Državni službenici (Bosna i Hercegovina)
Državni službenici su lica koja su zaposleni u institucijama uprave na kantonalnom, entitetskom i državnom nivou Bosne i Hercegovine.
Državni službenici u institucijama Bosne i Hercegovine[uredi | uredi izvor]
Državni službenici su lica koja su zaposlena u ministarstvima, samostalnim upravnim organizacijama i upravnim organizacijama u sastavu ministarstava, kao i drugim institucijama Bosne i Hercegovine osnovanim posebnim zakonom ili kojima je posebnim zakonom povjereno obavljanje poslova uprave. Dok državni službenici nisu narodni poslanici, članovi Predsedništva, sudije Ustavnog suda, članovi Vijeća ministara i njihovi zamenici, sudije, javni tužioci i njihovi zamenici, guverneri i viceguverneri Centralne banke, kao i druga lica koja na funkciju bira Narodna skupština ili postavlja Vlada i lica koja prema posebnim propisima imaju položaj funkcionera ili službenika (granični policajci, diplomatsko-konzularni službenici).[1]
Državni službenici se mogu podeliti u dve grupe po Zakonu o državnoj službi institucija BiH, ali tačnu kategorizaciju državnih službenika vrši se na osnovu odluke Vijeća ministara. Te dve grupe su:[2]
- rukovodeći državni službenici (državni službenici na funkciji):
- sekretar i sekretar sa posebnim zadatkom
- pomoćnik ministra, pomoćnik direktora i glavni inspektor
- Ostali državni službenici (državni službenici izvršioci):
- šef unutrašnje organizacione jedinice
- stručni savjetnik
- viši stručni saradnik
- stručni saradnik
Državni službenici u Republici Srpskoj[uredi | uredi izvor]
Po Zakonu o državnim službenicima, poslove uprave obaljaju državni službenici i nameštenici (koji nemaju status državnog službenika).[3]
Državni službenik je lice sa visokim obrazovanjem koje je obavlja poslove osnovne delatnosti organa entitetske uprave (normativno-pravni poslovi, izvršavanje zakona i ostalih propisa, odlučivanje u upravnom postupku, inspekcijski nadzor i ostali stručni poslovi).[3] Vlada Republike Srpske uredbom propisuje kategorije državnih službenika i njihova zvanja, kao i koji državni službenici mogu biti primljeni sa višim i srednjim obrazovanjem.[4] Državni službenik može biti izabran u više zvanje (ukoliko postoji upražnjeno mesto višeg zvanja, a državni službenik bude izabran na konkursu za to mesto),[5] a može biti i vraćen u niže zvanje u trajanju od godinu dana u slučaju povrede radnih dužnosti.[6]
Rukovodeće državne službenike, poput pomoćnika i sekretara ministarstava, rukovodilaca entitetskih uprava i upravne organizacija i njihovih zamenika i pomoćnika, entitetskog inspektora postavlja Vlada Republike Srpske na osnovu javnog konkursa.[7]
Državni službenici u organima uprave su:[8]
- pomoćnik ministra, sekretar ministarstva, rukovodilac entitetski uprave i upravne organizacije
- zamenik i pomoćnik rukovodioca republičke uprave, republičke upravne organizacije, glavni entitetski inspektor i sekretar u Agenciji,
- inspektor
- interni revizor
- stručni savetnik
- rukovodilac unutrašnje organizacione jedinice
- viši stručni saradni
- stručni saradnik
Nameštenik je lice koje obavlja administrativne, računovodstvene-finasijske poslove čije obavljanje je potrebno radi obavljanje poslova iz dalekruga organa entitetske uprave.[3]
Lice da bi se zaposlilo kao državni službenik mora da ima položen stručni ispit, dok nameštenici ne moraju polagati stručni ispit.[9]
Državni službenici u Brčko Distriktu[uredi | uredi izvor]
Državni službenici u Brčko distriktu se dele na (državni i javni) službenike i nameštenike:[10]
- Državni službenik je lice sa visokim obrazovanjem koje je obavlja poslove osnovne delatnosti iz nadležnosti javne uprave i drugih institucija Brčko distrikta (normativno-pravni poslovi, izvršavanje zakona i ostalih propisa, odlučivanje u upravnom postupku, inspekcijski nadzor i ostali stručni poslovi)
- Javni službenik je lice koja obavlja stručne poslove javne uprave koji nisu upravnog karaktera
- Nameštenik su lica koja obavljaju pomoćno-tehničke i druge poslove čije obavljanje je potrebno radi obavljanje poslova iz dalekruga organa javne uprave
Radna mesta u organima javne uprave dele se na:[11]
- radna mesta vezana za mandat gradonačelnika:
- sekretar Vlade, šef Kabineta gradonačelnika
- sekretar Kabineta gradonačelnika
- portparol Vlade
- vozač gradonačelnika
- mandatna radna mesta rukovodećih državnih službenika
- koordinator u Kancelariji koordinatora Brčko distrikta BiH pri Vijeću ministara Bosne i Hercegovine
- direktor Direkcije za finansije
- šef Inspektorata
- direktor Porezne uprave
- direktor Trezora
- radna mesta članova Odbora za zapošljavanje
- rukovodeća radna mesta su radna mesta rukovodećih državnih službenika i radna mesta rukovodećih javnih službenika:
- direktor Kancelarije za upravljanje javnom imovinom
- šef i zamenik šefa Stručne službe Skupštine
- šef pododeljenja
- pomoćnik šefa Policije
- direktor Pedagoške institucije
- šef sektora
- šef Kancelarije
- glavni inspektor - pomoćnik šefa Inspektorata
- šef pododeljenja
- posebna radna mesta su radna mjesta državnih službenika s posebnim ovlaštenjima i visokim stepenom odgovornosti u odlučivanju
- službenička radna mesta su radna mesta državnih službenika i radna mesta javnih službenika.
