Zabavni park

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Magično kraljevstvo Volt Diznijevog sveta u Floridi je najposećeniji tematski park na svetu,[1] i Pepeljugin dvorac, ikona parka, je jedna od najviše fotografisanih struktura u Sjedinjenim Državama
Koni Ajland

Zabavni park ime je skup zabavnih sadržaja, različitih zabavnih aktivnosti na jednoj lokaciji za zabavu većeg broja ljudi. Zabavni park je mnogo složeniji od igrališta ili gradskog parka, jer ima sadržaje koje nisu ciljani na samo uske starosne grupe, nego za sve uzraste. Tematski park je vrsta zabavnog parka koji svoje strukture i atrakcije temelji na središnjoj temi, i često sadrži više područja sa različitim temama. Za razliku od privremenih i mobilnih zabava i karnevala, zabavni parkovi su nepomični i izgrađeni za dugotrajan rad. Dok zabavni parkovi često sadrže tematska područja, tematski parkovi stavljaju veći fokus sa kompleksno dizajniranim temama sa središtem na određenom predmetu ili grupi predmeta.

Zabavni parkovi razvijali su se iz evropskih sajmova, bašta za zabavu i velikih prostora za piknik, koji su stvoreni za rekreaciju ljudi. Svetski sajmovi i druge vrste međunarodnih izložbi takođe su uticali na pojavu industrije zabavnih parkova.[2] Jezero Kompuns otvoreno je 1846. godine i smatra se najstarijim zabavnim parkom koji neprestano deluje u Severnoj Americi.[3] Prvi tematski parkovi pojavili su se sredinom dvadesetog veka sa otvaranjem Zemlje Deda Mraza 1946. godine, Santine radionice 1949. godine i Diznilenda 1955. godine.[4][5][6][7]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Istorija današnjih velikih zabavnih parkova bili su srednjovekovni sajmovi koji su trajali po nekoliko dana, sa atrakcijama tadašnjeg vremena; prikazivanjem relikvija i čuda iz života svetaca, egzotičnim životinjama i sličnim stvarima. Sajmovi su uz neke nove vidove zabave (putujuća pozorišta, cirkusi, akrobati i snagatori) ostali mesta zabave sve do početka 19 veka, a negde i do polovine 20. veka.

Pravi procvat zabavni parkovi doživeli su krajem 19. veka, a podsticaj su im bile prve svetske izložbe koje su privukle ogroman broj posetioca. Tako je nakon Svetske izložbe u Beču 1873. godine.[8] na istom prostoru izrastao zabavni park Prater, sa ringišpilima, streljanama i sličnim ondašnjim velikim atrakcijama.

Nakon Svetske izložbe održane u Čikagu 1893. godine, kad je kao atrakcija izložena velika vrteška, krenuo je talas osnivanja zabavnih parkova, čiju su izgradnju finansirale trolejbuske kompanije kako bi povećale broj putnika vikendom. Najpoznatiji park iz tog vemena bio je onaj na njujorškom Koni Ajlandu.

Nakon Drugog svetskog rata i izgradnje prvog Diznilenda, počela je prava trka u izgradnji što većih i što skupljih parkova, jer su jedino oni mogli zadovoljiti ukus sve izbirljivije i razmaženije publike. Neki primeri: Diznilend Pariz, Efteling, Gardaland.

Zlatno doba[uredi | uredi izvor]

Šut-di-čut vožnja u Drimlandu, Koni Ajlend oko 1905.

Tokom pozlaćenog doba, mnogi Amerikanci su počeli da rade manji broj sati[9] i imali su više raspoloživih prihoda. Sa novopronađenim novcem i vremenom za slobodne aktivnosti, Amerikanci su tražili nova mesta za zabavu. Zabavni parkovi, postavljeni izvan većih gradova iu ruralnim područjima, pojavili su se kako bi ispunili ovu novu ekonomsku priliku. Ovi parkovi su služili kao izvor fantazije i bekstva od stvarnog života.[2] Do ranih 1900-ih, stotine zabavnih parkova je radilo u Sjedinjenim Državama i Kanadi. Mobilni parkovi stajali su ispred mnogih gradova. Parkovi kao što su Pons de Leon u Atlanti[10] i Idora Park,[11] u blizini Jangstauna, Ohajo, vodili su putnike na tradicionalno popularna izletišta, koja su do kasnih 1890-ih takođe često uključivala vožnje kao što su Gigantksi Sving, Karosel i Šut-di-čuts. Ovi zabavni parkovi su se često zasnivali na nacionalno poznatim parkovima ili svetskim sajmovima: imali su imena kao što su Koni Ajlend, Vajt Siti, Luna Park ili Drimlend. Američko pozlaćeno doba je, zapravo, bilo zlatno doba zabavnih parkova koje je vladalo do kasnih 1920-ih.

