Bolnica 13. korpusa NOV i PO Jugoslavije
| Naziv | |
|---|---|
| |
| Osnovana | |
| Zemlja |  |
| Sedište | |
Bolnica 13. korpusa NOV i PO Jugoslavije, bila je jedna od privremenih vojnih ustanova na teritoriji Srbije namenjena za lečenje ranjenika iz južnih delova Srbije, a kasnije i ranjenika sa frontova za konačno oslobođenje Jugoslavije (Vojvodina, Bosna).
Preduslovi[uredi | uredi izvor]
U Srbiji, u prvoj polovini 1944, kao stalne teritorijalne bolnice bile su samo Jablanička, Jastrebačka i Kukavička. Krajem juna 1944. bugarski vojnici uništili su kukavicki bolnicu, a u julu je osoblje i oprema Jablaničke i Jastrebačke bolnice ušlo u sastav novoformiranih prihvatnih bolnica 21. i 24. divizije NOVJ.
U periodu od avgustaj do oktobra 1944. u Srbiji nema stalnih teritorijalnih partizanskih bolnica, pa su ranjenici i bolesnici zbrinjavani u divizijskim i brigadnim bolnicama.
Konačnim oslobođenjem gradova Jugoslavije, najpre u istočnoj i južnoj Srbiji, u jesen 1944. u njima zatečene bolnice se organizuju i proširuju, i koriste kao vojne, pretežno za potrebe jedinica GŠ Srbije, a onda i za ostale jedinice NOVJ. Tako je 11. septembra 1944. počela sa radom vojna bolnica u Pirotu, a u oktobru je u Nišu osposobljava Bolnica 13. korpusa NOV i PO Jugoslavije sa 1.000 kreveta.
Razmeštaj[uredi | uredi izvor]
Bolnica je jednim delom bila smeštena u i hirurškom paviljonu (sa 150 postelja), Opšte bolnice u Nišu, drugim delom u bivšoj Vojnoj bolnici čiji su paviljoni bili jako oštećeni. Deo bolničkog centra nalazio se i u hotelima Orijent i Park, zgradi bivše banovine i nekadašnjem štabu armije.
Osnivanje i rad bolnice u 1944.[uredi | uredi izvor]
Dana 14. oktobra 1944. godine Niš je oslobođen od okupatora. Te godine Vojna bolnica u Nišu koja je za vreme Drugog svetskog rata radila za okupatora (nemce i njihove saradnike) i domaće kvislinge, a Gradska bolnica za stanovništvo Niša i okoline, u drugoj polovini oktobra 1944. obe bolnice integrisana su u sanitetsku službu NOV i PO Jugoslavije i postale „Bolnica 13. korpusa“, za lečenje ranjenike iz južnih delova Srbije, a kasnije i ranjenika sa frontova za konačno oslobođenje Jugoslavije (Vojvodina, Bosna).
- Stanje u Državnoj bolnici
Na Državnoj (gradskoj) bolnici, još pre nego što je grad bio oslobođen (14. oktobra 1944), na kapiji je bila istaknuta crvena, kao i državna zastava. Bolničko osoblje nije bilo kompletno i na okupu. Mnogi su u vreme Niške operacije izbegli van grada od bombardovanja i straha da će uslediti veće borbe u samom gradu.
Odmah po oslobođenju Niša i okoline, krajem oktobra meseca 1944. godine bolnica je bila spremna da prihvati ranjenike. Formiran je i prihvatni centar gde su svakodnevno transportovani ranjenici sa fronta.
- Stanje u Vojnoj bolnici Niš
Iako je po oslobađanju os okupatora, niške Vojna bolnica izašla kadrovski jako oslabljena i bez medicinski obučenog kadra, sa samo jednim hirurgom, dr Slobodanom Palamarevićem, odmah po osnivanju korpusne bolnice ona se suočila sa velikim prilivom ranjenika.
Ratna situacija zahtevala je od novoformirane Bolnice brzu reorganizaciju i hitnu popunu stručnim kadrom jer već na početku rada Bolnica je imala 1.000 postelja. U tom periodu Bolnicu je ojačala jedna hirurška ekipa Crvene armije, (6 ljudi sa dr P. I. Zanjininom na čelu), koja je značajno pomogla ne samo u radu već i u reorganizaciji bolnice.[1]
Hirurškim odeljenjem Bolnice rukovodio je dr Nikola Đuknić, posle rata prvi dekan na novoosnovanom Medicinskom fakultetu u Nišu.
Broj postelja koji je nakon oslobođenja Niša, oktobra 1944. iznosio 1.000, značajno je uvećan, 27. decembra 1944. na 1.260 postelja.
Rad bolnice u 1945.[uredi | uredi izvor]
Naziv „Bolnički centar broj 1-Niš“ Bolnica 13. korpusa NOV i PO Jugoslavije dobila je Bolnica je pod ovim nazivom radila do 5. februara 1945, kada je promenom naziva u Bolnički centar broj 1-Niš, ali sada sa većim obavezama na zbrinjavanju bolesnika i ranjenika.
Broj postelja koji je na dan osnivanja bolnice u oktobru 1944. iznosio 1.000, 27. decembra 1944. narastao je na 1.260, sa tendencijom daljeg porasta i u 1945.
Pored redovne delatnosti u svojoj zoni odgovornosti Bolnica je morala da:
- pruža kadrovsku i drugu pomoć vojnim bolnicama na širem prostoru južne Srbije,
- organizuje brojne kurseve i obuku kadrova,
- vodi brigu o izveštavanju i medicinskoj dokumentaciji itd.
U periodu od 21. oktobra 1944. do 31. maja 1945. u Bolnici 13. Korpusa NOV i PO Jugoslavije i „Bolničkom centara broj 1“ zbrinuoto je do 31. maja 1945. 9.860 ranjenika. Prosečna smrtnost u Bolnici, u zadnja tri meseca iznosila je do 2,7%.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Vojna bolnica Niš
- Istorija medicine u Nišu
- Istorija medicine u Srbiji
- Bolnice u Narodnooslobodilačkom ratu
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b 125 godina Vojne bolnice u Nišu, Sreten Milenković, Milorad Dimić, Niš:Vojna bolnica;Zrenjanin Jugoremedija; Bečej:Proleter, 2004(Bečej Proleter).116 str. ISBN 978-86-84819-01-9.