Katarina Radonjić
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
 | Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: Tekst nije pisan u enciklopedijskom stilu. (mart 2021) |
Katarina Radonjić (negde Katerina), rođena na Njegušima, Crna Gora, oko 1700. godine. Sestra je guvernadura čuvenog Stanislava Radonjića i supruga majora Stefana Šarovića. Bila je prva crnogorska spisateljica, a njeno delo je knjiga istorije „Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori“ (SANU, izdavač i prerađivač za štampu Božidar Šekularac).
Pisani tragovi[uredi | uredi izvor]
- Zašto pojava (štampanje) knjige „Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori“, formalno druge po redu crnogorske istorije, nije propraćeno makar jednim „podsećanjem“ od strane nekog istoričara ili hroničara (ili bilo kog drugog) da se to desilo, kad već ni izdavač, ni bilo koja naučna institucija u zemlji nijesu organizovale njenu promociju ili kakav okrugli sto njoj posvećen? Zašto se ni kod jednog crnogorskog stvaraoca nije pojavila ideja da o Katerini Radonjić, autorki ovog spisa, progovori nekim sećanjem makar na nivou onih posvećenih potonjim crnogorskim princezama, pita se autor knjige „Sve dođe na viđelo“, Radovan Radonjić?
- Ignorisanje „Kratkog opisa o Zeti i Crnoj Gori“ od strane crnogorske istoriografije ne može se objasniti ni eventualnim sumnjama u njegovu autentičnost, u smislu da on uopšte nije nastao u Crnoj Gori već je napisan van nje, s već pomenutim dijaboličnim ciljem. Ovo iz prostog razloga što je dovoljno „zaviriti“ u svježnjeve neobrađenih (a vjerovatno mnogim istoričarima i nepoznatih) spisa iz porodičnih arhiva njeguških guvernadura, što gotovo nezaštićeni trule po cetinjskim muzejskim depoima, i sravnjivanjem sadržaja na tamo pohranjenim stranicama i stranica „Kratkog opisa o Zeti i Crnoj Gori“ - reši problem. Kad bi se tako postupilo, teško da bi neko mogao imati i najmanju rezervu u osnovanost iskaza Božidara Šekularca, koji glasi: „Potpuno sam siguran da je „Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori“ pisala Katerina Radonjić. Naravno, Jovan Radonjić svojim znanjem, autoritetom i poznavanjem činjenica stoji iza istorije“.
- Jednako bi teško bilo ne primjetiti kako između iskaza autora „Kratkog opisa o Zeti i Crnoj Gori“, da je sve što je mogao naći, u izvornicima koji se sada u pravim originalima u Cetinjskom manastiru još neoštećeni čuvaju“ prepisao, s originala od riječi do riječi, tačno kako tamo piše, ne primjenjujući ni sadašnji stil“, i „informacija“ što se mogu pročitati iz sadržaja ispisanih na stranicama dokumenata sačuvanih u pomenutim porodičnim arhivama guvernadura Radonjića - nema razlika.
- Sledeće, realno stoji i ocena Božidara Šekularca, priređivača za štampu „Kratkog opisa o Zeti i Crnoj Gori“, da mu je spisateljski nivo znatno iznad sličnih djela onog vremena, barem po dve (vrlo važne) stvari: po kritičkom pristupu svom predmetu i po „metodičnosti“, budući da se njegov autor služi naučnom aparaturom.
- Crnogorska istoriografija nikako sebi ne sme „dozvoliti mogućnost“ da u kući „intelektualno inferiornih“ guvernadura čitavih sto godina priuje nego u „svetorodnoj“ porodici postoji pismena žena, pa još toliko samouvjerena i hrabra da u svojoj knjizi, ili makar u svojim pismima, kritikuje mitropolite i njihovu politiku - nisu mogli. Drugim rečima, priznati da su tamo neki guvernaduri, ili čak neka njihova „odiva“, mogli da urade nešto što nije pošlo za rukom nijednom evropskom vladaru XVIII veka - da napišu knjigu poput Vasilijeve "Istorije o Crnoj Gori“ - a kamoli da to još bude i knjiga u kojoj se mitropolitski pogledi i shvatanja ocjenjuju kao prilično nekorespondentni sa principima i zahtevima evropske moderne, bilo bi ne samo nečuveno, nego i nedozvoljivo. Jer, za ime boga, da je porodica kojoj pripadaju mitropoliti bila samo „književna dinastija“ njena „veličina“ je tako i toliko nesporna, da svaki pokušaj da se s njenim članovima o nečemu polemiše ne nadilazi nivo jeresi. Da se i ne govori o tome kakve bi probleme takva priča donela istoričarima koji bi se prihvatili posla da, recimo, u nekom budućem istorijskom leksikonu odrede obim odrednice namijenjene Crnogorki poznatoj po tome što sredinom druge polovine 18. veka prilično sigurno i upućeno raspravlja o temama političke i državno-pravne naravi, koje su i smislom i sadržajem na nivou tadašnjih evropskih dometa u toj oblasti, a u nečemu možda čak i iznad njih u odnosu na prostor posvećen članicama dinastije čiji je leksikografski rejting tri puta veći od onog što se priznaje guvernaduru koji se više od trideset godina nalazio na čelu onoga što se u Crnoj Gori njegovog doba smatra političkom vlašću. Jednako „neprimjereno“ razmišljati i o tome kakvu bi tek gužvu u crnogorskim prisećanjima na prošlost izazvala nečija ideja da se toj „nepomenici“ za pamćenje - oda neka počast.
- „Vijesti“ pišu: „I manje školovani svakako znaju za guvernadura U Crnoj Gori Jovana Radonjića, ali i neopravdano nedovoljno zapamćenu Katarinu Radonjić, autora knjige „Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori“ iz 1774. godine..."
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Istorijski leksikon Crne Gore“, Podgorica 2006, knj. 5, pp. 1012-1014,
- Akademik Radovan Radonjić, „Guvernadursko-mitropolitska kontroverza u crnogorskoj istoriografiji“ DANU i Pobjeda
- Akademik Radovan Radonjić, „Sve dođe na viđelo“