Гајеве институције
| Gajeve institucije | |
|---|---|
 | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Autor | Gaj |
| Zemlja | Rimsko carstvo |
| Jezik | Latinski |
| Žanr / vrsta dela | Udžbenik prava |
| Izdavanje | |
| Izdavanje | 161 |
Gajeve institucije (lat Gaii Institutiones) su udžbenik rimskog prava, koji je sastavio rimski pravnik Gaj oko 161. godine.[1] Predstavljaju najznačajniju zbirku rimskog prava koje ne pripada Justinijanovim institucijama. Ovo je ujedno i najstariji sačuvan udžbenik prava u istoriji.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Gajeve institucije su podeljene u četiri knjige koje je autor nazivao "commentarii", i procenjuje se da su objavljene 161. godine.[1] Gajeve institucije su u Starom rimu korišćene ako udžbenik za obrazovanje pravnika.[3]
Istočnorimski car Teodosije II i zapadnorimski car Valentinijan III 426. godine su doneli Zakon o citiranju, koji je Gajeva dela iz još četvoricu rimskih pravnika učinio pravno obavezujućim za sudove.[4]
Gajeve institucije su izvršile veliki uticaj na sastavljanje udžbenika Justinijanove institucije par vekova kasnije, kada se komisija koja je bila zadužena za izradu koristila Gajevim institucijama.[2]
Nakon Justinijanovih institucija su izgubile na značaju, i dugo vremena su se smatrale izgubljenim sve dok nemački istoričar Nijebur u Veroni 1816. godine nije otkrio sačuvani primerak iz kasnog petog veka.[1]
Sadržaj[uredi | uredi izvor]
U Gajevim institucijama je izvršena sistematska podela prava po principu triparticije, gde je pravo podeljeno na ono koje se odnosi na lica, stvari i tužbe (lat personae-res-actiones).[1] Princip triparticije je prihvaćen kao osnova za izlaganje pravne materije u ranim buržoaskim kodifikacijama prava.[3] Ovaj princip podele prava je i danas u upotrebi u mnogim pravnim udžbenicima.
Izvori[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
- ^ a b v g Berger, Adolf (1953). Encyclopedic Dictionary of Roman Law. str. 504.
- ^ a b Kovačević, Danijela (2019). PRAVO - teorija i praksa, Zakonsko nasleđivanje prema zakonu XII tablica. Novi Sad: Univerzitet Privredna akademija, Pravni fakultet za privredu i pravosuđe. str. 33.
- ^ a b Stanković, Emilija; Vladetić, Srđan (2014). Rimsko pravo. Kragujevac: Pravni fakultet Univerziteta u Kragujevcu, Institut za pravne i društvene nauke. str. 67.
- ^ Stanković, Emilija; Vladetić, Srđan (2014). Rimsko pravo. Kragujevac: Pravni fakultet Univerziteta u Kragujevcu, Institut za pravne i društvene nauke. str. 86.