Bitka kod Getisburga
| Bitka kod Getisburga | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Američkog građanskog rata | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 SAD |
 Konfederativne Američke Države | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Džordž Gordon Mid | Robert Edvard Li | ||||||
| Jačina | |||||||
| oko 93.921 | oko 71.699 | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
23.055 od toga 3.155 mrtvih |
23.231 od toga 4.708 mrtvih | ||||||
Bitka kod Getisburga je bila jedna od najvećih, najznačajnijih i najkrvavijih bitaka Američkog građanskog rata. Odvijala se od 1. jula do 3. jula 1863. u okolini grada Getizburga između snaga Juga pod komandom generala Roberta Lija (engl. Robert Edward Lee) i snaga Sjevera pod komandom generala Džordža Gordona Mida (engl. George Gordon Meade).[1] Ukupni gubici obje strane iznose oko 50.000 vojnika poginulih, ranjenih, nestalih i zarobljenih i najveći su od svih bitaka građanskog rata.[2]
Bitka se završila neuspjehom snaga Juga pod komandom generala Lija, i smatra se prekretnicom rata. Vrhunac bitke je bio napad 12.500 vojnika Juga na dobro utvrđene položaje Sjevera, poznat pod imenom Piketov juriš.[2]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Poslije uspjeha u bici kod Čanselorsvila u maju 1863, Li je poveo vojsku kroz dolinu Šenandoa (engl. Shenandoah Valley) u svom drugom napadu na Sjever. Nadao se da će dubokim prodorom i ugrožavanjem Vašingtona uspjeti da ubijedi političare Sjevera da potpišu mir sa Jugom.[2]
Na drugoj strani, pod pritiskom predsjednika Abrahama Linkolna, general Džozef Huker je pokrenuo svoju vojsku u gonjenje Lija, ali je zamijenjen sa generalom Midom tri dana pred bitku. Vojske su se susrele kod mjesta Getizburg.[2]
Bitka[uredi | uredi izvor]
Sukob dviju vojski je počeo 1. jula kod Getisburga. Prvi sukob snaga Juga sa raspršenim snagama Sjevera je doveo do povlačenja jedinica Sjevera na brdoviti teren južno od grada.[2]
Drugog dana bitke, veći dio obje vojske se prikupio. Odbrambena linija Sjevera je položena u obliku potkovice, a Li je počeo napad na lijevi bok protivnika. Razvila se teška borba oko lokacija Litl Raund Top (engl. Little Round Top), Vitfild (engl. Wheatfield), Devils Den (engl. Devil's Den), i Pič Orčard (engl. Peach Orchard). Na desnom krilu snaga Sjevera, borbe su se vodile na lokacijama Kalps Hil (engl. Culp's Hill) i Semeteri Hil (engl. Cemetery Hill). Na cijeloj liniji fronta, uprkos velikim gubicima, snage Sjevera su održale svoje linije.[2]
Trećeg dana bitke borbe su se nastavile na lokaciji Kalps Hil, a konjičke bitke i na istoku i jugu pozicija. Međutim, vrhunac dana i čitave bitke je bio juriš 12.500 vojnika Juga na centar pozicija Sjevera na lokaciji Semeteri Ridž (engl. Cemetery Ridge). Ovaj juriš, poznat kao Piketov juriš (engl. Pickett's Charge) je odbijen direktnom pješadijskom i artiljerijskom vatrom snaga Sjevera.[2]
-
Prvi dan bitke. -
Drugi dan bitke. -
Treći dan bitke.
Posljedice[uredi | uredi izvor]
Poslije ovog neuspjeha i teških gubitaka, Li je poveo svoju vojsku na jug u Virdžiniju. Time je definitivno propao posljednji pokušaj Juga da rat završi direktnim ugrožavanjem Vašingtona. Zbog toga se ova bitka smatra prekretnicom rata.[2] U novembru 1863, predsjednik Linkoln je otvorio Nacionalno groblje u Getisburgu (engl. Gettysburg National Cemetery) i održao je svoj čuveni Getisburški govor (engl. Gettysburg Address).
Žrtve[uredi | uredi izvor]
- Sjever: 23.055 (3.155 mrtvih, 14.531 ranjenih, 5.369 zarobljeno ili nestalo).
- Jug: 23.231 (4.708 mrtvih, 12.693 ranjenih, 5.830 zarobljeno ili nestalo).[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1971). Vojna enciklopedija (knjiga 3). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 212—213.
