Evropeizam

Evropeizam je termin koji obuhvata norme i vrijednosti koje su zajedničke Evropljanima i koje prevazilaze nacionalni državni identitet. Osim što pomaže u promociji evropskih integracija, ova doktrina takođe pruža osnovu za analize koje karakterišu evropsku politiku, ekonomiju i društvo kao odraz zajedničkog identiteta. Protivnici te ideje ističu da postoje mnoge razlike među evropskim skupinama i da faktori koji se smatraju karakterističnim za ovu zajedničku kulturu ne prate nužno njenu premisu.

Habermas i Derida (2005)

Filozofi Jirgen Habermas i Žak Derida napisali su članka za novine Frankfurter Allgemeine Zeitung u kojem su iznijeli tvrdnju da je rođena „evropska javna sfera”. Zaključili su da su nove vrijednosti i navike dale savremenoj Evropi „njeno lice” i vidjeli su to kao priliku za izgradnju „jezgra Evrope” (izuzimajući Britaniju i istočnu Evropu) koja bi mogla biti protivteža Sjedinjenim Američkim Državama.

Pokušavajući da objasne šta je Evropa predstavljala, filozofi su naveli šest aspekata onoga što su opisali kao zajednički evropski „politički mentalitet”:

• Sekularizacija
• Vjera u državu i skepticizam prema dostignućima tržišta.
• Realna očekivanja o tehnološkom napretku.
• Velfarizam.
• Nizak prag tolerancije prema upotrebi sile.
• Multilateralizam u okviru reformisanih Ujedinjenih nacija.

Međutim, moglo bi se tvrditi da se pojedine od ovih vrijednosti uopšte ne primjenjuju u istočnoj Evropi.

Makormik (2010)

Politikolog Džon Makormik proširuje ove ideje i identifikuje sljedeće kao ključne atribute evropeizma:

• Preispitivanje značenja državljanstva i patriotizma. Što se tiče posljednjeg, ponos prema zemlji se zamjenjuje ponosom na ideje, inače poznate kao ustavni patriotizam. Poistovjećivanje sa narodim ili državama sve se više spaja sa poistovjećivanjem sa Evropom.
• Kosmopolitizam ili udruživanje sa univerzalnim idejama i uvjerenje da svi Evropljani, a možda čak i svi ljudi, pripadaju jednoj moralnoj zajednici koja nadilazi državne granice ili nacionalne identitete. Lokalno i globalno se ne može razdvojiti.
• Komunitarizam, koji — za razliku od liberalnog isticanja individualnih prava — podržava ravnotežu između interesa pojedinaca i zajednice, ističući odgovornosti vlade prema svima onima koji živi pod njenom jurisdikcijom. Evropeizam tvrdi da društvo ponekad može bolje procijeniti šta je dobro za pojedinca, a ne obrnuto.
• Kolektivizam, evropeizam naglašava stav da će se društvene podjele dogoditi uprkos pokušajima da se osiguraju jednake mogućnosti i prihvata ulogu države kao ekonomskog menadžera i kao garanta društvene dobrobiti.
• Velfarizam, ili upućivanje na evropeističke ideje koje su, iako je pojedinačno nastojanje dobrodošlo i treba ga pozdraviti i nagraditi, zajednica ima odgovornost da radi na tome da teren bude na što većem nivou i da se priliknj i bogatstvo ravnopravno raspodjele. Evropeizam naglašava jednakost rezultata iznad jednakosti mogućnosti.
• Održivi razvoj, ili uvjerenje da razvoj treba da bude održiv, zadovoljavajući potrebe sadašnjosti bez ugrožavanja potreba budućih generacija.
• Redefinisanje porodice. Mjesto evropske porodice se mijenja, sa sve manje Evropljana koji su se opredijelili za brak, njihova starost pri stupanju u brak raste, stopa razvoda raste, stopa plodnosti opada, sve više djece se rađa izvan braka, a domaćinstva samohranih roditelja postaju sve uobičajenija.
• Raditi da bi živio. Postmaterijalni Evropljani rade kraće, dok sa tim vremenom više raspolažu, razvijaću porodične zakone i politike.
• Krivično pravo, u evropeizmu znači veći naglasak na pojedinačnim pravima i sklonost rješavanju sporova pregovorima, a ne sukobljavanjem kroz zakon.
• Multikulturizam, u kome Evropa ima dugu i često previđanu tradiciju koja proizilazi iz raznolikosti evropskih društava i evropsku naviku integrisanja osnovnih vrijednosti i obilježja novih skupina sa kojima su njene dominantne kulture došle u kontakt. Ovo je u 21. vijeku dovedeno u pitanje povećanom rasnom i vjerskom raznolikošću Evrope i evropskom imigrantskom krizom.
• Sekularizam je vjerovatno onaj kvalitet koji je najjasnije povezan sa Evropom: dok religija nastavlja da raste u većem dijelu svijeta, u gotovo svakoj evropskoj zemlji njena uloga opada i ima sve marginalniju ulogu u politici i javnom životu, dok je snažno uticao na evropeističke stavove prema nauci i prema javnim politikama u kojima religijsko uvjerenje igra ulogu.
• Protivljenje smrtnoj kazni. Ovo je zabranjeno u svim državama članicama Evropske unije i Savjeta Evrope, a evropske vlade su radile na postizanju globalnog moratorijuma kao prvog koraka ka ukidanju smrtne kazne širom svijeta.
• Trajni mir, iako je Evropa nekada bila regija gotovo stalnog rata, sukoba i političkog nasilja, ona je danas regija opšteg mira i mnogo je napredovala na putu ka postizanju Kantovih uslova za trajni mir. Navodi međudržavni rat u regiji je nezamisliv i nemoguć, čak i tokom najgorih ekonomskih ili finansijskih problema.
• Multilateralizam, evropeizam je izbjegao nacionalni lični interes u korist saradnje i konsenzusa, promocije vrijednosti, a ne interesa, oslanjanja na međunarodna pravila i sporazume i stvaranja saveza i rada preko međunarodnih organizacija na rješavanju problema.

Vidi još

• Evrofilija
• Panevropski identitet
• Proevropeizam