Kameni most u Prizrenu
| Kameni most u Prizrenu | |
|---|---|
.JPG) | |
| Koordinate | 42° 12′ 34″ N 20° 44′ 26.401″ E / 42.20944° S; 20.74066694° I |
| Premošćuje | Trg „Šadrvan“ i Saračanu |
| Mesto | Prizren Kosovo i Metohija  Srbija |
| Vrsta | pešački most |
| Karakteristike | |
| Dužina | 17 m |
| Izgradnja | kraj 15. ili početak 16. veka |
Kameni most u Prizrenu je most preko reke Prizrenske Bistrice i simbol grada Prizrena, a povezuje Trg „Šadrvan“ i Saračanu. Dužine je 17 m, izgrađen je krajem 15. ili početkom 16. veka i pešačkog je tipa.
Istorijat
[uredi | uredi izvor]Kroz Prizren protiče reka Prizrenska Bistrica koja deli grad na dva gotovo jednaka dela. U prošlosti na reci Prizrenskoj Bistrici sagrađeni su mnogi mostovi, ali je svakako najznačajniji Kameni most, koji se pretvorio u simbol grada. Kameni most se nalazi u starom gradskom jezgru. Istočno od ovog mosta nalazi se Arasta most, a zapadno od njega Nalet most. Ovaj most direktno povezuje Trg „Šadrvan“ i Saračanu.[1][2]
Istorijski izvori ne pružaju podatke o tačnom vremenu njegove izgradnje. Na osnovu materijala, stila i tehnike gradnje, pretpostavlja se da je most podignut negde s kraja 15. ili početkom 16. veka.[3] Stari most je sazidan od kvalitetnog klesanog kamena povezanog krečnim malterom. Stari most ima tri lučna raspona, od kojih su dva krajnja manje veličine, a srednji širi i viši. Nekadašnji most je bio dug oko 30 m, a sadašnji 17 m. Dužina većeg lučnog raspona iznosi 10 m, a visina 5m. Dužina krajnjih lučnih raspona je 4 m, a visina 3 m. Most ima i mali pomoćni luk dužine 103 cm i visine 160 cm. Kolovoz je širok 4,20 m i popločan je kaldrmom.[4][5]
Most ima ogradu od 40 cm koja prati njegovu nivelaciju, a služi isključivo za pešake.[6] Tokom istorije pretrpeo je velike promene, ozbiljna strukturalna oštećenja prilikom izgradnje korita reke Bistrice, šezdesetih godina 20. veka. Tom prilikom potpuno je zatrpan njegov lučni raspon na levoj obali reke, dok je desni luk nastradao prilikom izgradnje putnog pravca na desnoj strani mosta, 1963. godine. Međutim, most su najviše ugrozili prirodni faktori. Poplava koja se dogodila 17. i 18. novembra 1979. godine prouzrokovala je urušavanje čitavog mosta.
Prizrenci su se razočarani zbog urušavanja mosta okupili, tako da su prema projektu koji je izradio inženjer M. Gojković, dana 5. juna 1982. godine započeli radovi na njegovoj obnovi. Restauratorske radove izvelo je preduzeće „Elan“, pod nadžorom Zavoda za zaštitu kulturnih spomenika u Prizrenu. Obnovljeni most svečano je otvoren dana 17. novembra 1982. godine. Na ovaj način most se prirodno vratio u svoje okruženje i nastavlja da obavlja funkciju pešačkog mosta.
Uzimajući u obzir prave baštinske vrednosti, Kameni most je odlukom br. 2345 od 31. decembra 1948. godine stavljen pod zaštitu države.[7] Stari most je izgrađen od kvalitetnog, prerađenog kamena, međusobno povezanog sa krečnim malterom. Bio je trolučni, srednji luk je veći, dok su bočni lukovi manji. Razmere mosta su: Dužina nekadašnjeg mosta bila je približno 30m, dok je dužina današnjeg mosta 17m. Dužina velikog luka je 10m, visina 5m. Dužina bočnih lukova je 4m, visina 3m. Most ima i jedan mali pomoćni luk od 103 cm, visina 160 cm. Ukupna celina (gornje površine) je 4,20 m. Posut je kaldrmom i ima jednu ogradu od oko 40 cm. koja preti njegovom niveliziranju, služio je samo za pešake.
Galerija
[uredi | uredi izvor]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Prizreni i Lashtë - Morfologjia e ecurive për ruajtjen e kulturës materiale, Muhamed Shukriu, 2001
- ^ Prizreni në Retrovizore Arhivirano 2014-02-22 na sajtu Wayback Machine, Ec Ma Ndryshe
- ^ Explore the South of Kosovo, The Municipality of Prizren
- ^ Karahoda, S., ur. (2012). „Prizren: Venues of Civilisation” (PDF). www.ecmandryshe.org (na jeziku: albanski i engleski). Municipality of Prizren: Department for Tourism and Economic Development. str. 25. Pristupljeno 12. 3. 2023.
- ^ Plani i Konservimit dhe zhvillimit për zonën historike të Prizrenit, Kosovë Arhivirano 2013-08-26 na sajtu Wayback Machine, Cultural Heritage without Borders, 2011
- ^ Monografia e Rajonit Jugor të Kosovës, Arbeiter-Samariter-Bund, 2012
- ^ Prizren The Visitor, Komuna e Prizrenit, 2012
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- Kameni most u Prizrenu na sajtu SANU