Manjež (objekat)
Manjež ili manež je vežbalište za konjičke sportove, jahalište, mesto ili prostorija u kojoj se krote i dresiraju mladi konji, odnosno uči se jahanje. Manjež može biti na otvorenom ili u zatvorenom prostoru (letnji ili zimski manjež), u najčešće za tu svrhu izgrađenoj zgradi. Staza na kojoj se vežba pokrivena je peskom i piljevinom, kako se jahači početnici pri padu ne bi povredili.[1] Manjež može služiti i kao takmičarski poligon.[2]
Poreklo reči[uredi | uredi izvor]
Reč „manjež” potiče iz francuskog jezika i osim objekta označava i školu jahanja ili veštinu dresure konja.[3] U osnovi je latinska reč mano, odnosno manus, što znači ruka ili šaka, figurativno „upravljati”. Izraz je u ovom značenju prvi put upotrebljena 1644. godine[4]
U srpskom jeziku se najčešće odnosi na poligon, odnosno objekat za trening konja. Ređe se koristi i oblik reči „manež”, a oba oblika su deo standarda srpskog jezika.[5] Može se definisati i kao konjičko vežbalište, jahaonica, jahalište.[6]
Izraz se ponekad koristi i za samu veštinu jahanja, veštinu kroćenja i dresure konja[1] ili školu jahanja.[2]
Manježi u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Najpoznatiji manjež u Srbiji svakako je Zgrada Manježa u Beogradu, u kojoj se danas nalazi Jugoslovensko dramsko pozorište. Zgrada Manježa je sagrađena u vreme Kneževine Srbije, oko 1860. godine, tokom druge vladavine Kneza Miloša (1858—1860), za potrebe Kraljevskog konjičkog eskadrona. Tada se u Beogradu, kao vojnom uporištu, izgrađuju brojni vojni objekti: kasarne, bolnice, barutni magacini i dr. Zgrada je izgrađena na prostoru nekadašnje barutane. Nalazila se u okviru vojnog kompleksa ograđenog visokim zidom i predstavljala je tipičan vojni objekat. Bila je to jednostavna prizemna građevina sa strmim krovom na dve vode. Fasada je bila skromna i na njoj su se isticali snažni pilastri. Nerazuđen unutrašnji prostor osvetljavali visoko postavljeni prozori, shodno karakteru i nameni objekta. Glavni ulaz se nalazio na južnoj strani i bio je dekorisan sa dve glave konja postavljene u polukružnoj luneti iznad ulaza, što je bio prepoznatljivi znak škole jahanja. Bila je smeštena duž današnje ulice Kralja Milana. Godine 1920. zgrada je rekonstruisana i dobila je novu namenu. Postala je pozorošte i ta namena se zadržala do danas. Rekonstruisana je više puta.[7]
Arhitektonski zanimljiv svakako je i manjež Ergele Zobnatica, najstarije i jedne od najvećih ergela u Srbiji.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „manež”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 1. 1. 2020.
- ^ a b „manjež – značenje”. Opšte obrazovanje. Pristupljeno 24. 12. 2020.
- ^ „manjež”. Online rečnik. Pristupljeno 24. 12. 2020.
- ^ „manège”. Merriam-Webster. Pristupljeno 24. 12. 2020.
- ^ Amarilis, Dragana. „manjež”. Pristupljeno 24. 12. 2020.
- ^ Rečnik srpskohrvatskoga književnog jezika, knj. 3 K-O. Novi Sad, Zagreb: Matica srpska, Matica hrvatska. 1969. str. 294.
- ^ Sretenović, Irena (2004). „Zgrada jugoslovenskog dramskog pozorišta – od manježa do savremenog teatra” (PDF). Nasleđe. Beograd: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. 4: 71-88. Pristupljeno 16. 5. 2018.