Glasanje sa trenutnim oticanjem
Glasanje sa trenutnim oticajem, poznato i kao alternativno glasanje, rejtinško glasanje ili preferencijalno glasanje je izborni sistem koji se koristi da se odluči pobednik kada u izborima ima više od dva kandidata. Svaki birač upisuje svoje preference na listić. Sve opcije koje ne pređu cenzus (ako on postoji) se uklanjaju, a ti glasovi se dele po prvoj najvišoj preferenci koja ostane. Ako ni jedan kandidat ne postigne 50%+1 glas među prvim preferencama, najnepopularnija opcija se uklanja iz trke, a glasovi ljudi koji su uklonjeni se dele na osnovu sledeće preference ostalim opcijama. Ovaj proces se ponavlja sve dok neki kandidat nema većinu.[1][2][3] Ovaj sistem se koristi u mnogim zeljama, uključujučći za biranje članova doma predstavnika Australije[4], predsednika Indije, predsednika Irske[5], članove parlamenta Papue Nove Gvineje itd.
Primer glasanja sa trenutnim oticajem[uredi | uredi izvor]
Zamislite da Srbija ima referendum da odluči gde će joj biti glavni grad. U ovom izmišljenom primeru, nek celo izborno telo Srbije od 100 ljudi živi u samo 4 grada: Beogradu, Kraljevu, Prištini i Nišu, i da svi žele da žive što je bliže glavnom gradu što je to moguće.
Kandidati za glavni grad su:
- Beograd, najveći grad u državi, sa 42% birača, ali je daleko od drugih gradova.
- Kraljevo, sa 26% glasača
- Niš, sa 17% glasača
- Priština, sa 15% glasača
Preference bi bile ovako podeljene
| 42% birača (Beograd) |
26% birača (Kraljevo) |
17% birača (Niš) |
15% birača (Priština) |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
U rejtinškom glasanju, svi birači prave listu preferenci. Ako neki kandidat nema većinu među prvim izborima, najnepopularnija opcija se uklanja, a glasovi ljudi koji su tu opciju imali kao prvu se raspodeljuju po drugoj preferenci. Ovaj proces se ponavlja dok neka opcija ne dobije većinu.
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Kraljevo | 26% |
| Niš | 17% |
| Priština | 15% |
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Kraljevo | 26% |
| Niš | 32% |
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Niš | 58% |
Drugi sistemi[uredi | uredi izvor]
Rangirano glasanje[uredi | uredi izvor]
Nek prva preferenca vredi 4 poena, druga 3, treća 2 i četvrta 1 poen.
| Mesto prebivališta | Računica | Rezultat |
|---|---|---|
| Beograd | 42·4 + 26·1 + 17·1 + 15·1 | 226 |
| Kraljevo | 42·3 + 26·4 + 17·2 + 15·2 | 294 |
| Niš | 42·2 + 26·3 + 17·4 + 15·3 | 275 |
| Priština | 42·1 + 26·2 + 17·3 + 15·4 | 205 |
Iako Beograd ima najviše stanovnika, Kraljevo ima najviše poena jer je najpopularnija opcija među svim gradovima zajedno. Ovaj sistem ima za cilj da ostvari kompromis.
Glasanje većine u dva kruga[uredi | uredi izvor]
U prvom krugu glasanja, svi biraju samo jednu preferencu. Ako ni jedna opcija ne dobija apsolutnu većinu (50%+1 glas), dve najpopularnije opcije idu u drugi krug glasanja. Ovaj sistem se trenutno koristi na predsedničkim izborima u Srbiji.
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Kraljevo | 26% |
| Niš | 17% |
| Priština | 15% |
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Kraljevo | 58% |
Glasanje većine[uredi | uredi izvor]
U ovom sistemu, pobednik se bira u jednom krugu glasanja.
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42% |
| Kraljevo | 26% |
| Niš | 17% |
| Priština | 15% |
Glasanje protiv[uredi | uredi izvor]
U ovom sistemu, svako daje po 1 poen svim kandidatima koji im nisu najlošiji izbor.
| Mesto prebivališta | Rezultat |
|---|---|
| Beograd | 42 |
| Kraljevo | 100 |
| Niš | 100 |
| Priština | 58 |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Explainer: What is preferential voting?”. SBS News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-05-30.
- ^ corporateName=Australian Electoral Commission; address=10 Mort Street, Canberra ACT 2600; contact=13 23 26. „Preferential voting”. Australian Electoral Commission (na jeziku: engleski). Pristupljeno 17. 11. 2020.
- ^ „New Zealand Cities Voting to Implement Ranked Choice Voting”.
- ^ „Australian Electoral Commission”. Aec.gov.au. 23. 4. 2014. Pristupljeno 30. 4. 2014.
- ^ „Ireland Constitution, Article 12(2.3)”. International Constitutional Law. 1995. Pristupljeno 15. 2. 2008.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- The Center for Range Voting and its simplified introductory homepage
- The Center for Election Science includes an article on Score Voting
- Equal Vote Coalition, which promotes a STAR voting, a variant of score voting, in the United States
- RangeVote includes a user-friendly presentation on score voting
- Score voting discussion list at Yahoo Groups
- Simulation of various voting models for close elections Article by Brian Olson.
- Mechanic, Michael; William Poundstone (2007-01-02). „The verdict is in: our voting system is a loser”. Mother Jones. The Foundation for National Progress. Arhivirano iz originala 09. 02. 2008. g. Pristupljeno 2008-02-04.
