Nijaski jezik
| Nijaski jezik | |
|---|---|
| Li Niha | |
| Govori se u | Indonezija (ostrvo Nijas i Batu ostrva) |
Broj govornika | 770.000 (2000[1]) |
| latinica | |
| Jezički kodovi | |
| ISO 639-2 | nia |
| ISO 639-3 | nia |
 Nijaski jezik | |
Nijaski jezik je austronežanski jezik koji se govori na ostrvu Nijas i Batu ostrvima u blizini zapadne obale Sumatre u Indoneziji. Poznat je kao Li Niha svojim izvornim govornicima. Spada u podgrupu severozapadnosumatranskih jezika, koja takođe uključuje mentavajski jezik i batačke jezike.[2] U 2000. godini bilo je oko 770.000 govornika.[2]
Postoje tri glavna dijalekta: severni, centralni i južni.
Dijalekti
[uredi | uredi izvor]Postoje sledeći dijalekti:
- Severni dijalekt: oblasti grada Gunungsitoli, ali i područja Alasa i Laheva.
- Južni dijalekt: Južni Nijas, područje Gomo, područje Telukdalam i Batu.
- Centralni dijalekt: područja Sirombu i Mandrehe, posebno u zapadnom Niasu.
Fonologija:
[uredi | uredi izvor]Južni dijalekt Nijas:
| Prednji | Srednji | Zadnji | |
|---|---|---|---|
| Zatvoreni | i | u | |
| Sredina | e | ⟨ö⟩ ɤ | o |
| Otvoreni | a |
| Labijalni | Zubni/ Dentalni | Alveolarni/
Nadzubni |
Palatalni/
Prednjonepčani |
Velarni/
Zadnjonepčani |
Glotalni | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazalni | m | n | ||||
| Praskavi | b | t
d ⟨ndr⟩ [dʳ] |
⟨c⟩ [tʃ]
⟨z⟩ [dʒ] |
k
ɡ |
⟨'⟩ [ʔ] | |
| Friktivni/
Strujni |
ɸ
β |
s | ⟨kh⟩ [x] | h | ||
| Približni | ⟨ß⟩ [ʋ] | l | ⟨y⟩ [j] | w | ||
| Trepereći | ⟨mb⟩ [ʙ] | r |
Gramatika
[uredi | uredi izvor]Nijaski jezik je ergativni-apsolutni jezik.[3] Ovi jezici dele među sobom određeni obrazac koji se odnosi na predmete glagola.[3]
U nijaskom jeziku nema prideva, tu funkciju su preuzeli glagoli.
Nijaski pokazuje mutacije suglasnika na početku imenica i neke druge vrste reči, u cilju da pokaže padež. Nekoliko suglasnika je podloženo mutaciji kao što je prikazano u donjoj tabeli. Kada reč počinje sa samoglasnikom, slovo n ili g dodaje se pre samoglasnika; izbor n ili g je leksički uslovljen. (Na primer, öri ~ nöri je 'selo federacija', a öri ~ göri je 'narukvica'[3]).
| Osnovni oblik | Mutacija |
|---|---|
| f | v |
| t | d |
| s | z |
| c | |
| k | g |
| b | mb |
| d | ndr |
| Samoglasnik | n+samoglas.g+samoglas. |
Ostali suglasnici se ne menjaju. Nemutirana forma se koristi u citiranju. Mutirani oblik se pojavljuje samo na prvoj imenici u imeničkoj frazi. Koristi se za:
- apsolutivni slučaj (sa prelaznim glagolom, samo u glavnoj rečenici, a sa neprelaznim glagolom, u zavisnim)
- posednik (samo imenice; zamenice uzimaju genitivnu formu)
- predmet većine predloga (zamenice uzimaju genitivnu formu)
Pored toga što je oblik citiranja, nemutirani oblik se koristi za:
- ergativni slučaj
- oba argumenta u zavisnoj prelaznoj rečenici
- sa löna- "da ne postoji"
- nakon nekih predloga (kao što je " faoma" sa (instrumentalom))
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Nias at Ethnologue (18th ed., 2015)”.
- ^ a b "Nias" - Ethnologue
- ^ a b v Adelaar, K.A.; Himmelmann, N. (2005). "The Austronesian Languages of Asia and Madagascar."
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Nias", Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- Nias at Ethnologue (18th ed., 2015)
- Languages of the World
- Brown, Lea (1997). „Nominal mutation in nias”. Ur.: Cecilia Odé; Stokhof, W.A.L. Proceedings of the Seventh International Conference on Austronesian Linguistics: Leiden 22-27 August 1994. Rodopi. str. 395. ISBN 9789042002531.
- Adelaar, K.A.; Himmelmann, N. (2005). The Austronesian Languages of Asia and Madagascar. Routledge. ISBN 9780700712861.
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
