Mrđenović
Mrđenovići su srpska plemićka porodica, poreklom iz okoline Gackog u Hercegovini, gde i danas postoji selo Mrđenovići koje je po njima dobilo ime. Osnivač porodice bio je Mrđen Ljubibratić koji se pominje 1359. godine kao čuveni trebinjski vlastelin i otac ključkog vojvode Pripca Mrđenovića, po kome se Mrđenovići pominju i kao Pripčići. Mrđenovići su kao izdanak čuvenih trebinjskih i kasnije vojno-graničarskih Ljubibratića[1] bili u službi značajne plemiće porodice Kosača, o čemu svedoče dubrovačke povelje iz 14. i 15. veka. Pod vođstvom gospodara Huma, Vlatka Vukovića Kosače, Mrđenovići su učestvovali u pobedi nad Turcima kod Bileće 1388. i zajedno sa njime bili na levom krilu srpske vojske u Kosovskom boju 1389[2]. Svest o rodbinskim vezama sa Ljubibratićima i Pripčićima, odnosno Pribičićima održala se do danas. Mrđenovići se sa Pripčićima i Bogunovićima na pojedinim mestima nazivaju zajedničkim imenom Milići. Danas su Mrđenovići jedna od retkih srpskih porodica koja je održala prezime još od 14. veka.
Sve varijacije prezimena nastale kroz vreme (Mrđenović, Mrđanović, Mrđa, Mrđen, Mrđan, Mrđenovački) pripadaju istoj gatačkoj vlastelinskoj porodici[3].
Nakon Turskog osvajanja Balkana Mrđenovići se raseljavaju iz Hercegovine na nekoliko strana, uglavnom ka Krajini, Slavoniji, Baniji, Dalmaciji, a u manjoj meri i u Crnu Goru. Najviše Mrđenovića bilo je na području kod Karlovca i Dvora na Uni. Osim na Baniji, Mrđenovića je bilo i na Kordunu, oko Vojnića i Slunja i u nekim mestima Slavonije. U Okučanima i okolini 1698. popisana su tri domaćinstva Mrđenovića[4]. Dubrovački Mrđenovići su Srbi rimokatoličke vere, dok su svi ostali pravoslavni i većinom slave Svetog Jovana. Pojedine porodice slave Svetog Georgija a neki i Svetog Arhangela Mihaila. Veliki deo Mrđenovića iz primorskih krajeva je krajem 19. i početkom 20. veka iselio u Ameriku gde su neki prešli u protestante. Kod američkih Mrđenovića javljaju se nove latinične verzije prezimena Mergenovich, Mergen, i sl.
Pojedini Mrđenovići iz Amerike vratili su se za vreme Prvog svetskog rata kao dobrovoljci, od njih potiču beogradski Mrđenovići. Nakon Drugog svetskog rata u procesu kolonizacije jedan deo Mrđenovića preseljen je sa Banije u Bačku, u selo Prigrevica kod Sombora. Ostatak porodice koji je ostao da živi na Baniji i u Slavoniji je tamo ostao sve do sloma Republike Srpske Krajine. Nakon rata 1995. godine većina Mrđenovića raseljava se po Srbiji, Republici Srpskoj ali i širom sveta, sve do Australije. Toponimi koji su ime dobili po Mrđenovićima sreću se u Hercegovini, Crnoj Gori, Dalmaciji, Bosanskoj Krajini, Baniji i Mačvi.
Mrđenovići su u starini koristili grb Ljubibratića a u moderno vreme pojavljuje se novi grb koji je izradio Centar za istraživanje pravoslavnog monarhizma iz Beograda a čiji je armiger Stevan Mrđenović i njegovi muški potomci.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Atlagić, Marko. „Neke značajnije srpske plemićke porodice u BiH i njihovi grbovi“, Baština, br. 24, Priština–Leposavić, 2008, str. 127-151. O Ljubibratićima: strane 134—136.
- ^ Esad Kurtović, ”Veliki Vojvoda bosanski Sandalj Hranić Kosača”, 2009, Institut za istoriju, Sarajevo
- ^ Mr Radomir D. Rakić ”Poreklo srpskih porodica i prezimena” Vesti, 03.11.2009. Frankfurt
- ^ Andrija Zirdum, ”Počeci naselja i stanovništvo Brodskog i Gradičkog kraja 1698—1991.”, 2001. Slavonski Brod
- ^ Nenad M. Jovanović ”Grbovi zastave i himne u istoriji Srbije”, Svetigora, 2010, Cetinje, 110.