Zlatno doba zabavnih parkova uključivalo je i pojavu dečijeg parka. Osnovan 1925. godine, originalni Kidi Park nalazi se u San Antoniju u Teksasu i još uvek je u funkciji. Dečiji parkovi su postali popularni širom Amerike posle Drugog svetskog rata.[12]

U ovoj eri su se razvile nove inovacije u rolerkosterima koje su uključivale ekstremne padove i brzine da bi oduševili vozače. Do kraja Prvog svetskog rata, činilo se da su ljudi želeli još uzbudljiviju zabavu, potrebu koju su zadovoljili rolerkosteri.[13] Iako je razvoj automobila dao ljudima više mogućnosti za zadovoljenje njihovih potreba za zabavom, zabavni parkovi nakon rata su i dalje bili uspešni, dok su urbani zabavni parkovi zabeležili pad posećenosti.[2] Dvadesete godine prošlog veka su više poznate kao zlatno doba rolerkostera, jer su decenija frenetične izgradnje ovih konstrukcija.[13]

Drugi tipovi zabavnih parkova[uredi | uredi izvor]

Obrazovni tematski parkovi[uredi | uredi izvor]

Istorijski tematski park Puj du Fu u Francuskoj je osvojio Aplauz nagradu 2014. godine od IAAPA

Neki parkovi koriste vožnje i atrakcije u obrazovne svrhe. Dizni je bio prvi koji je uspešno otvorio veliki tematski park izgrađen za obrazovne svrhe. Nazvan Epkot, otvoren je 1982. godine kao drugi park u Svetskom odmaralištu Valt Dizni. Postoje parkovi Sveta zemlja SAD[14] i Iskustvo Svete zemlje,[15] koji su tematski parkovi izgrađeni radi nadahnjivanja hrišćanske pobožnosti. Dinosauruski svet pruža porodičnu zabavu sa dinosaurusima u prirodnim okruženjima, dok parkovi Morski svet i Buš bašte nude i obrazovna iskustva, pri čemu svaki od parkova pruža smeštaj za nekoliko hiljada životinja, riba i drugih morskih stvorenja u desetinama atrakcija i eksponata koji se fokusiraju na obrazovanje o životinjskom svetu.[16]

Osnovan 1977, Puj du Fu je visoko cenjen tematski park u Vandeji u Francuskoj. On je usredsređen je na evropsku, francusku i lokalnu istoriju. Park je dobio nekoliko međunarodnih nagrada.

Tematski parkovi u porodičnm vlasništvu[uredi | uredi izvor]

Rudarski voz uskog koloseka prolaz kroz napušteni grad Kaliko

Neki tematski parkovi nastali su iz tradicionalnijih preduzeća zabavnih parkova, poput Natove beri farme kod Buena Parka (Kalifornija). Dvadesetih godina prošlog veka Volter Nat i njegova porodica prodavali su bobice sa štanda pored puta, što je vremenom preraslo u restoran koji poslužuje obroke sa prženom piletinom. Nakon nekoliko godina linije ispred restorana bi bile duge, sa po nekoliko sati čekanja. Da bi zabavio goste koji čekaju, Volter Not je 1940. godine sagradio grad duhova, koristeći zgrade preseljene iz stvarnih starih zapadnih gradova kao što je Kaliko u Kaliforniji i Preskot u Arizoni. Porodica Not je 1968. godine ogradila farmu i počela da naplaćuje prijem, a Notova beri farma je zvanično postala tematski park.[2] Zbog svoje duge istorije, Hotova beri farma trenutno tvrdi da je „prvi tematski park u Americi”. Notova beri farma je sada u vlasništvu kompanije Kedar fer entertejnment.

Moguće je da je Lejk Kompauns u Bristolu, Konektikat zapravo najstariji zabavni park u SAD, jer je otvoren od 1846. godine. Santa Kloz taun, koji je bio otvoren u Santa Klozu u Indiani 1935. godine i sadrži Santin zamak od bombona i druge atrakcije s temom Santa Kloza, te se prema nekim izvorima isto tako smatra prvom tematskom atrakcijom u Sjedinjenim Državama: prethodnicom modernog tematskog parka.[17] Pedesetih godina prošlog veka porodica Heršend je preuzela operacije turističke atrakcije, Marvel pećina kod Bransona, Misuri. Tokom sledeće decenije oni su modernizovali pećinu, što je dovelo do velike potražnje za ovom atrakcijom. Porodica Heršend je otvorila rekreaciju starog rudarskog grada koji je nekada postojao povrh pećine Marvel. To malo selo je vremenom postalo tematski park, Silver dolar siti. Park je i dalje u vlasništvu i pod operativnom upravom Heršendovih. Ova porodica poseduje nekoliko drugih parkova, uključujući Dolivud, Selebrejšon siti i Divlje avanture.

