Henri Glison

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Henri Glison
Henri Glison
Lični podaci
Datum rođenja(1882-01-02)2. januar 1882.[1]
Mesto rođenjaDalton siti, Ilinois, SAD
Datum smrti12. april 1975.(1975-04-12) (93 god.)
ObrazovanjeUniverzitet Ilinoisa, Univerzitet Kolumbija
Naučni rad
Poljebotanika, ekologija
InstitucijaUniverzitet Ilinoisa, Univerzitet Čikaga,
Univerzitet Mičigena, Botanička bašta u Njujorku

Henri Alan Glison (1882–1975) bio je američki ekolog, botaničar i taksonomist. Bio je poznat po svom odobravanju individualističkog ili otvorenog koncepta ekološke sukcesije u zajednicama i protivljenju koncepta Frederika Klementsa o klimaks stanju ekosistema. Njegove ideje su uglavnom odbačene tokom njegovog radnog veka, što ga je navelo da pređe u taksonomiju biljaka, ali je stekao razumevanje krajem dvadesetog veka.

Život i rad[uredi | uredi izvor]

Glison je rođen u Dalton Sitiju u državi Ilinois, a nakon diplomskog i master rada na Univerzitetu u Ilinoisu doktorirao je na Univerzitetu Kolumbija u oblasti biologije 1906. Bio je na fakultetskim položajima na Univerzitetu u Ilinoisu, na Univerzitetu u Čikagu i na Univerzitetu u Mičigenu, pre nego što se vratio na Istočnu obalu, u njujoršku Botaničku baštu u Bronksu u državi Njujork, gde je ostao do kraja karijere, do 1950.

U ranim Glisonovim ekološkim istraživanjima vegetacije Ilinoisa, oko 1909-1912, on je uglavnom radio u okviru teorijske strukture koju je odobrio ekolog Frederik Klements, čiji je rad na sukcesiji bio najuticajniji tokom prvih decenija dvadesetog veka. Nadovezujući se na istraživanja Henrija K. Koulsa na Dinama Indijane i neke od ideja njegovog mentora Čarlsa Besija sa Univerziteta u Nebraski, Klements je razvio teoriju sukcesije biljaka u kojoj se vegetacija može objasniti pozivanjem na idealan sled razvoja zvanog serija. Klements je ponekad upoređivao razvoj serija sa rastom pojedinačnih organizama i sugerisao je da bi se pod pravim okolnostima kulminirao u najbolje prilagođenom obliku vegetacije, koju je nazvao vrhuncem ili klimaksom. U svojim ranim istraživanjima, Glison je tumačio vegetaciju Ilinoisa koristeći Klementsove koncepte poput asocijacija, klimaksa, pionirskih vrsta i dominantnih vrsta.

Međutim, 1918. godine, Glison je počeo da izražava značajne sumnje u korist nekog od Klementsovih široko korišćenih rečnika, posebno upotrebu metafore organizma za opisivanje rasta vegetacije i tretman vegetacionih jedinica koji uključuju klimakse. (Koje jedinice treba koristiti u analizi vegetacije bilo je široko sporno pitanje u ekologiji ranog dvadesetog veka.) 1926. Glison je izrazio još snažnije primedbe na Klementsovu teoriju. Prvo, tvrdio je da je Klementsova identifikacija određenih vrsta vegetacije pretpostavljala previše homogenosti, jer su područja vegetacije zapravo slična jedna drugoj samo do određenog stepena. Drugo, tvrdio je da je Klementsovo povezivanje određenih vrsta vegetacije sa određenim područjima potcenjivalo stvarnu raznolikost vegetacije. Ovi prigovori zajedno ukazuju na sumnju, za Glisona, u „integritet samog koncepta asocijacije“ - u identifikovanju bilo kog grupisanja vrsta koje pripadaju imenovanoj asocijaciji, poput „asocijacija hrast-javor“, koju botaničari i ekolozi (uključujući i samog Glisona) normalno imaju.

Kao alternativu opisivanju vegetacije u smislu asocijacija, Glison je ponudio „Individualistički koncept ekologije“, u kome „fenomeni vegetacije u potpunosti zavise od fenomena pojedinih“ vrsta (1917), a biljne asocijacije su manje strukturirane nego što je on mislio da Klementsova teorija podržava. Glison je ponekad sugerisao da se distribucija biljaka približava matematičkoj slučajnosti.

Klements nikada nije pismeno odgovorio na Glisonove prigovore i alternativne modele, koji su uglavnom bili ignorisani sve do 1950-ih, kada su istraživanja brojnih ekologa (posebno Roberta Vajtekera i Džona T. Kertisa) podržala Glisonove modele. Nakon toga, modeli "individualizam - vrste" postali su prevladavajući u ekologiji zajednice.

Frustracija usled odbacivanja njegovih ekoloških ideja bez ozbiljnog razmatranja možda je doprinela Glisonovom opštem napuštanju ekologije. Od 1930-ih pa nadalje, fokus svog rada prebacio je na taksonomiju biljaka, gde je postao uticajna ličnost, radeći duži niz godina u Njujorškoj botaničkoj bašti i pišući sa Arturom Kronkuistom o jednoj od autoritativnih flora severoistoka Severne Amerike.

Glison se oženio Eleanor Teodolindom Matei, ćerkom švajcarsko-američkog vinara Endrua Mateia; upoznali su se na parobrodu, gde je Glison bio na botaničkoj ekspediciji, dok je Matei bila na velikoj turneji po svetu nakon što je diplomirala na Mils Koledžu.[2] Njihov stariji sin, Henri Alan Glison ml. (1917–2007), bio je lingvista i emeritus profesor na Univerzitetu u Torontu. Njihov drugi sin Endru Glison (1921–2008) bio je matematičar i emeritus profesor na Harvardskom univerzitetu.

