Njemački nacionalni pokret

Njemački nacionalni pokret (njem. Deutschnationale Bewegung) je nastao u Austrougarskoj i smatran je za odlučno nacionalistički pokret lokalnog njemačkog stanovništva. Sljedbenici ovog pokreta su sebe nazivali njemačkim nacionalistima.

Istorija

Njemački nacionalni pokret u Austrougarskoj je imao svoje porijeklo u gubitku njemačke prevlasti nad ostatkom monarhije.

Od buržoarske revolucije 1848/49. godine, Česi su tražili političku, ekonomsku i kulturnu jednakost sa njemačkim govornim stanovništvom, čije porijeklo vodi od starih privilegija iz vremena carice Marije Terezije i cara Jozefa II. Od 1870-ih do raspada države u oktobru 1918. godine Austriju su zahvatile unutrašnje međunacionalne borbe.

Sukob između njemačkog govornog stanovništva i Čeha doveo je od formiranja vlade austrijskog premijera Eduarda Tafe 1879. godine, zbog koje Njemačka liberalna partija više nije učestvovala kao glavni predstavnik njemačke buržoazije.

Njemački nacionalni pokret je 1879. godine opštužio Njemačku liberalnu partiju da nedovoljno zastupa prava njemačkog stanovništva. Objavila je u saradnji sa veliko- i kasnije pangermanom Georgom fon Šonererom tzv. Linc program, koji je davao poseban status Dalmaciji i Galiciji, i tako je nastao njemački nacionalizam. Njihov vođa Riter fon Šonerer, nepokolebljivi protivnik austrijskog patriotizma i radikalni antisemita, pokrenuo je 1885. godine Arijski paragraf i osnovao 1891. Pannjemačko društvo. Njegova rasne mržnja i nacionalistički fanatizam je kasnije snažno uticao na mladog Adolfa Hitlera. Mnogi kasniji osnivači Njemačkog školskog društva su bili pripadnici Njemačkog nacionalnog pokreta.

Zbog uključivanja raznih antisemita u pokret, Njemački nacionalni pokret se 1885. godine raspado na dvije frakcije: Riter fon Šonerer i njegovi sljedbenici su bili žestoki protivnici Hebzburške monarhije, dok je većina njemačkih nacionalista i dalje ostala vjerna politici Austrougarske.

Njemački nacionalni pokret je podjeljen u kasnim osamdesetim godina 19. vijeka na različite stranke i organizacije. Ideje ovog pokreta su uticale na to da njemački nacionalizam nastavi da živi.

Literatura

• Paul Molisch: Geschichte der deutschnationalen Bewegung in Österreich. Verlag von Gustav Fischer, Jena 1926.
• Ingeborg Zelenka: Bürgermeister Franz Kammann und die Deutschnationalen in Wiener Neustadt. Phil. Dissertation, Wien 1973.