Regionalni parkovi[uredi | uredi izvor]

Prvi regionalni zabavni park, kao i prvi park preduzeća Siks flags, Šest zastava nad Teksasom, zvanično je otvoren 1961. godine u Arlingtonu, Teksas.[18] Prvi zabavni park Siks flagsa bio je vizija Angusa Vajnija mlađeg i pomogao je u stvaranju moderne, konkurentne industrije zabavnih parkova. Krajem 1950-ih, Vajni je posetio Diznilend i bio je inspirisan da stvori pristupačan, bliži i veći zabavni park koji bi bio ispunjen fantazijom. On je sledio je Diznijeve stope i imao je odeljenja unutar parka koja su odražavala različite krajeve. Podsekcije su obuhvatale Stari jug i niz drugih koje su se pozivale na Vajnijeovo poreklo.[19] Godine 1968. je otvoren drugi Siks Flagsov park, Šest zastava nad Džordžijom, a 1971. godine Šest zastava nad središnjom Amerikom (danas Šest zastava Sent Luisa) koji je otvoren u blizini Sent Luisa u Misuriju. Takođe 1971. godine otvoren je Volt Diznijev svet koji je kompleks odmarališta na Floridi, sa Magičnim kraljevstvom (1971), Epkotom (1982), Diznijevim holivudskim stidijima (1989) i Diznijevim životinjskim kraljevstvom (1998).

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Home - AECOM”. 6. 10. 2019. 
  2. ^ a b v g Adams, Judith A. (1991). The American Amusement Park Industry: A History of Technology and Thrills. Boston: Twayne Publishers. ISBN 0-8057-9821-8. 
  3. ^ „Lake Compounce: North America’s Oldest Continuously Operating Amusement Park”. Entertainment Designer. 8. 8. 2011. Arhivirano iz originala 30. 5. 2017. g. Pristupljeno 25. 5. 2017. 
  4. ^ „Definition of Theme Park”. Dictionary.com. Pristupljeno 2. 9. 2010. 
  5. ^ „Definition of Theme Park”. merriam-webster.com. Pristupljeno 2. 9. 2010. 
  6. ^ „A Town Named Santa Claus”. Pristupljeno 2. 9. 2010. 
  7. ^ „History of the Town of Santa Claus, Indiana”. Arhivirano iz originala 27. 1. 2010. g. Pristupljeno 2. 9. 2010. 
  8. ^ „Weltausstellung in Wien”. www.aeiou.at. Pristupljeno 5. 10. 2019. 
  9. ^ „Eight hours for what we will!”. Historymatters.gmu.edu. Pristupljeno 10. 8. 2011. 
  10. ^ „Vale of Amusements: Modernity Technology, and Atlanta's Ponce de Leon Park, 1870–1920”. Southernspaces.org. 15. 1. 2008. Arhivirano iz originala 17. 7. 2011. g. Pristupljeno 10. 8. 2011. 
  11. ^ „Idora Park - Youngstown, OH”. Defunctparks.com. Arhivirano iz originala 10. 8. 2011. g. Pristupljeno 10. 8. 2011. 
  12. ^ „amusement parks”. Kiddiepark.com. Arhivirano iz originala 13. 7. 2011. g. Pristupljeno 10. 8. 2011. 
  13. ^ a b Rutherford, Scott (2000). The American Roller Coaster. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN 0-7603-0689-3. 
  14. ^ Frances, Chamberlain (4. 11. 2001). „The View From/Waterbury; A Hilltop Landmark Undergoes a Revival”. The New York Times. Pristupljeno 4. 8. 2010. 
  15. ^ Davis, James D. (2007). „Holyland theme park”. Sun Sentinel. Tribune Company. Pristupljeno 6. 4. 2009. 
  16. ^ „Sea World Parks”. Pristupljeno 20. 6. 2011. 
  17. ^ Samuelson, Dale; Wendy Yegoiants (2001). The American Amusement Park. St. Paul, MN: MBI Publishing Company. ISBN 0-7603-0981-7. 
  18. ^ „Sixflags | Six Flags Unofficial Guide”. Sixflagsmagicmountainguide.com. 16. 4. 2011. Arhivirano iz originala 16. 7. 2011. g. Pristupljeno 10. 8. 2011. 
  19. ^ Lukas, Scott (2008). Theme Park. Reaktion Books Ltd. str. 80–81. ISBN 1-86189-394-9. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Забавни_парк&oldid=26671191”