Macure
Macure su bile srpsko pleme koje je živelo na teritoriji Crne Gore koja je danas poznata kao Šekular.[1][2] Kao i druga plemena Crne Gore, bila su ili asimilovana ili proterana. Većina naučnika ih smatra srpskim poreklom. Danas je njihovo ime sačuvano u lokalnim srpskim legendama i mitovima.
Poreklo i etimologija[uredi | uredi izvor]
Kao i sva druga neslovenska plemena Crne Gore, i Macure su Sloveni potpuno asimilirali ili proterali.[3][4] Macure je u Crnoj Gori postao derogativan termin, što je slučaj i sa nazivima drugih pokorenih i prognanih plemena Lužana, Bukumira, Mataruge i drugih.[5]
Prodorom Osmanlija u srpsku Despotovinu i Zetu, Macure, Mataruge i Kriči su migrirali u dva pravca. Prvi je bio preko istočne i srednje Bosne, u zapadnu i severozapadnu Bosnu. Drugi je bio preko Hercegovine i Dalmacije.[6]
Milan Šuflaj, hrvatski istoričar i književnik prvi je postavio hipotezu da su Macure albanskog porekla.[7][8] Srpski istoričar, univerzitetski profesor i akademik Vladimir Ćorović izneo je hipotezu da je jedna od mogućnosti da su Macure u srodstvu sa albanskim Macarke ili Macreke ili možda srpsko pleme sa severa iz oblasti Mazura.[9]
Jovan Erdeljanović, srpski etnolog je verovao da su Macure vlaškog porekla čije ime potiče od neke rimske reči čija je osnova bila „maz”.[10]
Macure može biti u vezi sa srpskom rečju „maca” (izvedeno od macola) što znači veliki čekić, ali se koristi i za opisivanje veoma snažnog jer ovu reč i danas u Crnoj Gori koriste da opisuju snažnog čoveka izgovaranjem „Jak ko maca! ili Maca od čo'jeka”. Takođe, uobičajeno je pronaći srpske reči koje su slovenskog korena i završavaju se na „ure“, na primer ljušture (što znači višeslojnost), i đevojčure (množina: devojke). Ovo bi moglo ukazivati da poreklo imena Macure označava jake ljude.
Legenda[uredi | uredi izvor]
Macure se spominju u srpskim legendama i mitovima. Prema srpskim predanjima, to su bili visoki i snažni ljudi.[11] Srpska legenda kaže da su kada su prvi put videli sneg došli u Sinjajevinu u Crnoj Gori i napravili snežnu grudvu kako bi je pokazali prijateljima, a ona se otopila u njihovim rukama.[12]
Prema Erdeljanoviću, toponim Macur-jama nna teritoriji Pipera vodi poreklo od imena plemena Macure.[13] Reč Macurovine (u prevodu livada), ime Macur (zabeleženo 1575. godine) i prezime Macura (zabeleženo od 17. veka) potiče od imena plemena Macure.[14]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Pantelić 1983, str. 65
- ^ Revue d'etnologie. Etnološko društvo Jugoslavije. 1986.
- ^ Cvijić 1987, str. 175
- ^ Đurić 1972, str. 156: "Potpuno su asimilovani ili prognani ostaci nekih grupa, kao što su Mataruge, Macure, Mugo- ši, Kričkovi, Ćići i pravi Vlasi, koji se često pominju kao imena bratstava i plemena. Pored njih još i Španji, najstariji ..."
- ^ Popović & Skerlić 1937, str. 623: "...u Crnoj Gori pogrdnim odnosno prezrivim imenima imena pobeđenih i istisnutih plemena Lužana, Bukumira, Mataruga, Macura i dr."
- ^ Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie-Herzégovine à Sarajevo: Ethnologie. Sarajevski grafički zavod. 1962. str. 7. „... prema zapadu i sjeverozapadu starih Mataruga, Macura i Krica, koje su i sama dinarska srpska plemena, sireói se, potiskivala i prisiljavala da se iseljavaju6. Na osnovu toponomastickih, patronimièkih i drugih podataka danas je moguée usta- noviti da su postojala dva pravca kretanja ovih plemena iz Crne Gore: jedan koji je zahvatao istocne dijelove Bosne, pa se preko centralnog dijela prosirio po zapadnoj i sjeverozapadnoj Bosni, i drugi pravac, preko Hercegovine i Dalmacije, ...”
- ^ Simpozijum seoski dani Sretena Vukosavljevića. Opštinska zajednica obrazovanja. 1992.
- ^ Pantelić 1983, str. 64
- ^ Ćorović, Vladimir (1933). Istorija Jugoslavije. Narodno delo. str. 25. „Macure potsećaju na arbanaške Macarke ili Macreke, a možda su i neko naše pleme sa severa iz oblasti Mazura.”
- ^ Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini. Zemaljska štamparija. 1934. str. 175. „Dr. J. Erdeljanović nalazi za ovo pleme da je ono svakako bilo starosjedilačko (vlaškog) porijekla i da možda nije imalo stalnog staništa, nego da je živjelo pokretljivim no- madskim životom. Za ime Macura smatra najvjerovatnije da je postalo od ...”
- ^ Čajkanović 1994, str. 137
- ^ Čajkanović 1994, str. 137
- ^ Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu..: Bulletin du Musée de la République Socialiste de Bosnie- Herzégovine à Sarajevo. Etnologija. 1977. str. 19. „Macure je karakteristiéan naziv kojim se obiljezava staro, neslovensko stanovniátvo u crnogorskim brdima, konstatuje Erdeljanovic navodeci Ma- cure-Jelavice u Bratonozicima i toponim Macur jama u Piperima.”
- ^ Prva jugoslovenska onomastička konferencija. Društvo za nauku i umjetnost SR Crne Gore. 1976. str. 114. „Màcurovine (livada) RJAZU ima potvrdu za m. ime Macur iz 1575 (iz Mon. croat. 276), prezime Macura (od XVII v.) i Macurovac, ime sela u Hrvatskoj (zupanija licko-krbavska) (n. d. torn VI, 346). Narodno predanje (zabiljezeno i kao dosta pouzdano prihvaceno) pominje neko neslovensko pleme Macure koje ...”
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pantelić, Nikola (1983). Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu knj. 47. Etnografski muzej u Beogradu. GGKEY:66N5JNKFLFP.
- Čajkanović, Veselin (1994). Sabrana dela iz srpske religije i mitologije: Studije iz srpske religije i folklora, 1925-1942. Srpska književna zadruga. ISBN 9788637902812.
- Cvijić, Jovan (1987). Sabrana dela: pt. 1. Antropogeografski spisi. Srpska akademija nauka i umetnosti. ISBN 9788639100445.
- Đurić, Vojislav (1972). Naučnici. Matica srpska.
- Popović, Bogdan; Skerlić, Jovan (1937). Srpski književni glasnik.
- Vukanović, Tatomir P. (1974). Etnogeneza Južnih Slovena. Narodni muzej.