Pavle Georgije Spirta
Pavle Georgije Spirta | |
|---|---|
| Puno ime | Pavle Georgije Spirta |
| Datum smrti | 1885. |
| Mesto smrti | Zemun, Austrougarska |
Pavle Georgije Spirta (— Zemun, 1885) bio je rodonačelnik poznate cincarske trgovačke porodice Spirta koja je živela u Zemunu, i koji je 1853. godine dobio plemićku titulu Austrijske carevine od cara Franca Jozefa I,[1] za zasluge u gušenju revolucije u 1848. godine u Austrijskom carstvu.[2]
Život i karijera
[uredi | uredi izvor]Pavle Georgije Spirta bio je jedan od članova porodice Spirta, iz stare cincarske porodica koja je odigrala značajnu ulogu u privrednom i kulturnom životu Zemuna u toku 18. i 19. veka.[3]
Prvi Spirta je došao u Zemun 1739. iselivši se iz Klisure u Grčkoj Makedoniji. To je bio Georgije, sin Konstantinov, a otac Pavla. Nastanivši se u Zemunu nastavio je da se bavi trgovinom. Početkom 19. veka članovi ove porodice bili su najbogatiji trgovci i bankari u Zemunu i poštovani ljudi čija je ugledna firma imala trgovačke veze sa gradovima u Turskoj, sa Bečom i Trstom.
Za vreme borbe protiv Osmanlija u prvoj polovini 19. veku, porodica Spirta je pomagala srpskim ustanicima oko nabavke deficitarnog baruta jer je imao dobre veze sa Grcima. Kako Srbija nije smela da proizvodi barut, Spirta je snabdevao Srbe i potašom koju su oni pretvarali u barut u zabačenim i skrivenim planinskim krajevima u malim količinama.[4]
Spirta je bio i jedan od osnivača Grčkog obrazovnog ili grčko školsko bratstva, humanitarne ogranizacije koju su činili predstavnici nekih od najuglednijih zemunskih porodica grčkog i cincarskog porekla: Bijalo, Spirta, Dimitrijadis, Hariš, Petrović, Leko, Spida, i drugih. Povodom osnivanja zajednice sačinjena je povelja pisana rukom, sa crvenim voštanim pečatom na kome je napisano:
(Grčko školsko bratstvo u Zemunu).
Od osnivanja pa sve do svog raspuštanja 1909. godine, ovo humanitarno društvo bavilo se davanjem stipendije za školovanje grčke dece.
U to vreme u Zemunu su živela tri brata Spirte: Pavle, Petar i Konstantin. Pavle je bio oženjen Anastasijom i iz tog braka su imali tri sina: Ota, Petra i Georgija, koji je bio poslednji muški potomak čitave porodice. Njegovom smrću 1909. godine izumrla je porodica.
Spirtina kuća se nalazi u Zemunu u Glavnoj ulici br. 9. Podignuta je sredinom 19. veka prema projektu Hajnriha Frajhera fon Ferstela (Heinrih Freiher von Ferstel, 1828-1883), profesora bečke Politehnike i arhitekte po čijoj je zamisli sagrađena neogotička Zavetna crkva na bečkom Ringu. U stilu neogotike Ferstel je oblikovao i Spirtinu kuću, koja je bila jedna od prvih visokoparternih porodičnih kuća Starog jezgra Zemuna. Imjući u vidu da je Ferstel od cara Franca Jozefa za svoj rad dobio titulu barona, onda postaje jasno kolika je bila moć Spirta u Austijskom carstvu, ako mu je kuću projektovao takav renomirani bečki arhitekta.
Spirtino bogatstvo bilo je izraženo ne samo kućom u Zemunu, već i mnogobrojnim imanjima i zgradama u Zemunu, Pančevu, Novom Bečeju i južnim delovima tadašnjeg Austrijskog carstva.
Svedočenja
[uredi | uredi izvor]Značajna svedočenja o porodici Spirta sačuvana su do danas, a to su
- Porodična kuća u Zemunu, u Glavnoj ulici br. 9 poznata pod imenom Spirtina kuća (ustupljena Muzeju grada Beograda), izgrađena 1855. godine. U njoj je sačuvan orginalni enterijer, a poznata je po jedinstvenom parket koji postoji samo u sedam kuća na teritoriji Evrope. Parket je izrađen u Belgiji, od osam vrsta drveta, različite teksture i boje. Svi žlebovi rađeni su ručno i pomoću njih formirani su prekrasni ornamenti u svih pet soba, u svakoj drugačiji.
- Porodični mauzolej na pravoslavnom groblju u Zemunu.
- Povelja o dodeli plemićke titule.[5]
- Značajna svedočenja o porodici Spirta
-
Povelja Franca Jozefa I Pavlu Georgiju Spirti -
Mauzelej porodice Spirta na Zemunskom groblju -
.JPG)
.jpg)
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ B. Rakočević, M. Gavrilović, «Povelja Franca Jozefa I Pavlu Georgiju Spirti», Beogradske novine, 1995.
- ^ Berić, Dušan M. (1984). Slavonska vojna granica u revoluciji 1848-1849. Zagreb: Prosvjeta.
- ^ G. Kopać, Zemunska porodica Spirta, Beograd, 2007
- ^ Prepiska kneza Mihajla sa Spirtom 1821. godine
- ^ IAB-1122-K 2 73., Povelja Franca Jozefa I Pavlu Georgiju Spirti. Beč 19. maja 1856.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- A. M. Dabižić, Staro jezgro Zemuna – Blok između ulica Glavne, Gospodske, Trga pobede i Preradovićeve u prostornoj kulturnoistorijskoj celini, Nasleđe, I, Beograd, 1997, 40 (Plan bloka I–IV) i 52 (Abijanova kuća).
- P. Marković, Zemun, Zemun, 1896, 134–138