Ploveća baterija

Ploveća baterija (engl. floating battery) je obalni oklopljeni brod ili plovno sredstvo sa sopstvenim pogonom ili bez njega, jakog artiljerijskog naoružanja, nizak i malog gaza. U početku namenjen za zaštitu i opsdu primorskih utvrđenja, a kasnije za podršku jedinica u priobalnim morskim područjima i na unutrašnjim plovnim putevima.

Istorija

Ploveća baterija pojavljuje se u 16. veku. Upotrebio ju je vicekralj Sicilije Garsija di Toledo () 1550 u pohodu na Tunis. Sastojala se od dve bočno privezane galije, pokrivene drvenim platformama i naoružane sa po 4 topa.

Do značajnije primene plovećih baterija došlo je 1781. pri napadu Španaca na Gibraltar. Njihove ploveće baterije konstruisao je francuski inžinjerijski pukovnik d'Arson (). Bile su slabih pomoračkih svojstava i deplasmana 1.400 t. Bokovi su im spolja bili zaštićeni daskama, vrećama peska i kožom, a da bi se zaštitili od vatrenih đuladi, natapani su vodom. Uz bokove imale su kanale ispunjene vodom. Od 10 izgrađenih, 5 je bilo naoružano sa 18-24 topa u dve baterije, a 5 sa po 6-11 topova u jednoj. Svi topovi bili su raspoređeni na jednom boku - na drugom je bio balast kao protivteža. Tih 10 plovećih baterija moglo je odjednom da ispali plotun od 152 đuleta.

U austro-turskim ratovima 1736-39. i 1788-90. Austrijanci sa sa plovećim baterijama (naoružane sa po 4 topa) zaprečavali plovidbu na Dunavu, a u ratu 1799. Francuzi su zatvorili plovne kanale od Zelanda do Meze i Rajne.

Oklopne ploveće baterije

U borbi protiv utvrđenja Kinburna, Francuzi su u Krimskom ratu (1855) prvi put upotrebili 3 oklopne ploveće baterije na parni pogon - bili su to prvi oklopni ratni brodovi. Bile su sastavljene od velikih pontona, deplasmana 1.625 t, brzine 2.5 čvora (dotegljene su u Crno more), slabih pomoračkih svojstava, naoružane sa 16-18 topova od 50 funti (500 mm). Oplata debljine 200 mm bila je obložena gvozdenim pločama od 100 mm (za zaštitu artiljerije). Izdržale su veliki broj pogodaka uz malo oštećenje, iako su se obalskim utvrđenjima približile do na 600m (ratni brodovi do tada nisu prilazili utvrđenjima bliže od 1.600 m).

Sličnim plovećim baterijama raspolagale su u drugoj polovini 19. veka Italija, Rusija, Kina i Brazil.

Karakteristike

Ploveće baterije sa vlastitim pogonom brzine do 6 čvorova bile su naoružane sa 2 topa kalibra 381 ili 305 mm, ili više topova kalibra 254, 190, 152 i 76 mm, a bez vlastitog pogona građene su od pontona, naoružane sa 2 topa 76, 120 ili 152 mm.

Ukidanje

Usavršavanjem obalske artiljerije i pojavom obalskih oklopnjača, ploveće baterije postepeno gube značaj i nestaju iz sastava RM. U prvom svetskom ratu upotrebili su ih jedino Italijani za podršku KoV u lagunama Venecije, u ušću Soče i Pijave, a u Drugom svetskom ratu rumunska rečna ratna flotila je imala u svom sastavu 3 ploveće baterije sa po 8 oruđa 152 mm.

Literatura

• Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 6), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1973), str.737-738.