Kognitivna funkcija

Kognitivna funkcija je zajednički naziv za bilo koju saznajnu psihičku aktivnost (opažanje, mišljenje, pamćenje, učenje, suđenje itd.) koja je svojstvena nekoj kognitivnoj strukturi^[1].

Naziv dolazi od latinske reči "congenitio" što znači saznanje. Kognicija ili saznanje je termin koji se uopšteno odnosi na više procese, kao što su mišljenje, pamćenje, pažnja te složeni perceptivni proces^[2], a prema Vilsonu (1997) kognicija se odnosi i na procese koji su uključeni u znanje, razumevanje, percipiranje, upamćivanja, procenjivanje i mišljenje.

Saznajne ili kognitivne funcije prema definiciji uključuju: prijem, skladištenje, upotrebu i razradu informacija, te komunikaciju. One uključuju opšte intelektualno funkcionisanje, mišljenje, receptivne funkcije, učenje i pamćenje, prostorne ili spacijalne i konstrukcione funkcije te ekspresivne funkcije (govor i praksiju).

Kroz filozofiju i psihologiju koncept kognicije doveden je u vezu sa apstraktnim pojmovima um i intelekt. S druge strane, gledano s nešto širih pozicija bioloških nauka, moguće je govoriti o kognitivnim funkcijama nekog živog organizma jednako kao i o bilo kojim drugim fiziološkim funkcijama, na primer respirativnim ili reproduktivnim, i to bilo da su u pitanju ljudi ili životinje. Kognitivne funkcije realizuju se preko kognitivnih mehanizama u čijoj su osnovi biološki procesi zasnovani na kretanju i razmeni različitih oblika žive i nežive materije na nivou ćelija, sinapsi, ali i na molekularnom nivou. Dakle, ljudski organizam je, kao i svaki drugi prirodni živi organizam, jedan fizički sistem sa vrlo određenom strukturom i funkcionalnom organizacijom. Mentalni procesi i psihička stanja nisu „spoljašnji unosi” neke „duhovne strukture” u biofizičku strukturu organizma, već su posledica njenih fizioloških aktivnosti na nivou određenih moždanih struktura i puteva koji ih međusobno povezuju, a pod kontrolom kombinacije naslednih i sredinskih faktora. Ovakvo viđenje geneze kognitivnih funkcija od ključnog je značaja za savremeni naučni pogled u svim biomedicinskim naukama^[3].

Kognitivne funkcije se mogu klasifikovati kao:

niže kognitivne funkcije, koje su karakteristične ne samo za čoveka već i za veliki broj životinja:

više kognitivne funkcije, koje se uglavnom smatraju svojstvenim čoveku, uz otvorenu mogućnost prisustva i kod nekih životinja (učenje je, na primer, sposobnost svojstvena velikom broju životinja):

učenje,
zaključivanje,
mišljenje,
govor,
razumevanje,
rešavanje problema,
donošenje odluka,
simbolička konstrukcija ili reprezentacija itd.

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Ivan Vidanović. Rečnik socijalnog rada Udruženje stručnih radnika socijalne zaštite Srbije; Društvo socijalnih radnika Srbije; Asocijacija centra za socijalni rad Srbije; Unija Studenata socijalnog rada, 2006. (Beograd : Tiro-erc) - 438 str. ; 24 cm Tiraž 1.000 - Bibliografija:. ISBN 978-86-904183-4-3. str. 437-438.
^ Pinel, P. J. J. (2008). Biopsychology (7th ed.). Boston: Pearson.
^ Dragan Marinković. Biološke osnove kognitivnih funkcija. Izdavač: Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. 2018. ISBN 978-86-6203-117-4.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dragan, Marinković. Biološke osnove kognitivnih funkcija (PDF) (1 izd.). Univerzitet u Beogradu-Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju-Izdavački centar. ISBN 978--86-6203-117-4.

[1] Ivan Vidanović. Rečnik socijalnog rada Udruženje stručnih radnika socijalne zaštite Srbije; Društvo socijalnih radnika Srbije; Asocijacija centra za socijalni rad Srbije; Unija Studenata socijalnog rada, 2006. (Beograd : Tiro-erc) - 438 str. ; 24 cm Tiraž 1.000 - Bibliografija:. ISBN 978-86-904183-4-3. str. 437-438.

[2] Pinel, P. J. J. (2008). Biopsychology (7th ed.). Boston: Pearson.

[3] Dragan Marinković. Biološke osnove kognitivnih funkcija. Izdavač: Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. 2018. ISBN 978-86-6203-117-4.

[1]

[2]

[3]