Test azota uree u krvi

Test azota uree u krvi
Urea
Referentni opseg	1,43—8,30 mmol/l
MeSH	D001806
LOINC	6299-2, 59570-2, 12961-9, 12963-5, 12962-7

Test azota uree u krvi (akronim BUN od eng. Blood Urea Nitrogen) jedan je biohemijskih testova u medicini koji na osnovu izmerene količine azota uree u krvi (koja je otpadni proizvod koji bubrezi uklanjaju iz krvi) može da pruži važne informacije o funkciji pacijentovog bubrega.

Nivoi BUN vrednosti viši od normalnog mogu biti znak da bubrezi ne rade dobro. Mada iako pacijent sa bubrežnom bolešću možda nema nikakvih kliničkih simptoma BUN test može pomoći u otkrivanju problema sa bubrezima u ranoj fazi kada lečenje može biti efikasnije.

Opšte informacije

Glavni zadatak bubrega je da uklone otpadne produkte metabolozma i višak tečnosti iz čovekovog tela. Ako pacijent pati od bolesti bubrega, otpadni materijal se može nakupiti u njegovoj krvi. Vremenom, to može dovesti do ozbiljnih zdravstvenih problema, uključujući visok krvni pritisak, anemiju i bolesti srca.

Jedinice u kojima se izražava količina uree u krvi

BUN (urea-N) u krvi izražava se u mg/dL u Sjedinjenim Američkim Državama, Meksiku, Italiji, Austriji i Nemačkoj. Na drugim mestima, koncentracija uree je prijavljena u SI jedinici kao mmol/L, što generalno zavisi od laboratorije.

$BUN_{mg/dL}$ predstavlja masu azota unutar urea/zapremina, a ne masu cele uree. Svaki molekul uree ima dva atoma azota, molarne mase, svakog od 14 g/mol.

Da bi pretvorili vrednosti uree u krvi iz mg/dL azota uree u mmol/L uree koristi se formula: $Urea_{mmol/L}=BUN_{mmol/L}=BUN_{mg/dL}*{\frac {10_{dL/L}}{14*2}}=BUN_{mg/dL}*0.3571$

Da bi pretvorili vrednost BUN u ureu u mg/dL koristi se sledeća formula: $Urea_{mg/dL}=BUN_{mg/dL}*{\frac {60}{14*2}}=BUN_{mg/dL}*2.14$

Gde 60 predstavlja MV uree i 14*2 MV azota uree.

Referentne vrednosti uree

• Deca do 1 godine: 1,43—6,78 mmol/L
• Deca od 1 do 3 godine: 1,80—6,00 mmol/L
• Deca od 3 do 13 godina: 2,50—6,00 mmol/L
• Deca od 13 do 19 godina: 2,90—7,50 mmol/L
• Odrasli iznad 19 godina: 2,80—8,30 mmol/L

Produkcija uree

Urea ili karbamid je krajnji proizvod metabolizma aminokiselina i proteina kod sisara. Proteini se razgrađuju do aminokiselina, a razgradnjom aminokiselina nastaje amonijak koji je otrovan za ćelije sisara. Najbezbedniji način eliminacije amonijaka je njegovo prevođenje u ureu.

Urea se stvara u jetri (u ciklusu uree), iz jetre prelazi u krv, a iz nje u sve ekstra i intracelularne tečnosti. Po molekulskoj strukturi je slična struktura vode i zato je distribucija uree identična distribucija vode, veoma lako prolazi kroz sve ćelijske membrane koje su propustljive za vodu.

Kod zdravih osoba se dnevno sintetiše oko 0,5 - 0,7 mola uree (30 - 40 grama), a sinteza najviše zavisi od količine proteina koji se unose hranom. Kod unošenja većih količina proteina nivo uree u krvi može da se poveća tri puta, jer se enzimi koji učestvuju u sintezi nalaze u višku i njihova aktivnost može da se adaptira na vrlo veliku količinu proteina u hrani.

Sintezu uree stimuliše i opterećenje svake vrste (težak mišićni rad, stresne situacije…), kao i hormoni koji povećavaju razlaganje proteina (glukokortikoidi i tiroksin).

Biosinteza uree po svom kvantitetu premašuje biosintezu svih ostalih supstanci u organizmu.

