Paraproktitis
| Paraproktitis | |
|---|---|
 | |
| Inflamacija anorektalnog područja |
Paraproktitis inflamatorni je proces koji se razvija u tkivima koja okružuju rektum.[1] Nastaje nakon prodiranjem infekcije kroz analne žlezde iz rektalnog lumena u duboke slojeve rektalnog područja.[2]
Akutni oblik paraproktitisa karakterišu uobičajeni znaci infekcije tela - mučnina i vrtoglavica, povraćanje i blagi tremor gornjih udova, izražena slabost i gnojni iscedak.
Hronični paraproktitis ima sve simptome karakteristične za akutni oblik bolesti, ali u manje izraženoj formi. Ovaj oblik uvek dovodi do formiranja fistule iz koje se drenira gnojno-sukrvičavi sadržaj pračen konstantnom iritacijom perineuma koja dovodi do izraženog svraba.
Zlatni standard u postavljanju dijagnoze paraproktitisa je transrektalni ultrazvuk, kako kod akutnog tako i kod hroničnih oblika bolesti.[3]
Metode lečenja zavise od prirode upale, ali uvek zahtevaju operaciju.[3]
Epidemiologija[uredi | uredi izvor]
Paraproktitis je jedno od najčešćih proktoloških oboljenja, sa učešćem od 20-40% u svim bolestima rektuma. Po učestalosti je na 4. mestu posle hemoroida, analnih fisura i kolitisa.[4]
- Polne razlike
Muškarci češće obolevaju od paraproktitisa u odnosu na žena. Ovaj odnos se kreće od 1,5:1 do 4,7:1.
- Starosne razlike
Paraproktitis je prvenstveno bolest odraslih: mada su opisani i retki slučajevi bolesti kod dece.
Etiologija[uredi | uredi izvor]
Paraproktitis je najčešće uzrokovan mešanom patogenom mikroflorom, u kojoj najčešče preovladavaju sledeči uzročnici infekcije:
- streptokoke,
- ešerihija
- stafilokoke.
U veoma retkim slučajevima paraproktitis je uzrokovan rastom specifičnih patogenih mikroorganizama: bacil tuberkuloze, klostridija ili aktinomikoza.
Načini unošenja infekcije u pararektalno tkivo[uredi | uredi izvor]
U etiologiji paraproktitisa, unošenje infekcije u anorektalno tkivo je od najveće važnosti. Infekcija može prodreti kroz oštećenu sluzokožu rektuma, hematogenim i limfogenim putem, iz susednih organa zahvaćenih inflamatornim procesom .
Brojni istraživači smatraju da je paraproktitis prilično česta komplikacija nespecifičnog ulceroznog kolitisa i Kronove bolesti .
Gnojni procesi u ćelijskim prostorima oko rektuma primećuju se kod oboljenja prostate, uretre, parauretralnog prostora, Kuperove žlezde, organa ženskog genitalnog područja (perimetritis, bartolinitis), ponekad sa osteomijelitisom karličnih kostiju, tuberkulozom kičme.
Putevi širenja inflamatornog procesa[uredi | uredi izvor]
Širenje infekcije kod paraproktitisom potiče iz rektuma. Ulazna kapija su analne kripte i kanali analnih žlezda, ili (mnogo ređe) oštećena sluzokoža analnog kanala. U početku se neka kripta upali, i u njoj se formira unutrašnji otvor fistule. Zatim infekcija prodire kroz kanale analnih žlezda dospeva u njihove grane, lokalizovane u submukoznim ili intermuskularnim slojevima. Kada infekcija prodre kroz oštećenu crevnu sluzokožu, moguće je njeno dalje širenje kroz intersticijalne pukotine, kao i limfogenim i hematogenim putevima. Zbog krhkosti submukoznog sloja creva, apscesi ove lokalizacije se lako i brzo šire nagore, pilingom sluzokože. Gnojne pruge, šireći se duž vaskularnih grana, prodiru u međumišićne prostore između kružnih i uzdužnih slojeva mišića crevnog zida.
Šireći se duž grana analnih žlezda i uništavajući ih, gnoj prodire u pararektalne ćelijske prostore (submukozni, potkožni, ileorektalni, karlično-rektalni i retrorektalni). U zavisnosti od stepena virulencije flore, reaktivnosti organizma, proces može biti ograničen u bilo kojoj oblasti ili rasprostranjen u tkivu susednih anatomskih regiona.
Kada se gnojni proces širi, važni su i uslovi za drenežu. Ako se apsces dobro drenira duž široke komunikacije sa crevom ili ima pristup koži, mogu se očekivati minimalne lezije ćelijskih prostora karlice. Ako nema takvih uslova, oko rektuma može da se formira mnogo gnojnih prolaza sa prugama u različitim ćelijskim prostorima. Mogući prodori apscesa na kožu u različitim oblastima (spoljni fistulozni otvori).
