La It (topovi)

Brdski top La It model 1859 od 4 funte.

Topovi sistema La It (franc. système La Hitte), francuski topovi proizvedeni 1858, prvi masovno proizvedeni izolučeni topovi u svetu.

Istorija

Masovno korišćenje izolučenih pušaka, koje je počelo od 1826, učinilo je dotadašnju artiljeriju glatke cevi zastarelom, pošto je efikasni domet glatke artiljerije (800-1.000 m za đulad, a 300-600 m za karteč) postao manji od dometa izolučene puške (oko 1.000 m). U praksi, to je značilo da su strelci naoružani izolučenim puškama mogli lako da pobiju posadu glatkog artiljerijskog oruđa sa bezbedne udaljenosti (primera radi, srpski strelci naoružani belgijskim karabinima brzo su pobili turske tobdžije na beogradskoj tvrđavi prilikom bombardovanja Beograda 1862).

Ubrzano eksperimentisanje sa izolučenim topovskim cevima u mnogim zemljama dovelo je 1858. do uvođenja prvih artiljerijskih oruđa sa izolučenom cevi. To su bili francuski poljski topovi sistema La It, nazvani po predsedniku francuskog Artiljerijskog komiteta, generalu Žanu La Itu (franc. Jean Ernest, ducos de La Hitte, 1789-1878). Ovi prvi izolučeni topovi punili su se spreda, kao i dotadašnja glatka artiljerija. La Itovi poljski topovi od 4 i 12 funti (zapravo kilograma, jer su nova zrna bila bila dva puta teža od starih, za glatku artiljeriju), uvedeni 1858, imali su domet od 3.200, odnosno 3.000 m. Međutim, La Itovi topovi imali su manji domet i preciznost gađanja (do 2 puta) od pruskih poljskih topova od 4 (uvedenih 1859) i 6 funti (uvedeni 1862), koji su se punili odostrag (Krupovi topovi).

U Srbiji

Proizvodnja poljskih i brdskih topova M. 1858 sistema La It, od 4 funte, počela je u prvoj srpskoj topolivnici u Kragujevcu 1865. godine. Srbija je u periodu 1865-1885. imala topove La Itovog sistema, kalibra 4 i 12 funti, koji su izrađivani u Kragujevcu. Sa ovim topovima Srbija je ušla u srpsko-turske ratove (1876-1878).

Brdski topovi

U Srbiji su 1863. usvojeni brdski topovi sistema La It, kalibra 85,6 mm, težine 225 kg i dometa 2.400 m. Izrađivani su u Kragujevcu. Postojali su i brdski merzeri istog kalibra, dometa 1.500 m. Ta oruđa je Srbija imala u ratu protiv Turske 1876-1878. i protiv Bugarske 1885. U toku mobilizacije 1876. obrazovano je 5 brdskih baterija po 6 topova. Docnije je broj oruđa u bateriji smanjen na 4, pa je broj baterija povećan na 7. Po potrebi, 2-3 baterije dodeljivane su pojedinim divizijama. Od brdskih merzera obrazovane su baterije za tzv. četnički rat.