Veliki pravoslavni krst (Sombor)
| Veliki pravoslavni krst (Sombor) | |
|---|---|
 Veliki pravoslavni krst na Trgu Svetog Đorđa | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sombor |
| Opština | Sombor |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1795 ; 2011 |
Veliki pravoslavni krst je najstarije sačuvano versko spomen-obeležje u gradu na javnom prostoru koje se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve, napravljeno 1795. godine, a čija replika je danas na Trgu svetog Đorđa u Somboru u Zapadnobačkom okrugu, napravljena 2011. godine.[1]
Veliki pravoslavni krst u porti Velike pravoslavne crkve[uredi | uredi izvor]
Veliki pravoslavni krst koji se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve sačinjen je od ružičastog maohačkog kamena iz Mađarske i visine 7.50 metara.[2]
Podignut je 1795. godine i sve do Drugog svetskog rata nalazio se i domimirao Svetogeorgijevskim trgom (Trg svetog Đorđa). Visinom i položajem bio je dominantni prostorni objekat na trgu.
Na postamentu krsta napisano je:
Крст је подигла православна црквена општина сомборска[1]
Krst je obnovljen 1875. godine, a 1895. godine mu je pridodata i gvozdena ograda.
Julijana Palanački, supruga pesnika Laze Kostića o svome trošku izvršila njegovu temeljnu obnovu 1904. godine.
Dok se nalazio na trgu, krst je bio središte brojnih događanja, uglavnom verske sadržine somborskih Srba, poput Bogojavljenskih praznika i osvećenja vodice; velika svečanost koja je po tradiciji bila praćena vojničkom paradom i počasnom paljbom.[2]
U porti se pored Velikog pravoslavnog krsta nalazi i drugi, nešto manji, mermerni krst od 1856. godine, koji se pre toga nalazio ispred Palate Kronić, advokata i veleposednika Stevana Kronića.
Replika krsta na Trgu svetog Đorđa[uredi | uredi izvor]
Sveobuhvatna obnova Trga svetog Đorđa urađena je između 2007. i 2010. godine, u sklopu rekonstrukcije Glavne ulice. U toku rekonstrukcije glavne ulice projektom je planirano i vraćanje baroknog krsta iz 1795. godine, iz porte crkve na prvobitnu lokaciju, odnosno na Trg svertog Đorđa.[1][3]
Tada je utvrđeno da se zbog oštećenja i načina kako je ugrađen, krst ne može demontirati i ponovo sastaviti. Izrađena je kopija, odnosno replika krsta od druge vrste kamena.
Na postamentu krsta istog stila kao originalni, ali od granitnog kamena uklesane su dve godine, 1795. godina podizanja starog krsta i 2011. kada je podignut novi krst, odnosno replika. Krst je osvećen 4. maja iste godine.
Na krstu je postavljena bronzana spomen ploča sa tekstom Radivoja Stikanova, rukovodioca Zavičajnog odeljenja Gradske biblioteke "Karlo Bijelicki":
У славу божју на месту великог православног крста из 1795. године, који је после Другог светског рата пренет у порту цркве Св.Георгија,подигнуто је ово свето знамење (1795- 2011)[1]
Stručni nadzor na izradi i postavljanju vršio je arhitekta Sime Jančića, radove je izvela kamenorezačka radnja "Hordoši" iz Bezdana.[1]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Veliki pravoslavni krst na Trgu svetog Đorđa -
Bronzana tabla sa natpisom na krstu koji se nalazi na Trgu Svetog Đorđa -
Veliki pravoslavni krst koji se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve -
Tabla na krstu koji se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve -
Tabla na krstu koji se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve -
Veliki pravoslavni krst koji se nalazi u porti Velike pravoslavne crkve
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Jančić, Sima (2019). Spomenici Sombora na javnom prostoru 1774-2018. Sombor: Gradska biblioteka "Karlo Bijelicki". str. 160—161. ISBN 978-86-80878-36-2.
- ^ a b Vojnović, Milan; Jančić, Sima. „Veliki pravoslavni krst”. Moj Sombor. Pristupljeno 13. 11. 2020.
- ^ Stepanović, Milan. „Trg svetog Đorđa u Somboru”. Ravnoplov. Pristupljeno 13. 11. 2020.
