Janjina

Janjina Ιωάννινα
Panorama Janjine sa jezerom
Osnovni podaci
Država	Grčka
Periferija	Epir
Okrug	Janjina
Stanovništvo
Stanovništvo (2011)	112.486
Gustina stanovništva	279,83 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	39°40′ SGŠ; 20°51′ IGD
Vremenska zona	UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST)
Nadmorska visina	480 m
Površina	401,98 km2
Janjina Janjina na mapi Grčke
Ostali podaci
Poštanski kod	45x xx
Registarska oznaka	ΙΝ

Za druga značenja, pogledajte Janjina (višeznačna odrednica).

Janjina (grč. Ιωάννινα) je grad u severozapadnoj Grčkoj i upravno središte i okruga Janjina i periferije Epir. Janjina je od prestonice Atine udaljena 450 km, a od Soluna 290 km.

Janjina je svekoliko središte Epira i cele severozapadne Grčke na svim poljima, jer u gradu postoje dve velike bolnice (opšta i univerzitetska), kao i Univerzitet Epira i Tehnološki institut Epira (deo).

Ime

Grad je verovatno dobio današnji naziv po svecu-zaštitinku prvobitnog grada, sv. Jovanu (grčki „Jani"), tako da bi u prevodu Janina bila „Jovanov grad“.

Prirodni uslovi

Pogled na staro gradsko jezgro

Jedan od malih gradskih trgova

Grad Janjina se nalazi u središnjem delu istorijske pokrajine Epir, a pored Janjinskog jezera ili Pamvotide. Grad se nalazi na nadmorskoj visini od 480 m i okružen je planinama: Tomaros na jugu, Mitelkeli na severu. Oblast Janjine je veoma prometna, jer je preseca se važan put Ignjacija, a na ovom mestu se u ovaj put sustiče mnogo mesnih puteva.

Klima u Janjini je zbog nadmorske visine grada (gotovo 500 m) i zatvorenosti ovog područja kontinetnalna, za koju su osobene izuzetno žarna leta i hladnije i kišovite zime sa ne baš tako retkim snegom.

Istorija

Najstariji arheološki nalazi u području Janjine govore da je ovo područje bilo naseljeno još u vreme praistorije. U 5. veku p. n. e. povo odručje potpalo je pod vlast antičke Makedonije. U 2 veku p. n. e. ono je palo pod starorimsku vlast.

Na početku srednjeg veka (510. g.) prvi put se javlja naselje na ovom mestu pod nazivom „Nova Evbeja“ i to u okviru Vizantije za vreme vladavine cara Justinijana Prvog. 879. godine. Janjina se prvi put javlja pod današnjim imenom u vizantijskim spisima, kada se spominje postojanje mesnog episkopa. Grad je ostao sedište episkopije i tokom razdoblja vladavine Bugara u 10. veku. 1082. godine grad je pripao Normanima iz južne Italije. U 13. veku posle zauzeća Carigrada od strane Krstaša Janjina postaje jedan od neosvojenih gradova u okviru Epirske despotovine, što privlači nove doseljenike i povećava značaj gradu. 1318. godine grad ponovo pripada Vizantiji i dobija brojne povlastice. Uskoro Janjina potpada pod vlast Srbije, zadržavši sve povlastice. U ovo vreme grad dostiže veoma visok razvoj i postaje značajno središte u ovom delu Balkana.

1430. godine Janjina pada pod otomansku vlast, zadržavajući određene povlastice. One nisu bile dovoljne, pa je 1611. godine podignut Skilosofosov ustanak. Turci su ugušili ustanak, ukidaju povlastice i raseljavaju grčko stanovništvo izvan utvrđenog dela grada. U utvrđenju se naseljavaju muslimani i jevreji. Grad se ubrzo obnovio, zahvaljujući razvoju zanatstva i trgovine i vezama sa Zapadom (naročito sa Mlecima). Zahvaljujući tome tokom 18. veka otvara se mnogo kulturno-obrazovnih ustanova u Janjini. Krajem 18. veka, za vreme vladavine Ali-paše Janjinskog, moć grada je bila tolika da počinje proces loših odnosa sa Portom u Stambolu. Sve ovo je prekinuto 1821. g. Grčkim ustankom, kada turske trupe uspostavljaju vlast u gradu. 1869. godine. Janjinu zahvata požar i uništava stari grad. Grad se obnavlja po novim planovima nemačkog arhitekte Holca. Uporedo se obnavaljaju i gradske ustanove i kuće.

Predaja Janjine 1913.

Tek 1913. godine grad pripada savremenoj Grčkoj, a posle Grčko-turskog rata 1923. godine u grad se doseljavaju i grčke prebeglice iz Male Azije. Oni zamenjuju nekadašnje muslimansko stanovništvo, koje se iseljava u Tursku. Tokom 20. veka grad se razvija u područno središte Epira.

Stanovništvo

Janjina danas ima oko 70.000 stanovnika u gradu i okolini. Stanovništvo su uglavnom etnički Grci. Kretanje stanovništva po poslednjim popisima bilo je sledeće:

Demografija

1981.	1991.	2001.	2011.
44.829	56.699	61.629	65.574

Kretanje broja stanovnika u opštini po popisima:

Demografija

1991.	2001.	2011.
63,725	70,203	112.486

Privreda

Janjina je oduvek bila razvijen zanatski centar, a to je i danas (juvelirstvo, kujundžijstvo, suveniri). Grad je poznat i fabrici mineralne vode i kao središte proizvodnje feta sira.

Grad je važno saobraćajno čvorište u Grčkoj. Južno od grada prolazi savremeni auto-put Ignjacija, a u blizini grada je i Aerodrom Janjina.

Zanimljivosti

Janjina spada u grčke gradove sa veoma dobro očuvanom gradskom strukturom iz otomanskog razdoblja, kao i sa jasnim uticajem balkanske arhitekture. Posebno je zanimljivo poluostrvo sa tvrđavom, gde postoje spomenici iz turskog razdoblja. Naročito su privlačne crkve i džamije.

Vidi još

• Janjina (Okrug)
• Epir

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• Fotografije Janjine Dimitrisa Siutisa
• Turistički vodič Janjine
• Portal novosti Epira