Kod paraproktitisom, opisani su i fistulozni otvori na skrotumu, butini i prednjem trbušnom zidu. Pored toga, nije isključena mogućnost rupture apscesa u lumen creva na nivou njegovog ampularnog dela, pa čak i u trbušnu duplju .
Uzroci hroničnog toka bolesti[uredi | uredi izvor]
Savremeni istraživači smatraju akutni i hronični paraproktitis stadijumima iste bolesti. Ranijih godina se naširoko raspravljalo o tome zašto se fistula rektuma ( hronični paraproktitis ) tako često formira nakon otvaranja akutnog paraproktitisa.
Faktori koji utiču na hronični tok bolesti[uredi | uredi izvor]
- Unutrašnji otvor fistule (prekriven epitelnom oblogom, ušće inficirane jedne ili više analnih žlezda koje se otvaraju u morganijevoj kripti ) je izvor stalne ili periodične infekcije pararektalnog tkiva.
- Prisustvo formiranog fistuloznog trakta, pojedinačnog ili razgranatog, koji se nalazi površno ili duboko u tkivima karlice. Zarastanje se sprečava epitelizacijom zidova fistuloznog trakta, što sprečava njihovo otpadanje i ostavlja lumen otvorenim za reinfekciju. Unutrašnja površina fistuloznog trakta obložena je granulacionim tkivom ili žlezdanim epitelom .
- Aktivacija uspavane hirurške infekcije. Infekcija može duže ili manje dugo ostati u tkivima tela bez izazivanja bolesti (latentna faza), ali se potom, pod uticajem različitih faktora, manifestuje u obliku akutnog paraproktitisa (aktivna faza). Sa paraproktitisom, fokus uspavane infekcije može imati morfološki supstrat. To su ili ožiljci na mestu otvorenog apscesa, ili ostatak fistuloznog trakta, ili isprepletena, neotvorena pruga.
Oblici[uredi | uredi izvor]
Paraproktitis se kao i svaka druga bolest može javiti u više oblika:
- Prema etiološkoj osnovi - paraproktitis može biti banalni, specifični i posttraumatski.
- Prema aktivnosti inflamatornog procesa - paraproktitis može biti akutni, infiltrativni i hronični (fistule rektuma).
- Prema lokalizaciji apscesa infiltrata - paraproktitis može biti potkožni i submukoznom, ishiorektalni, pelviorektalni i retrorektalni.
- Prema lokaciji unutrašnjeg otvora fistule - paraproktitis može biti prednji, zadnji, bočni.
- U odnosu na fistulozni trakt i vlakna sfinktera - paraproktitis može biti intrasfinkterični (subkutano-submukozna), transsfinkterični i ekstrasfinkterični
- Prema lokaciji patološkog procesa - paraproktitis može biti površni i duboki.
Akutni paraproktitis[uredi | uredi izvor]
Akutni oblik paraproktitisa se može se javiti u jednom od sledećih oblika, kao:[5]
- Subakutni paraproktitis
Subkutni paraproktitis koji neki nazivaju anorektalni apsces, karakteriše se razvojim gnojne kolekcije (apscesa) u potkožnom tkiva perianalnog području. Subkutani paraproktitis je tip patološkog procesa koji se najlakše leči i ima izuzetno pozitivne prognoze, ako se blagovremenom primeni adekvatna terapija.
- Intrasfinkterni paraproktitis
Kod ovog oblika paraproktitisa inflamatorni proces direktno utiče na analni sfinkter - cija su tkiva prvenstvenozahvaćena.
- Ishiorektalni paraproktitis
Kod ovog tipa patološkog procesa gnojna upala je lokalizovana u ileao-rektalnoj jami.
- Pelviorektalni paraproktitis
Kod ovog oblika paraproktitisa gnojni proces se aktivno razvija unutar karlice.
Hronični paraproktitis[uredi | uredi izvor]
Hronični paraproktitis je posledica nestručnog ili neadekvatnog lečenja akutne forme paraproktitisa, kada primarni (akutni) paraproktitis postepeno prelazi u hronični sa čestim recidivima.[5] Kod ovog oblika formirana apscesna šupljina dugo perzistira u perianalnom prostoru, jer dugo ne zacjeljuje - i na njenom mestu se formira fistula, koja povremeno postaje upaljena, čak i nakon kratkotrajna konstipacije.
Klinička slika[uredi | uredi izvor]
Kliničke manifestacije paraproktitisa su:
- bol u anorektalnom predelu,
- otok predelu čmara (anusa),
- opšta slabost,
- groznica i povišena temperatura.
Dodatne tegobe karakteristične za fistulu uključuju iritaciju kože oko anusa, curenje gnoja (što je povezano sa olakšanjem stanja pacijenta), groznicu i opštu slabost.
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Dijagnoza se postavlja anamnezom i fizičkim pregledom pacijenta.
