Telesni zid sunđera

Telesni zid sunđera je generalno gledano najtanji kod askon tipa građe, srednje debeo kod sikon tipa, a debeo kod leukon tipa građe. Razlika u građi se, međutim, primeđuje kada se upoređuju podtipovi/klase, a ne morfološki tipovi. Tada se jasno odvaja na jednoj strani građa telesnog zida kod podtipa Symplasma (Hexactinellida), a na drugoj građa kod podtipa Cellularia (Calcarea, Demospongiae). Kod demospongia i kalkarea telesni zid je celularne građe, dok je kod staklastih sunđera (heksaktinelida) on sincicijelne građe.

Celularni telesni zid

Tela sunđera iz podtipa Cellularia poseduju ćelije organizovane u dva tipa tkiva - u pokrovnom (epitelnom) i vezivnom. Pokrovno tkivo podseća na tipičan epitel životinja, ali izmeću ćelija ne postoje mećućelijske konekcije (junctions) i hemidezmozomi, a ispod ćelija se ne nalazi bazalna lamina. Pokrovna tkiva kod sunđera su predstavnjena pinakodermom i hoanodermom. Pinakoderm pokriva spoljašnju površinu tela i interradijalne kanale (tzv. egzopinakoderm), i oivičava ulazne i izlazne kod leukon tipa građe - tzv. endopinakoderm. Hoanoderm oivičava spongocel kod askon tipa sunđera, a kanale i komore sa hoanocitama kod sikon i leukon sunđera. Sloj vezivnog tkiva između pinakoderma i hoanoderma se naziva mezohil (ili mezogleja).

Pinakoderm je izgrađen uglavnom iz dve vrste ćelija. Zastupljenije su (u mnogo većem broju) pinakocite - pljosnate (skvamozne) ćelije koje priležu jedna na drugu svojim stranama, tako da formiraju epiteloidnu površinu tela sunđera. Pinakocite su većinom bez bičeva, izuzev kod vrsta rodova Plakina i Oscarella kod kojih pinakocite endopinakoderma poseduju bičeve. Manje zastupljena vrsta ćelija u pinakodermu su porocite. Porocite formiraju ostija kod svih askon sunđera (i kod nekih sikon i leukon), kao i prozopile i apopile mnogih sikon i leukon sunđera (kod ostalih sikon i leukon sunđera, ostija su jednostavni procepi između pinakocita, a prozopile procepi u hoanodermu). Svaka porocita oivičava poru, čiji prečnik se reguliše kontrakcijama filamenata citoskeleta porocite.

Hoanoderm se sastoji od ćelija sa ogrlicom - hoanocita, koje svojim bičevima stvaraju i održavaju tok vode kroz telo. Hoanocite poseduju apikalnu ogrlicu oko biča, izgrađenu od dugačkih mikrovila. Ogrlica je oblika cilindra ili obrnutog konusa. Bazalni deo biča mnogih vrsta ima bilateralna krila, kao i bičevi hoanoflagelata. Hoanocite zahvataju čestice hrane, dospele vodom, a zatim one prelaze u ameboidne ćelije gde se vare.

Mezohil (mezogleja) je jedini deo sunđera koji nije u kontaktu sa sredinskom vodom, tako da predstavlja unutrašnju sredinu (unutrašnji kompartman) sunđera. Kao vezivno tkivo, mezohil je izgrađen od proteinskog, gelastog matriksa koji sadrži različite diferencirane i nediferencirane ćelije (v. Ameboidne ćelije sunđera), kao i skeletne elemente.

Sincicijalni telesni zid

Staklasti sunđeri ne poseduju pinakoderm u vidu epitela. Umesto njega, živa tkiva heksaktinelida su raspoređena u trodimenzionalne, paučinaste niti nazvane trabekularni sincicijum ili mreža. Membrane koje standardno odeljuju ćelije, nedostaju te je citoplazma kontinualna u celom sincicijumu. Celularni hoanoderm takođe ne postoji, umesto njega postoji hoanosincicijum. Individualna ogrličasta tela, sa ogrlicom i bičem, ali bez jedra, izranjaju sa površine hoanosincicijuma. Svaka grupa ogrličastih tela zauzima sikonoidan džep koji je podržan trabekularnom mrežom. Mnoga ogrličasta tela u džepu nastaju kao izraštaj jedne jedarne matične ćelije - hoanoblaste.

Svaka nit trabekularnog sincicijuma okružuje deo mezohila. Mezohil sadrži grupe kolagenih vlakana, spikule i ćelije - sklerocite, arheocite i verovatno reproduktivne ćelije. Staklasti sunđeri su izgrađeni od jedinstvene kombinacije celularnih i sincicijalnih tkiva. U Rhabdocalyptus dawsoni, ćelije mezohila su spojene za trabekularnu mrežu finim citoplazmatičnim izraštajima, te su i same delimično sincicijalne. Kod Dactylocalyx pumiceus ove ćelije su odvojene i nezavisne od sincicijuma.

Većina heksaktinelida ima anatomiju sikon tipa, ali tok vode kroz telo je nalik na leukon tip, jer poseduju ulazne i izlazne kanaliće. Voda kroz heksaktinelida teče sledećim putevima: površinski otvori u trabekularnoj mreži - ulazni kanali - komore sa ogrličastim telima - izlazni kanali - atrijum (spongocel) - oskulum.