- Radna mesta državnih službenika razvrstavaju se u sledeće kategorije:
- šef niže unutrašnje organizacione jedinice
- inspektor
- pomoćnik koordinatora u Kancelariji koordinatora Brčko distrikta BiH pri Vijeću ministara BiH
- stručni savetnik
- viši stručni saradnik
- stručni saradnik
- stručni referent
- Radna mesta javnih službenika razvrstavaju se u 8 kategorija (javni službenik I-VII kategorije)
- Radna mesta državnih službenika razvrstavaju se u sledeće kategorije:
- nameštenička radna mesta su radna mesta nameštenika koja su razvrstana u tri kategorije (nameštenik I-III kategorije)
Državni službenici nisu lica zapošljena na radnim mestima vezana za gradonačelnika, mandatna radna mesta rukovodećih državnih službenika i radna mesta članova Odbora za zapošljavanje.[12]
Državni službenici moraju imati položen stručni ispit za rad u organima uprave, ali mogu početi sa radom i bez položenog ispita, ali ga moraju položiti u roku od 6 meseci.[13]
Državni službenici u Federaciji Bosne i Hercegovine[uredi | uredi izvor]
Državni službenici u institucijama Federaciji Bosne i Hercegovine[uredi | uredi izvor]
Državni službenik u institucijama Federaciji Bosne i Hercegovine je lice koje je postavljeno rešenjem na radno mesto u organ državne službe. Prilikom zapošljavanju se primenjuje proporcionalna zastupljenost konstitutivnih naroda (Srba, Hrvata, Bošnjaka i Ostalih) i profesionalne sposobnosti, a na osnovu sprovedenog konkursa.[14]
Državni službenici nisu članovi parlamenta FBiH, predsednik i potpredsednici FBiH, članovi vlade FBiH, sudije Ustavnog suda i Vrhovnog suda FBiH, kao ni članovi vlada i skupština kantona FBiH, kantonalne sudije i tužioci, članovi opštinskih i gradskih veća i opština, gradonačelnici gradova i načelnici opština, članovi skupština gradova i opština, sudije opštinskih sudova, savetnici nosilaca funkcija, revozori u Kancelariji za reviziju FBiH, pripadnke policije.[15] Prilikom javnog konkursa se sprovodi ispit opšteg znanja i stručni ispit, dok osobe koje su položili stručni upravni ispit i/ili pravosudni ispit, oslobođeni su ispita opšteg znanja.[16]
Napredovanje u više radno mesto se obavlja preko javnog konkursa, dok se unapređenje u višu kategoriju vrši na osnovu odluke rukovodioca organa državne službe.[17]
Državni službenici su lica zaposleni kao:[18]
- Rukovodeći državni službenici
- rukovodilac samostalne uprave i samostalne ustanove
- sekretar organa državne službe
- rukovodilac uprave i ustanove koje se nalaze u sastavu ministarstva
- pomoćnik rukovodioca organa državne službe
- glavni inspektori
- Ostali državni službenici
- šef unutrašnje organizacione jedinice
- inspektori
- stručni savetnik
- viši stručni saradnik
- stručni saradnik
Poslovi nameštenika nisu obuhvaćeni Zakonom o državnoj službi u Federaciji Bosne i Hercegovine,[19] već po Zakonu o nameštenicima u organima državne službe u Federaciji Bosne i Hercegovine (iako se primenjuje na nameštenike koji rade i u organima državne uprave Federacije BiH i u kantonima, gradovovima i opštinama Federacije BiH.[20]
Nameštenici obavljaju poslove iz nadležnosti organa državne službe koje su funkcionalno povezani sa osnovnim poslovima delatnosti iz nadležnosti tih organa. poput određenih stručno-operativnih, informaciono-dokumentacionih, računovodstveno-materijalnih, administrativno-tehničkih poslova. Kantoni mogu svojim propisima dodeliti nameštenicima neke poslove koji nisu navedeni u federalnom propisu.[21]
U zapošljavanju nameštenika se prati odnos konstitutivnih naroda (Srba, Hrvata, Bošnjaka i Ostalih), a zapošljavanje nameštenika se obavlja putem javnog i internog konkursa.[22] Iako je propisano da osoba bude punoletna prilikom zapošljavanja, za određene na rad na pomoćno-tehničkim i pomoćnim poslovima u radni odnos se može zaposliti i osoba sa 15 godina.[23] Nameštenici moraju imati položen stručni ispit.[24]
Državni službenici u institucijama kantona Federaciji Bosne i Hercegovine[uredi | uredi izvor]