Fizički pregledom i palpacijom (koji se zbog upalnog procesa karakteriše intenzivnim bolom) otkriva se lokalizacije inflamatornog fokusa.
Laboratorijsko ispitivanje krvi se koristi kao obavezan pregled za utvrđivanje dijagnoze - jer povećan broj leukocita i brzina sedimentacije eritrocita u krvi ukazuje na intenzitet infekcije.
Od dopunskih pregled u dijagnostici hronične forme inflamatornog procesa obavlja se:
- pregled perineuma;
- pregled anusa;
- digitalni pregled analnog kanala;
- sondiranje fistule (ako je dostupno).
a od imidžing metoda:
- rektoanoskopija,
- fistulografija,
- ultrasonografija,
- anoskopija.
Terapija[uredi | uredi izvor]
Svaki oblik inflamatornog procesa zahteva hiruršku intervenciju koja obuhvata:[6]
- otvaranje gnojnog fokusa;
- drenažu gnojnog sadržaja,
- identifikaciju izvora infekcije;
- uklanjanje izvora gnojne infekcije..
Operativni zahvat kod paraproktitisa vrši se u epiduralnoj ili sakralnoj anesteziji a u slučaju obimnije abdominalne lezije, i u opštu anesteziji.
Ekscizija fistule u lumen creva je operacija izbora kod intrasfinkterične i transsfinkterične fistule. Kod ekstrasfinkterične fistule potrebno je izvršiti eksciziju fistule, plastični transfer sluzokože radi zatvaranja njenog unutrašnjeg otvora uz očuvanje analnog sfinktera. U prisustvu ekstenzivnih ožiljaka i gnojnih curenja, treba uraditi ligaturu nakon ekscizije fistule.[7]
Kod hroničnog paraproktitisa, hirurške metode se biraju na osnovu tipa fistula:[3]
- kod intrasfinkteričnog paraproktitisa - otvaranje, lavažiranje i dreniranje apscesa i eliminacija unutrašnje rupe,
- kod transsfinkteričnog paraproktitisa - ekscizija fistule uz plastiku sfinktera,
- kod ekstrasfinkteričnog paraproktitisa - ekscizija fistule sa Hipokratovom ligacijom.
Prevencija[uredi | uredi izvor]
Da bi se smanjio rizik od paraproktitisa, treba preduzmitemere zaštitite od polno prenosivih infekcija (SPI). Najsigurniji način za sprečavanje polno prenosivih bolesti je uzdržavanje od seksa sa nepoznatim osobama, posebno analnog. Da bi se manjio rizik od polno prenosivih bolesti neophodno je:
- ograničite broj seksualnih partnera
- korišćenje kondoma od lateksa tokom svakog seksualnog kontakta
- na stupati u seks sa osobom koja ima neobične rane ili iscedak u predelu genitalija
Ako pacijentu postavljena dijagnoza polno prenosive infekcija, neophodno je da prestane sa seksom dok ne završi lečenje, odnosno dok mu lekar to ne odobri.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Hyman N, Omanskiy K. Anus. In: Townsend CM Jr, Beauchamp RD, Evers BM, Mattox KL, eds. Sabiston Textbook of Surgery. 21st ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2022:chap 53.
- ^ Coates WC. Anorectal procedures. In: Roberts JR, Custalow CB, Thomsen TW, eds. Roberts and Hedges' Clinical Procedures in Emergency Medicine and Acute Care. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2019:chap 45.
- ^ a b v „Treatment of paraproctitis - Manufactura Clinic”. manufacturaclinica.com. Pristupljeno 2022-10-19.
- ^ „Paraproktit i sviщi - simptomы, pričinы i lečenie”. proctocentr.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 2022-10-19.
- ^ a b Blinnichev N.M. Acute and chronic paraproctitis. Doc diss. Kuibyshev, 1973.
- ^ Sachkov A.S. Treatment of acute and chronic paraproctitis with a ligature method. Abstract. Cand. diss. Kiev. 1969.
- ^ Salamov K.N. The choice of the method of operation for extrasphincter fistula of the rectum. Cand. diss. - M .: 1975.
Litartura[uredi | uredi izvor]
- Vorob'ev G.I. (Basis of coloproctology). Moscow: “Medical informative agency”, 2006, 330 p. (in Russian).
- Sergatskiy K.I., Nikolsky V.I., Klimashevich A.V., Gerasimov A.V., Kostiukova I.M. (Determination of dynamic of inlammatory processes of sot tissue in acute anaerobic non-clostridial paraproctitis based on data of joulemetry). Vestnik of experimental and clinical surgery), 2015, №4 (vol. 8), pp. 357–362. (in Russian).
- Perera A.P., Howell A.M., Sodergren M.H. A pilot randomised controlled trial evaluating postoperative packing of the perianal abscess // Langenbecks Arch. Surg. 2015. (vol. 400). №2. pp. 267–271.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