Eliminacije uree

Postoje tri načina eliminacije uree:

• Preko bubrega ​- ovo je glavni put eliminacije. Količina uree u urinu je direktno proporcionalna diureza (količina urina u toku 24 časa) i jedan je od indikatora zdravlja bubrega.
• Preko creva ​- oko 40% ukupne uree u organizmu dospeva u creva, ali se u fecesu nalazi u malim tragovima. Razlog tome su crevne bakterije koje razgrađuju ureu na amonijak i ugljen-dioksid.
• Preko kože (znojenjem) ​- manja količina nastale uree se eliminiše na ovaj način, ali pojačanim znojenjem eliminacije uree može da se poveća za 10-20%

Indikacije

BUN test može dati uvid u to koliko dobro bubrezi rade. Test se može koristiti za dijagnozu, skrining i/ili praćenje. Za ove upotrebe, sam BUN je generalno manje informativan nego kada se koristi sa drugim merenjima koja se odnose na funkciju bubrega.

Dijagnoza bolesti bubrega je termin koji opisuje proces pronalaženja uzroka kada su se znaci i simptomi bolesti bubrega već razvili. Prema tome BUN se može primeniti ako pacijent ima simptome bolesti bubrega, kao što su promene u mokraći, oticanje ruku ili nogu, grčevi u mišićima ili česte epizode ​​zamora.

Skriningom bubrega se pokušava otkriti zdravstveni problem pre nego što se pojave znaci ili simptomi bolesti bubrega. BUN test kao deo osnovnog metaboličkog panela (BMP) ili sveobuhvatnog metaboličkog panela (CMP) može se propisati tokom redovnih medicinskih pregleda radi skrininga potencijalnih stanja bubrega. Skrining se može propisati ako pacijent ima veći rizik od bolesti bubrega zbog čećerne bolesti, kardiovaskularnih problema ili porodične istorije bolesti bubrega.

Praćenje stanja bubrega je način na koji lekar može da kontroliše kako se pacijentoovo stanje bubrega menja, odnosno određivanje BUN-a može biti deo posmatranja funkcije bubrega tokom vremena. BUN test može pružiti relevantne informacije za procenu odgovora na lečenje problema sa bubrezima. Testovi funkcije bubrega, uključujući merenje BUN-a, takođe se mogu koristiti za praćenje neželjenih efekata kada pacijent započne primenu novog leka koji može uticati na bubrege.

Najčešće indikacije za BUN test su:

• sumnja da pacijent ima bolest ili oštećenje bubrega,
• procena funkcije bubrega, posebno kod hroničnih stanja kao što su šečerna bolest ili visok krvni pritisak,
• određivanje efikasnosti lečenja dijalizom ili peritonealnom dijalizom,
• testiranje krvi koja pomaže u dijagnostikovanju brojnih drugih stanja, kao što su oštećenje jetre, opstrukcija urinarnog trakta, kongestivna srčana insuficijencija ili gastrointestinalno krvarenje (iako sam abnormalni rezultat BUN testa ne potvrđuje nijedno od ovih stanja).

Postupak

Test se radi nakon uzimanja uzorka krvi iglom za vađenje krvi iz vene na ruci ili šaci.

Tumačenje rezultata

Generalno, visok nivo BUN-a znači da bubrezi ne rade dobro. Na ovo ukazuju sledeći klinički simptomi:

• potreba za mokrenjem češće ili manje,
• bol u zglobovima ili kostima,
• grčevi u mišićima,
• nemirne noge tokom pokušaja da se zaspi,
• umor,
• svrab,
• oticanje u rukama ili nogama.

Ali povišeni BUN takođe može biti uzrokovan i drugim stanjima, zbog:

• dehidracija, koja je rezultat nedovoljno pijenja tečnosti ili iz drugih razloga

• opstrukcija urinarnog trakta

• kongestivna srčana insuficijencija ili nedavni srčani udar

• gastrointestinalno krvarenje

• šok

• teške opekotine
• upotreba određenih lekova, kao što su neki antibiotici

• dijeta sa visokim sadržajem proteina

Parametri koji mogu uticati na rezultat BUN testa

• ishrana sa visokim sadržajem proteina  (može izazvati visok nivo BUN)

• ishrana sa niskim sadržajem proteina   (može izazvati nizak nivo BUN)

• nekoliko lekova, uključujući steroide i antibiotike  (povećava ili smanjuje nivo BUN testa)

• trudnoća

• starenje, nivo azota uree se povećava sa godinama. Novorođenčad ima niže nivoe od drugih ljudi, a raspon kod dece varira.

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).