Manastiri Eparhije vranjske

Manastiri Eparhije vranjske su deo bogate baštine Srpskog naroda Južne i istočne Srbiji koja se sudbinski vezala za duhovnu, kulturnu i prosvetnu delatnost i nacionalno biće srpskog stanovništva ovih oblasti. Deleći sudbinu naroda koji ih je gradio, manastiri izgrađeni na prostoru Južne i istočne Srbije nekada su se uzdizali do božanski lepog, ili, pak, bili rušeni i spaljaivani, od brojnih osvajača ovog dela Balkana. Njihovi sačuvani ostaci i dalje zrače božanskom svetlošću koja je okupljala narod da slavi Boga i skuplja snagu da opstane i manastire obnovi, i tako u krug.^[1]

Obnavljajući mnoge stare svetinje narod ovog područja Srbije sačuvao je vizantijske tekovine Hrišćanstva začetog na ovom prostoru i pravoslavne zakone i srpsku duhovnost. Zato, je sam čin upoznavanja sa ovim manastirima jednako važan za obnovu porušenih i izgradnju novih na prostoru Južne i istočne Srbije.

Značaj[uredi | uredi izvor]

Spomeničko nasleđe sa prostora Južne i istočne Srbije zauzima značajno mesto u kulturnoj riznici Srbije i Balkana. Na teritoriji koja je u nadležnosti Eparhije vranjske i Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš nalazi se 8 opština (Bosilegrad, Bujanovac, Vladičin Han, Vranje, Vranjska Banja, Preševo, Surdulica, Trgovište) sa 8 gradskih i 355 seoskih naselja.

U registar spomenika kulture i evidenciju niškog Zavoda, upisana su četiri manastira koja su kategorisana u spomenike kulture od izuzetnog značaja, dok su ostali manastiri proglašeni za spomenike kulture od velikog značaja.^[2]

Spisak manastira[uredi | uredi izvor]

Slika	Naziv manastira	Lokacija	Podignuta	Napomena
Spisak manastira Eparhije vranjske
	Prohor Pčinjski	Prohor Pčinjski	11. vek
	Svetog Stefana	Gornje Žapsko	Srednji vek - nepoznato	Manastirska crkva sagrađena je na temeljima stare, srednjovekovne crkve a obnovljen je 1843.
	Svetih apostola Petra i Pavla	Dubnica (Vranje)	11. vek	Prvi put se spominje u turskom popisu iz 1576/1577.
	Vavedenja Presvete Bogorodice	Palja	13. vek
	Svetog Pantelejmona	Lepčince	14. vek
	Svetog oca Nikolaja	Vranje	Srednji vek - nepoznato
	Svetog proroka Ilije	Kacapun	13. vek	Manastir se nalazio na putu za Hilandar, tako da su ga izgradili Sveti Nemanjići.
	Svetog proroka Ilije	Bresnica	1896	Manastir je bez bratstva
	Svetih apostola Petra i Pavla	Milevci	18. vek
	Svetog velikomučenika Georgija	Oraovica	14. vek
	Svetog arhangela Gavrila	Lopardince	16. vek
	Svetog Simeona Stolpnika	Soderce	13. vek

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ M. Rakocija, Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Niš, 2013.
^ Miloš Timotijević, Nenad Makuljević. Ikonopis Vranjske eparhije, Beograd : Filozofski fakultet, Katedra za istoriju umetnosti novog veka; Vranje : Eparhija vranjska Srpske pravoslavne crkve, 2005.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Raspored hramova Eparhije vranjske na Mapi Bing (označeno plavom bojom)

[1] M. Rakocija, Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Niš, 2013.

[2] Miloš Timotijević, Nenad Makuljević. Ikonopis Vranjske eparhije, Beograd : Filozofski fakultet, Katedra za istoriju umetnosti novog veka; Vranje : Eparhija vranjska Srpske pravoslavne crkve, 2005.

[1]

[2]