Svi kantoni Federace Bosne i Hercegovine prate skoro pa identična pravila. Tako da su državni službenici lica postavljena rešenjem na radno mesto državnog službenika u organu državne službe koje obavlja osnovne delatnosti iz nadležnosti tog organa, dok su nameštenici lica koja su postavljena rešenjem na radno mesto nameštenika u organ državne službe i obavlja dopunske poslove iz osnovne delatnosti u polju nadležnosti organa državne službe (namešteniku za određene poslove je potreban položen stručni ispit, dok za ostale nije potreban).[25]
Državni službenici mogu dobiti posao i unapređenje putem javnog konkursa, sem u izuzetnim slučajevima.[26] U zapošljavanju državnih službenika i nameštenika se prati odnos konstitutivnih naroda (Srba, Hrvata, Bošnjaka i Ostalih).[27] Prilikom javnog konkursa se sprovodi ispit opšteg znanja i stručni ispit, dok osobe koje su položili stručni upravni ispit i/ili pravosudni ispit, oslobođeni su ispita opšteg znanja.[28]
Državni službenici se postavljaju na jedno od sledećih radnih mesta:[29]
- Rukovodeći državni službenici:
- sekretar s posebnim zadatkom
- rukovodilac samostalne uprave i samostalne upravne organizacije
- rukovodilac uprave i upravne organizacije koja se nalazi u sastavu organa državne službe
- sekretar organa državne službe
- pomoćnik rukovodioca organa državne službe
- glavni kantonalni inspektor
- Ostali državni službenici:
- šef osnovne organizacione jedinice koja u svom sastavu nema unutrašnje organizacione jedinice
- šef unutrašnje organizacione jedinice
- inspektor
- stručni savetnik
- viši stručni saradnik
- stručni saradnik
Državni službenici nisu članovi skupštine Kantona, članovi Vlade kantona, sudije Kantonalnog i opštinskih sudova, stručni saradnici u opštinskim sudovima, kantonalni tužioci i pravobranioci i njihovi zamenici, članovi opštinskih/gradskih veća, načelnici opština i gradonačelnici, pravobranioci opština i gradova i njihovi zamenici, policijski službenici Kantona i savetnici nosioca funkcija.[30]
Videti još[uredi | uredi izvor]
- Državni službenici, članak o državnim službenicima u Srbiji
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zakon o državnoj službi BiH, Član 1 i 4-6.
- ^ Zakon o državnoj službi BiH, Član 7.
- ^ a b v Zakon o državnim službenicima RS, Član 2.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 2 i 27.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 45.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 70.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 26.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 27.
- ^ Zakon o državnim službenicima RS, Član 29.
- ^ Zakon o državnoj službi BD, Član 2.
- ^ Zakon o državnoj službi BD, Član 24.
- ^ Zakon o državnoj službi BD, Član 23.
- ^ Zakon o državnoj službi BD, Član 39.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 1-3.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 5.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 29.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 34.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 6.
- ^ Zakon o državnoj službi FBiH, Član 66.
- ^ Zakon o nameštenicima FBiH, Član 1.
- ^ Zakon o nameštenicima FBiH, Član 6.
- ^ Zakon o nameštenicima FBiH, Član 22 i 23.
- ^ Zakon o nameštenicima FBiH, Član 24.
- ^ Zakon o nameštenicima FBiH, Član 31.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 2.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 6.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 4.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 38.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 11.
- ^ Zakon o državnoj službi USK, Član 10.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Zakon o državnoj službi u institucijama Bosne i Hercegovine (neslužbeni prečišćeni tekst zakona, za interno korišćenje, ne može se pozivati prilikom službene upotrebe)”. 2002.
- „Zakon o državnim službenicima”. 2008.
- „Zakon o državnoj službi u organima javne uprave Brčko distrikta Bosne i Hercegovine”. 2022.
- „Zakon o državnoj službi u Federaciji Bosne i Hercegovine” (PDF). 2003.
- „Zakon o nameštenicima u organima državne službe u Federaciji Bosne i Hercegovine” (PDF). 2005.
- „Zakon o državnoj službi u Unsko-sanskom kantonu”. 2017.
- Rabrenović, Aleksandra (2019). Evropski sistem plata i nagrađivanja državnih službenika (PDF). Beograd: Institut za uporedno pravo.
