Tabela rangova

Tabela rangova imperatora Petra Velikog

Tabela rangova (rus. Табель о рангах) bila je stroga hijerarhija građanskih, vojnih i dvorskih činova u Ruskoj Imperiji sistematizovana kroz 14 klasa.

Imperator Petar Veliki je Tabelu rangova ustanovio 24. januara/4. februara 1722. i postojala je sa većim brojem izmjena sve do Oktobarske revolucije (1917).

Opis

Svi činovi Tabele rangova dijelili su se u tri tipa — vojne, građanske i dvorske. Svi su se oni dijelili na četrnaest klasa, a svakoj klasi je odgovarao čin. Prvobitno, činovi su za vrijeme Petra Velikog označavali funkciju (dužnost). Petrova Tabela rangova uključivala je 263 dužnosti, od kojih su neke krajem 18. vijeka sasvim iščezle.

Građanske dužnosti kasnije su nazvane građanski činovi. Tako su u početku nazivi činova koleški sekretar, koleški asesor, koleški savjetnik i građanski savjetnik označavali dužnosti sekretara kolegijuma, člana savjeta kolegijuma (sa savjetodavnim i odlučujućim glasom) i predsjednika „građanskog“ kolegijuma. Dvorski savjetnik je prvobitno bio predsjednik dvorskog suda (ukinut još 1726, ali ime čina je ostalo sve do 1917).

Zakon donesen 24. januara/4. februara 1722. ustanovio je činove u 14 klasa (ili rangova) i imao je 19 tačaka sa pojašnjenjima. Svakoj klasi je odgovarao vojnički čin (kopneni, gardijski, artiljerijski i pomorski), a takođe i građanski i dvorski čin. Činovi su se dijelili na niže oficirske, više oficirske i generalske. Činovi najvišeg generaliteta (prve dvije klase) davali su se posebno.

Njima se obraćalo sa: Vaše blagorodje (niži oficiri), Vaše visoko blagorodje (viši oficiri), Vaše prevashodstvo (generali) i Vaše visoko prevashodstvo (prve dvije klase). Činovi V klase bili su posebni, odnosno nisu pripadali ni oficirskim ni generalskim. Njima se obraćalo sa Vaše visokorodje.

Ministri su imali čin ne niži od tajnog savjetnika (III klasa).

Novo plemstvo

Glavni članak: Rusko plemstvo

Stupanjem na snagu Tabele rangova drevni ruski činovi (bojari, okoljniči itd.) formalno nisu bili ukinuti, ali su se prestali dodjeljivati. Vojna služba je bila odvojena od građanske i dvorske. Činove plemićima je dodjeljivao imperator sveruski, a stvorena su dva plemstva — lično i nasljedno.

Ukazom imperatora Aleksandra II od 9. decembra 1856. predviđeno je dobijanje plemstva na sljedeći način: lično plemstvo se dobijalo sticanjem čina IX klase, a pravo na nasljedno plemstvo je imao čin pukovnika (VI klasa) ili čin aktivnog građanskog savjetnika (IV klasa). Činovi od XIV do X klase su se nazivali prosto „počasnim građanima“.

Tabela rangova (1798—1884)

Klasa	Titula	Građanski činovi	Vojni činovi						Dvorski činovi
			Pješadija	Konjica	Garda pješadija	Garda konjica	Kozaci	Mornarica
I	Vaše visoko prevashodstvo	Kancelar Aktivni državni savetnik I klase	General-feldmaršal					General-admiral
II		Aktivni državni savetnik	General pješadije	General konjice			General konjice	Admiral	Viši komornik, viši dvorski majstor, viši dvorski maršal, viši čuvar vina, viši majstor konjušnica, viši majstor lova
III	Vaše prevashodstvo	Državni savetnik	General-lajtnant	General-lajtnant			General-lajtnant	Viceadmiral	Dvorski majstor, dvorski maršal, majstor konjušnica, majstor lova, viši majstor ceremonija
IV		Aktivni građanski savjetnik	General-major	General-major			General-major	Kontraadmiral	Komornik
V	Vaše visokorodje	Građanski savjetnik						Kapetan-komandor (do 1827)	Mlađi komornik, majstor ceremonija
VI	Vaše visoko blagorodje	Koleški savjetnik	Pukovnik	Pukovnik	Pukovnik	Pukovnik	Pukovnik	Kapetan 1. ranga	Sobni poslužitelj
VII		Dvorski savjetnik	Potpukovnik	Potpukovnik	Kapetan	Rotmistr	Potpukovnik	Kapetan 2. ranga
VIII		Koleški asesor	Major	Major	Štapski kapetan	Štapski rotmistr	Vojnički starješina	Kapetan-lajtnant
IX	Vaše blagorodje	Titularni savjetnik	Kapetan	Rotmistr	Poručnik	Poručnik	Jesaul	Lajtnant	Dvorski poslužitelj
X		Koleški sekretar	Štapski kapetan	Štapski rotmistr	Potporučnik
XI		Brodski sekretar
XII		Gubernijski sekretar	Poručnik	Poručnik		Kornet	Satnik	Mičman
XIII		Provincijski sekretar	Potporučnik
XIV		Koleški registrator	Zastavnik	Kornet			Harunži

Izvori

• Tabelь o rangah, Pristupljeno 16. 8. 2017.