Sudska kontrola uprave
Sudska kontrola uprave je zajedno sa upravnom kontrolom osnovni oblik pravne kontrole uprave.
Osnove[uredi | uredi izvor]
Ustavom Srbije uređenje vlasti zasnovano je na njenoj podeli na zakonodavnu, izvršnu i sudsku. Sudska vlast se određuje kao nezavisna, jedinstvena na teritoriji Republike Srbije, a sudovi su samostalni i nezavisni u svom radu i sude na osnovu Ustava, zakona i drugih opštih akata, a kada je to predviđeno zakonom, i na osnovu opšteprihvaćenih pravila međunarodnog prava i potvrđenih međunarodnih ugovora. Sudska vlast u Republici Srbiji pripada sudovima opšte i posebne nadležnosti, a njihovo osnivanje, organizacija, nadležnost, uređenje i sastav uređuju se zakonom. Najviši sud u Republici Srbiji je Vrhovni kasacioni sud, a ne mogu se osnivati privremeni, preki ili vanredni sudovi.
Oblici sudske kontrole[uredi | uredi izvor]
Na više načina se može ostvariti sudska kontrola uprave, što ima za posledicu preplitanje pojedinih oblika sudske kontrole sa drugim pravnim oblastima. S druge strane, neki oblici sudske kontrole uprave se neposredno odnose na upravnu materiju i oni spadaju u okvir upravnog prava. U tom smislu, razlikujemo:
- Posredne oblike sudske kontrole uprave, i to:
- Krivične stvari - prema odredbama Krivičnog zakona i Zakonika o krivičnom postupku sudovi ostvaruju posrednu sudsku kontrolu u krivičnim stvarima tako što, između ostalog, odlučuju o postojanju krivičnih dela protiv službene dužnosti,
- Građanske stvari - kako govori Zakon o obligacionim odnosima i Zakon o parničnom postupku, pored ostalog, sudovi odlučuju o obligacionim odnosima koji nastaju između uprave i drugih lica, kao i o eventualnoj šteti,
- Ustavna žalba - ustavni sudovi vrše kontrolu uprave koja se ostvaruje u vezi sa ustavnom žalbom;
- Neposredne oblike sudske kontrole uprave:
- Upravni spor - kao oblik upravno-sudskog postupaka kontrole rada uprave, nadležni upravni (Vrhovni) sud, odlučuje o zakonitosti upravnih akata, a pod određenim uslovima i o samoj upravnoj stvari, naknadi štete i o povraćaju stvari u vezi sa izvršenjem upravnog akta.