Biblioteka u Ebli
Biblioteka u Ebli se smatra najstarijom poznatom bibliotekom. Otkrivena je prilikom arheoloških istraživanja vršenih nedaleko od grada Alepa, na severozapadu Sirije u periodu između 1964. do 1975. godine. Važi za jednu od retkih drevnih biblioteka za koju se tačno zna mesto, vreme nastanka i period rada.[1]
Arhiv kraljevske palate[uredi | uredi izvor]
Arheološki dokazi dobijeni za vreme istraživanja, otkrili su da je na tom prostoru postojao drevni grad-država Ebla, jedan od većih i moćnijih centara ondašnje civilizacije. Tom prilikom je otkriven kompleks jedne kraljevske palate u okviru koje je postojao biblioteka-arhiv. Tu su pronađene glinene tablice koje datiraju iz perioda 2500-2250. god. p. n. e. U tom trenutku zatečeno je oko 2000 tablica. Biblioteka-arhiv je svoje tablice čuvala u dvema prostorijama, čije su veličine bile 5,1xh3,5m i 3,5x4m.[1]
Fond biblioteke[uredi | uredi izvor]
U većoj prostoriji se smatra da je bilo čuvano preko 17.000 tablica, najčešće religijskog, ritualnog, književnog pa i poučno-pedagoškog teksta.[1] Među navedenim, nađene su i tablice koje predstavljaju dvojezične rečnike, odnosno popise reči eblaitskog jezika, tada nepoznatog, i sumerskog jezika (klinasto pismo), kojih je bilo oko 28. U manjoj prostoriji je nađeno preko 1000 tablica administrativno-ekonomske sadržine među kojima su popisi robe.[1]
Između ostalih, prisutno je bilo oko 100 pločica sa sadržajem vezanih za poljoprivredu kao npr. pločica sa načinom uzgoja životinja, o obradivom zemljištu, maslinovom ulju i o povrću, a oko šezdesetak je bilo na sumerskom jeziku na kojima su popisani nazivi životinja, geografski pojmovi, imena riba i ptica pa i poveći broj vradžbina i bajalica.[2]
Postojale su i dve tablice jednog sumerskog epa - duplikati, što ukazuje da je ova biblioteka-arhiv ujedno predstavljala i radionicu za kraljeve pisare. Postojanje ovog duplikata potvrđuje i činjenicu da je grad Ebla bio jedan od centara prepisivačke delatnosti.[2]
Požar i uništenje kraljevske palate[uredi | uredi izvor]
Kraljevska palata strada u požaru koji su podmetnuli pljačkaši 2250. god. p. n. e. Tom prilikom je gotovo uništen gotovo celokupan kompleks. Ostali su samo temelji, pojedini delovi prostorija i jedan deo biblioteke-arhiva sa zatečenim glinenim tablicama. Ono što nama ostaje jeste uvid u bibliotečku delatnost ove biblioteke. S obzirom na čuvanje knjiga na drvenim policama, one su gorele i pretvarale se u pepeo dok su se neuništive glinene tablice tom prilikom samo slagale jedne preko drugih i ostale u redosledu u kome su i bile ređane. Ovo nam pokazuje da je narod Eble imao uređen sistem klasifikacije i ređanja knjiga u svojim bibliotekama.
Izgled i način ređanja tablica[uredi | uredi izvor]
Na osnovu položaja zatečenih tablica, saznajemo da su ređane na drvenim policama visine oko 50cm, a dubine oko 80cm.[1] Tablice su ređane jedna na drugu, uspravno, naslovom i tekstom okrenuti prema spolja, nagnute unazad. Pored naslova, postojao je i zapis na hrbatu pločice koji je takođe mogao da obezbedi lakše snalaženje u biblioteci. [1] Zbirka nije bila naročito obimna, pa se jednostavnim pregledanjem lako moglo doći do željene tablice. Zato se i posebno zna da su se glinene pločice grupisale po formatu, sadržini i obliku.[2]
Preteča današnjih biblioteka[uredi | uredi izvor]
Na osnovu dokaza, zaključujemo da je biblioteka u Ebli preteča današnjih biblioteka star preko 4500 godina. Pojmovi klasifikacije, katalogizacije, transkripcije stranih tekstova, ispisanog hrbata kao ređanje na policama na osnovu pojedinih karakteristika[1] evidentno datira iz doba Bliskog istoka, kao i da biblioteka predstavlja centar pismenost, znanja, kulture i obrazovanja već više od četiri milenijuma. Tradicija ostaje nepromenjena.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e Stokić Simončić, Gordana (2017). "Biblioteka kroz vreme: prilozi opštoj istoriji biblioteka do 16. veka". Pančevo - Beograd: Gradska biblioteka Pančevo, Filološki fakultet u Beogradu. str. 18. ISBN 978-86-85131-31-8.
- ^ a b v Kason, Lajonel (2004). "Biblioteke starog sveta". Beograd: Clio. str. 14. ISBN 978-86-7102-135-7.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stokić Simončić, Gordana. "Biblioteka kroz vreme: prilozi opštoj istoriji biblioteka do 16. veka". Pančevo - Beograd: Gradska biblioteka Pančevo, Filološki fakultet u Beogradu. 2017. ISBN 978-86-85131-31-8.
- Kason, Lajonel. "Biblioteke starog sveta". Beograd: Clio. 2004. ISBN 978-86-7102-135-7.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- http://www.ancient-hebrew.org/bible_ebla.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. decembar 2018) pristupljeno: 22.12.2018. u 18:48