Politički sistem Australije

Parlament u Kanberi otvoren je 1988, zamenjujući staru zgradu parlamenta iz 1927.

Australija je ustavna monarhija sa parlamentarnim sistemom vlasti. Kralj Čarls III je australijski monarh, a njegova uloga se razlikuje od pozicije koju ima u ostalim krunskim zemljama Komonvelta.

Na saveznom nivou kralja predstavlja generalni guverner Australije, dok se guverneri nižeg ranga nalaze na čelu država članica. Iako ustav daje široka ovlašćenja generalnom guverneru, on ih koristi samo na prijedlog premijera. Najpoznatiji slučaj upotrebe ovih ovlašćenja mimo saglasnosti premijera bilo je raspuštanje Vitlamove vlade tokom ustavne krize iz 1975.

Sistem podele vlasti u Australiji čine:

• Zakonodavna vlast: Parlament Australije, koji čine kralj, Senat i Predstavnički dom; kralja predstavlja generalni guverner Australije, čije su moći svedene na potvrđivanje zakona.

• Izvršna vlast: Savezno izvršno veće Australije, na čijem se čelu nalazi generalni guverner, kog „savetuju“ izvršni savetnici; u praksi, oni koji stvarno savetuju guvernera su premijer i državni ministri.

• Sudska vlast: Visoki sud Australije i drugi savezni sudovi. Usvajanjem Australijskog akta 1986, državni sudovi su postali formalno nezavisni od britanskog Sudskog komiteta Državnog saveta.

Dvodomni parlament čine kralj, Senat (gornji dom) sa 76 senatora, i Predstavnički dom (donji dom) sa 150 članova. Članovi donjeg doma biraju se na izborima, u okviru posebnih izbornih jedinica, tzv. elektorata, koji daju po jednog predstavnika. Broj delegata iz svake države određen je na osnovu broja stanovnika, pri čemu je svakoj državi zagarantovan minimum od pet predstavnika. U Senatu, svaku državu predstavlja 12 senatora, a teritorije (Australijsku Prestoničku i Severnu) po dva. Izbori za oba doma održavaju se na svake tri godine; mandat senatora traje šest godina, pa se na svakim izborima bira polovina gornjeg doma, osim u slučaju tzv. dvostrukog raspuštanja. Za razliku od većina parlamentarnih sistema, glasanje je obavezno, a neizlazak na izbore se tretira kao savezni prekršaj sa novčanom kaznom. Stranka sa najvećim brojem predstavnika i Predstavničkom domu formira vladu, a njen lider postaje premijer.

Tri najveće političke partije su Australijska laburistička partija, Liberalna stranka i Nacionalna stranka. Nekoliko malih partija, uključujući i Zelene i australijske demokrate, imaju svoje predstavnike u parlamentu, kao i nekoliko nezavisnih kandidata. Od izbora 2007, Australijska radnička partija koju trenutno predvodi premijerka Džulija Gilard, nalazi se na vlasti u Kanberi. Radnička partija je na vlasti u svakoj državi i teritoriji. Glasačko pravo, na nivou teritorija, država i federacije, imaju svi punoletni građani (preko 18 godina starosti), a glasanje je obavezno u svim jedinicama, izuzev u Južnoj Australiji.