Krtoljski arhipelag
Krtoljski arhipelag je niz ostrva i poluostrva koja dele Tivatski i Krtoljski zaliv, možda je najprikladniji naziv Svešteni arhipelag koji nije bio uobičajen, ali je primenjivan u raznim periodima srednjeg veka. Krtoljski arhipelag sačinjava niz međusobno bliskih ostrva, i to:
- Ostrvo Svetoga Arhangela Mihaila (tradicionalnim nazivom Prevlaka, sa sadašnjom crkvom Svete Trojice i turističkim kompleksom nazvanim Ostrvo cvijeća)
- Ostrvo Svetoga Arhangela Gavrila (što mu je i najstariji naziv iz VI veka, nazvanog Stradioti u XVI veka, što je čitav milenijum kasnije nametnut je za vreme Mletačke republike, kao i treći naziv Sveti Marko, po pokrovitelju Mletačke republike, dat u vreme (1965 - 1970) kada je na ostrvu bilo turističko naselje Mediteran Klub iz Pariza.
- Ostrvo Presvete Bogorodice (ili Gospe od Milosti), zaštitnice trudnica, na kojem se nalazi žrtvenik Junone Lucine, antičke boginje, zaštitnice trudnica i novorođenčadi, što govori o kontinuitetu sličnog kulta još od antičkog doba. Žrtvenik je nađen u nasipu materijala dovezenog sa susednih arhangelskih ostrva.
Na istočnoj strani, na Prevlaku se nadovezuje poluostrvo Svetoga Spasa, pa brežuljak Svetoga Spasa i u produžetku brežuljak Svetih Sergija i Vakha (gde su postojali ostaci istoimene crkvice sve do 1970. godine i vrlo staro, a sada je i novo, grblje Svetoga Srđa). Samo na dva Arhangelska ostrva (Ostrvo Svetoga Arhangela Mihaila, Ostrvo Svetoga Arhangela Gavrila) prema Izvodu iz starog rukopisa prevlačkog, nekada je bilo ...12 ogromnih crkvi sa po tri oltara, i više malih kapela, tako da se na ova dva ostrva moglo u jedno jutro po 40 boženstvenih liturgija odslužiti.
O velikom značaju ovog arhipelaga pisano je naročito od kada je tu uspostavljena srpsko - pravoslavna episkopija. Arhiepiskop Sveti Danilo II, srpsku Prevlačku episkopiju je nazivao Slavnom čak prvog stoleća njenog postojanja. Sudeći po Danilovom opisivanju tamošnjih prilika, može se zaključiti da je i on boravio na Prevlaci. Još pre arheoloških istraživanja, na osnovu raznih saznanja, pomaklo se poznavanje starosti ovog Svetilišta za više stoleća unazad, do cara Iraklije u 7 veku, pa i do cara Justinijana u VI veku, a arheološkim istraživanjima od 2003. godine i do cara Konstantina u IV veku. Sve su to tragovi istočne, odnosno vizantijske kulture. Najznačajniji noviji nalaz je grob iz III veka, ispod zida apside velike crkve Svetog Arhangela Mihaila. Po mestu i načinu sahranjivanja jasno je da je to bio visoki crkveni dostojanstvenik. Van ove crkve, u dubljim slojevima pronađen je sačuvan podni mozaik, verovatno neke bazilike, još iz doba Hrista. Nastavak radova u sve dublje slojeve, otkrio je još starije predhrišćanske kulture.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Mladen Crnogorčević - Miholjski zbor u Boci Kotorskoj, Beograd, 1893.
- Petar Šerović – Krtoljski arhipelag kroz istoriju, Godišnjak pomorskog muzeja u Kotoru, Kotor 1958