stari format, uključujući kruto kućište sa kliznim metalnim (ili kasnije, ponekad i plastičnim) zatvaračem preko otvora za glavu, što je pomoglo u zaštiti osetljivog magnetnog medijuma od prašine i oštećenja, i kliznim jezičkom za zaštitu od pisanja, što je bilo daleko pogodnije od lepljivih jezičaka koji su se koristili na ranijim diskovima. Veliki tržišni udeo dobro uspostavljenog formata od 5 in (13 cm) otežao je ovim različitim, međusobno nekompatibilnim novim formatima, sticanje značajnog tržišnog udela.[8] Varijanta dizajna kompanije Soni, koju su 1982. godine predstavili mnogi proizvođači, tada je brzo usvojena. Do 1988. godine, 3½-inčni drajvovi su bili prodavaniji od 5-inčnih.[10]

Generalno, termin disketa je istrajao,[nb 1] iako diskete kasnijeg stila imaju kruto kućište oko unutrašnje diskete.

Prevalencija[uredi | uredi izvor]

Imitacija USB flopi drajva, model 01946: spoljašnji drajv koji prihvata diskove velike gustine

Diskete su postale uobičajene tokom 1980-ih i 1990-ih u njihovoj upotrebi sa personalnim računarima za distribuciju softvera, prenos podataka i pravljenje rezervnih kopija. Pre nego što su čvrsti diskovi postali pristupačni za opštu populaciju,[nb 2] diskete su se često koristile za skladištenje operativnog sistema računara (OS). Većina kućnih računara iz tog vremena je imala osnovni OS i BASIC uskladišten u ROM-u (memoriji samo za čitanje), sa opcijom učitavanja naprednijeg OS-a sa diskete.

Do ranih 1990-ih, sve veća veličina softvera značila je da je za velike pakete poput Vindovsa ili Adobi fotošop bilo potrebno desetak diskova ili više. Procenjuje se da je 1996. godine bilo u upotrebi pet milijardi standardnih disketa.[11] Zatim je distribucija većih paketa postepeno zamenjena CD-ROM-ovima, DVD-ovima i onlajn distribucijom.

