Срњача
| Srnjača | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | S. imbricatus
|
| Binomno ime | |
| Lentinellus cochleatus | |
| Sinonimi | |
| |
Srnjača (Sarcodon imbricatus) je, kad je mlada, jestiva gljiva.
Srnjaču je prvi identifikovao botaničar Olof Celsius nedaleko od grada Upsala u Švedskoj 1732. godine. Karl Line pisao je o njoj 1737. godine u svom delu Flora laponika. Prvobitno je vrstu opisao pod nazivom Hydnum imbricatum 1753. godine. U rod Sarcodon smestio ju je finski mikolog Peter Adolf Karsten 1881. godine. Ime roda ove gljive potiče od starogrčkih reči Sarco što znači meso i odon što znači zub.[1]
Opis[uredi | uredi izvor]
Šešir[uredi | uredi izvor]
Veličine je 6-20 (30) cm, sivobraonkaste boje, veluraste osnove, pokriven krupnim izdignutim i koncentrično raspoređenim ljuspama.Oblikaje ispupčenog do ravnog, mahom s ispupčenjem i u sredini, a u starosti je levkastog oblika i probušene sredine. Meso mu je debelo, rub šešira svetlije do beličaste boje, dugačko podvijen, a tzek starenjem gnjive rub postaje oštar i ponekad se ispravi.
Iglice[uredi | uredi izvor]
Najpre su kratke i beličaste, potom pepeljastosive i najzad smeđe, često duže od 1mm, i silazne.
Drška[uredi | uredi izvor]
Belosiva je, braonkasta, bez sjaja valjkastog do batinastog oblika, kratka je i jaka, puna, u starosti cevasta, baršunaste pšovršine.
Meso[uredi | uredi izvor]
U početku je belo, kasnije blede sivosmeđe boje, čvrsto, u osnovi drške drvenast. Miiris je aromatičan, a ukus blag do nagorak.
Spore[uredi | uredi izvor]
Veličine su 6,5-8/5-6 cm, grbave oštrih ivica. Otisak spora je smeđe boje.
Upotrebljivost[uredi | uredi izvor]
Mlada gljiva je jestva i koristi se kao začinska gljiva. Sadrže vlagu, mast, sirove belančevine, pepeo i ugljenehidrate. Ustanovljeno je da količina nezasićenih masnih kiselina znatno nadmašuje zasićene, a pronađena je određena količina galne i askorbinske kiseline i vrlo mala količina beta karotena i likopena. Izolovan je i ergosterol kod koga je zabeleženo antitumorsko i protivupalno delovanje.
Smatra se da konzumiranje sirove gljive može uzrokovati tegobe. Srnjača je osrednjeg kvaliteta. Zbog jake i specifične arome, obično se za jelo ne uzima veća količina. Mlade nedozrele gljive pogodne su za usoljavanje, mariniranje i sušenje. Njihov gorak ukus nestaje već nakon nekoliko minuta kuvanja. U Bugarskoj je melju za brašno.[1]
Stanište[uredi | uredi izvor]
Srnjača raste u brdsko-planinskim četinarskim šumama, često u nizu ili u vilnskim krugovima, od augusta do novembra.
Napomena[uredi | uredi izvor]
Srnjači je veoma slična retka gljiva hrapava ježevica (Hydnellum scabrosum, poznata i kao Sarcodon scabrosus) koja, međutim raste u listopadnim šumama, i to pretežno ispod bukve.[2]
Srnjaču i vrsti Sarcodon squamosis su do poslednje dekade prošlog veka smatrane jednom vrstom. Do tada uočene razlike odnosile su se na činjenicu da su plavi i zelenkasti pigmenti dobijeni iz plodnih tela, kvalitetniji ukoliko je gljiva rasla ispod belog bora od pigmenata iz plodnih tela gljiva koje su bile povezane s običnom smrekom. Na razliku su upućivale i određene makroskopske razlike, a grupa švedskih naučnika potvrdila je da je reč o dve vrste nakon što je provela analizu DNK sekvenci. Objavili su da je srnjača ona koja raste ispod smreka.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Srnjača - gljiva crnogoričnih šuma sa smeđim ljuskama na klobuku”. agroklub.com. Pristupljeno 28. 2. 2020.
- ^ Flik, Markus (2010). Koja je ovo gljiva?. Beograd: Marso. str. 382. ISBN 978-86-6107-064-8.