Nagrade i počasti[uredi | uredi izvor]

  • Imenovan počasnim članom Udruženja za tropsku biologiju i zaštitu 1963. godine.[3]
  • 110 hektara Henri Alan Glison zaštićene oblasti prirode u Sand Ridž Stejt Forestu bilo je posvećeno njemu u oktobru 1970.[4]

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

Glisonovi radovi[uredi | uredi izvor]

(mnogi su dostupni u Google Scholar jer su autorska prava odavno istekla)

  • Gleason, Henry A. 1901. The flora of the prairies. B. S. Thesis. University of Illinois.
  • Gleason, Henry A. 1907. A botanical survey of the Illinois River Valley sand region. Ill. State Lab. Nat. Hist., Bull. 7:149-194.
  • Gleason, Henry A. 1907. On the biology of the sand areas of Illinois. II. A botanical survey of the Illinois River Valley sand region. Ill. Lab. Nat. Hist., Bull. 7:149-194.
  • Gleason, Henry A. 1908. A virgin prairie in Illinois. Ill. Acad. Sci., Trans. 1:62.
  • Gleason, Henry A. 1909. The vegetational history of a river dune. Ill. Acad. Sci., Trans. 2:19-26.
  • Gleason, Henry A. 1909. Some Unsolved Problems of the Prairies. Bulletin of the Torrey Botanical Club 36(5): 265-271.
  • Gleason, Henry A. 1910. The vegetation of the inland sand deposits of Illinois. Ill. Lab. Nat. Hist., Bull. 9:23-174.
  • Gleason, Henry A. 1912. An Isolated Prairie Grove and Its Phytogeographical Significance. Botanical Gazette 53(1): 38-49.
  • Gleason, Henry A. and Frank C. Gates. 1912. A Comparison of the Rates of Evaporation in Certain Associations in Central Illinois. Botanical Gazette 53(6): 478-491.
  • Gleason, Henry A. 1917. The Structure and Development of the Plant Association. Bulletin of the Torrey Botanical Club 43: 463-481.
  • Gleason, Henry A. 1922. On the Relation between Species and Area. Ecology 3(2): 158-162.
  • Gleason, Henry A. 1922. The Vegetational History of the Middle West. Annals of the Association of American Geographers 12: 39-85.
  • Gleason, Henry A. 1925. Species and Area. Ecology 6(1): 66-74.
  • Gleason, H.A. (1926), „The Individualistic Concept of the Plant Association”, Bulletin of the Torrey Botanical Club, 53 (1): 7—26, JSTOR 2479933, doi:10.2307/2479933 
  • Gleason, Henry A. 1927. Further Views on the Succession-Concept. Ecology 8(3): 299-326.
  • Gleason, Henry A. 1936. Is Sunusia an Association? Ecology 17(3): 444-451.
  • Gleason, Henry A. 1939. The Individualistic Concept of the Plant Association. American Midland Naturalist 21(1): 92-110.
  • Gleason, Henry A. 1975. Delving into the History of American Ecology. Bulletin of the Ecological Society of America 56(4): 7-10.

Radovi o Glisonu[uredi | uredi izvor]

  • Barbour, Michael G. 1996. "Ecological Fragmentation in the Fifties". in William Cronon, editor. Uncommon Ground: Rethinking the Human Place in Nature. New York: W.W. Norton & Co., ISBN 9780393315110.
  • McIntosh, Robert P. 1975. H. A. Gleason - "'Individualistic Ecologist' 1882-1975: His Contributions to Ecological Theory". Bulletin of the Torrey Botanical Club 102(5): 253-273.
  • Mitman, Gregg. 1995. "Defining the Organism in the Welfare State: The Politics of Individuality in American Culture, 1890-1950". in Sabine Maasen, Everett Mendelsohn and Peter Weingart, editors. Biology as Society, Society as Biology: Metaphors. Dordrecht: Kluwer Academic.
  • Nicolson, Malcolm and Robert P. McIntosh. 2002. "H.A. Gleason and the Individualistic Hypothesis Revisited". Bulletin of the Ecological Society of America 83: 133-142.
  • Tobey, Ronald C. 1981. Saving the Prairies: The Life Cycle of the Founding School of American Plant Ecology, 1895-1955. Berkeley: University of California Press. (ISBN 0-520-04352-9)
  • Worster, Donald. 1994. Nature's Economy: A History of Ecological Ideas, 2nd ed. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
  • Marshall, Alan, The Unity of Nature: Wholeness and Disintegration in Science and Ecology, Imperial College Press: London, 2002.
  • Kingsland, Sharon E. The evolution of American ecology, 1890-2000. Johns Hopkins University Press, 2005.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Henry A. Gleason Papers (PP)”. www.nybg.org. 
  2. ^ Gleason, Jean Berko (novembar 2009), „A life well lived” (PDF), Notices of the American Mathematical Society, 56 (10): 1266—1267 .
  3. ^ „ATBC Honorary Fellows”. Association for Tropical Biology and Conservation. Pristupljeno 15. 8. 2015. 
  4. ^ „Henry Allan Gleason Nature Preserve Area”. Illinois DNR. Arhivirano iz originala 02. 08. 2016. g. Pristupljeno 15. 8. 2015. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хенри_Глисон&oldid=26086209”