Prvi rusko-persijski rat
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Prvi rusko- persijski | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Eugen Lankerali: flota Petra velikog (1909). | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Ruska Imperija Ukrajinski KozaciGruzijsko kraljevstvo |
 Safavidsko carstvo | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
Petar Veliki, Fjodor Apraksin, Mihajl Matuškin, Danilo Pavlovič Apostol (kozački ataman), Vahtang IV |
Šah Tahmasp II | ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
22,000 ljudi, Kozaci 22,000 ljudi, Gruzijsko- Jermenska vojska, 40,000 ljudi 115,000 ljudi, Ukupno: 84,000 |
70,000 ljudi | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
4000 ljudi |
nepoznato | ||||||||
Rusko-Persijski rat, 1722 — 1723, poznat je u ruskoj istoriografiji kao Persijski pohod Petra velikog, bio je rat između Rusije i Persijskog carstva Safavida (Iran), izazvan pokušajem ruskog cara da proširi ruski uticaj na Kaspijski i Južno kavkaski region i spreči svog protivnika, Osmansko carstvo, da dođe do teritorijalih dobitaka u regionu na račun opadajuće Safavidske Persije.
Pre kampanje, Petar Veliki obezbedio je savez sa gruzijskim kraljem Vahtangom IV i sa glavnim epskopom Jermenske crkve Azvadžadurom. Ovi hrišćanski vladari su molili za rusku pomoć u svojim sukobima sa Persijom , i ekspanzionističkim Otomanskim carstvom.
U julu 1722, Ruska vojska i kozaci brojali su, oko 22.000 ljudi, zatim su ukrcani na brodove novo-izgrađene Kaspijske flote koju je predvodio Fjodor Apraksin iz Astrhana. Kasnije im se pridružilo još oko 22.000 konjanika i kozaka maršorjući kopneno iz grada Caricin (današnji Volgograd). Ruska vojska je 23. avgusta, 1722. zauzela Derbent u južnom Dagestanu. Međutim, u jesen iste godine vremenske neprilike na kaspijskom moru primorale su Petra Velikog da se vrati u astrahan ostavljajući ruske garnizone kod Derbenta i Buđonovska. Septembra 1722, Vahtanag VI ulogorio se kod Ganže u današnjem Azerbedžanu sa mešovitom gruzijsko-jermenskom vojskom od 40.000 da bi se pridružio brzonapredujućoj ruskoj vojsci u pohodu, ali posle vesti o Petrovom odlazku vratio se u Tbilisi u novembru.
U decembru 1722. ruska vojska i mornarica, pod general-majorom, Mihajlom Matjuškinom zauima Rašt i u julu 1723. nastavlja pohod i zauzima Baku. Ruski vojni uspesi i osmanlijska invazija na Persijske položaje na južnom kavkazu u proleće 1723. god primorala je Tahmaspa II da potpiše da zaključi mir u Sankt Peterburgu kojim je predao Derban, Baku, i persijske provincije Širvan, Gilan, Mazendaran, i Astrabad (današnji Gorgan) Rusima 12. septembra, 1723. godine.
Godine 1735, uoči Rusko-turskog rata (1735—1739), carica Ane Ivanovna je vratila sve anektirane oblasti Persiji kao preduslov stvaranja saveza sa Persijom protiv Osmanlija.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- Great Soviet Encyclopedia (jezik: ruski)
- The Armenian Rebellion of the 1720s and the Threat of Genocidal Reprisal
- Statistics of Wars, Oppressions and Atrocities of the Eighteenth Century