Pokušaj poboljšanja postojećih 3½-inčnih dizajnova bio je SuperDisk krajem 1990-ih, koristeći vrlo uske trake i visoko precizan mehanizam za navođenje glave, kapaciteta 120 MB[12] i kompatibilan sa standardnim disketama od 3½ inča; nakratko je došlo do rata u formatu između SuperDiska i drugih disketa velike gustine, iako su utimatno zapisivi CD-i/DVD-i, fleš memorija čvrstog stanja i na kraju skladištenje na mreži učinili sve ove formate prenosivih diskova zastarelim. Spoljni disketni drajvovi zasnovani na USB-u su i dalje dostupni, a mnogi savremeni sistemi pružaju podršku za firmver za pokretanje sa takvih uređaja.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ However, called "stiffy" in South Africa.
  2. ^ The cost of a hard disk with a controller in the mid 1980s was thousands of dollars, for capacity of 80 MB or less.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Kako koristiti Floppy Disk na sustavu Windows 10”. 
  2. ^ a b Teja, Edward R. (1985). The Designer's Guide to Disk Drives (1st izd.). Reston, Virginia, USA: Reston Publishing Company, Inc. / Prentice-Hall Company. ISBN 0-8359-1268-X. 
  3. ^ a b Fletcher, Richard (2007-01-30). „PC World Announces the End of the Floppy Disk”. The Daily Telegraph. Arhivirano iz originala 2012-01-02. g. Pristupljeno 2020-08-02. 
  4. ^ „1971: Floppy disk loads mainframe computer data”. Computer History Museum. Computer History Museum. Arhivirano iz originala 2015-12-08. g. Pristupljeno 2015-12-01. 
  5. ^ „Five decades of disk drive industry firsts”. Arhivirano iz originala 2011-07-26. g. Pristupljeno 2012-10-15. 
  6. ^ IBM's 370/145 Uncovered; Interesting Curves Revealed, Datamation, November 1, 1970
  7. ^ Watson (2010-05-24). „The Floppy Disk”. Canadian Business. sv. 83 br. 8. str. 17. 
  8. ^ a b v "The Microfloppy—One Key to Portability", Thomas R. Jarrett, Computer Technology Review, winter 1983 (Jan 1984), pp. 245–7
  9. ^ Picture of disk
  10. ^ 1991 Disk/Trend Report, Flexible Disk Drives, Figure 2
  11. ^ Reinhardt, Andy (1996-08-12). „Iomega's Zip drives need a bit more zip”. Business Week. br. 33. The McGraw-Hill Companies. ISSN 0007-7135. Arhivirano iz originala 2008-07-06. g. 
  12. ^ „floppy”. LinuxCommand.org. 2006-01-04. Arhivirano iz originala 2011-07-27. g. Pristupljeno 2011-06-22. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Weyhrich, Steven (2005). "The Disk II": A detailed essay describing one of the first commercial floppy disk drives (from the Apple II History website).
  • Immers, Richard; Neufeld, Gerald G. (1984). Inside Commodore DOS: The Complete Guide to the 1541 Disk Operating System. Datamost & Reston Publishing Company (Prentice-Hall). ISBN 0-8359-3091-2.
  • Englisch, Lothar; Szczepanowski, Norbert (1984). The Anatomy of the 1541 Disk Drive. Grand Rapids, Michigan, USA, Abacus Software (translated from the original 1983 German edition, Düsseldorf, Data Becker GmbH). ISBN 0-916439-01-1.
  • Hewlett Packard: 9121D/S Disc Memory Operator's Manual; printed 1 September 1982; part number 09121-90000.
  • „IBM100 - The Floppy Disk”. www-03.ibm.com. 7. 3. 2012. Pristupljeno 6. 10. 2017. 
  • „Floppy Disks - CHM Revolution”. www.computerhistory.org. Pristupljeno 6. 10. 2017. 
  • „Winworld MSDOS 6.22”. Pristupljeno 29. 3. 2017. 
  • Welsh, Rosanne; Lamphier, Peg (2019). Technical Innovation in American History: An Encyclopedia of Science and Technology. ABC-CLIO LLC. str. 198. ISBN 978-1-61069-093-5. 
  • Pugh, Emerson; Johnson, L. R.; Palmer, J. H. (1991). „Chapter 9 New Challenges in Storage”. IBM's Early 360 and Early 370 SystemsNeophodna slobodna registracija. Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 978-0-262-16123-7. Pristupljeno 7. 4. 2014. 
  • Dalziel, Warren; Thompson, Herbert; Adkisson, James (2006) [2005-05-17]. „Oral History Panel on 8-inch Floppy Disk Drives” (PDF). Intervju sa Porter, Jim. Mountain View, California, USA: Computer History Museum. str. 9, 30, 31. CHM reference number: X3174.2005. Arhivirano iz originala (PDF) 7. 7. 2010. g. Pristupljeno 30. 11. 2015. „[…] IBM did introduce what they called the IGAR, the model 33FD, along with their 3740 data entry system. […] And they finally found out that that was dirt on the disk or a hair or a particle of some sort […] We glued some pink wipe on it, cut the holes in for the head and the center clamping and all of that and we put that on and lo and behold the problem disappeared, clean as a whistle. […] The writer was the Mackerel […]” 
  • „IBM Archives: IBM 2305 fixed head storage”. www-03.ibm.com. 23. 1. 2003. Pristupljeno 6. 10. 2017. 
  • „Disc Storage”. Datamation. maj 1972. str. 154, 160,162. „Secondary applications include auxiliary storage, remote terminal data acquisition, data logging, key-entry recording, point-of-sale recording, and programmable calculator storage” 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Flopi disk na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Флопи_диск&oldid=27548535”