Ulica generala Tranijea (Niš)
| Ulica generala Tranijea | |
|---|---|
.IMG_1775.jpg) Ulica generala Tranijea između ul. Vožda Karađorđa (na severu) i Svetozara Markovića (na jugu) | |
| Druga imena | Hipi dolina |
| Bivša imena | Ulica Vladimira Nazora |
| Nazvana po | generalu Ogistu Šarlu Tranijeu |
| Održava | Grad Niš |
| Dužina | oko 300 m |
| Lokacija | Niš |
| Poštanski broj | 18000 |
| Drugo | |
| Poznata po | mesto okupljanja pripadnika hipi pokreta 70-ih godina |
Ulica generala Tranijea, poznata i kao Hipi dolina je mala ulica u centru Niša, koja se pruža u smeru sever-jug i spaja ulice Vožda Karađorđa i Nikole Pašića. Na sredini je preseca Ulica Svetozara Markovića. Dužine je oko 300 m, a počinje i završava se pešačkim zonama.[1]
Tokom 1970-ih godina kada je deo između Ulice Vožda Karađorđa i Ulice Svetozara Markovića bio deo niškog korzoa, bila je to kultna niška ulica, poznata i kao Hipi dolina. Na ovom potezu okupljale su se mladi i tadašnji pripadnici hipi pokreta u Nišu.[2]
Ime[uredi | uredi izvor]
Ulica nosi ime po francuskom generalu Šarlu Tranijeu pod čijom je komandom 22. brigada kolonijalne pešadije učestvovala u proboju Solunskog fronta. Pre toga ulica je nosila ime hrvatskog i jugoslovenskog pisca Vladimira Nazora.[3]
Danas su kod Nišlija u paralelnoj upotrebi nazivi „Hipi dolina“ i Ulica generala Šarla Tranijea.
Ogist Šarl Tranije[uredi | uredi izvor]
General Šarl Tranije (1862 - 1931) rođen je u Tuluzu, gde se školovao do stupanja u Politehničku školu 1882. godine. Ubrzo potom je proizveden u artiljerijskog potporučnika. Godine 1884. je stupio u Artiljerijsku aplikacionu školu, a potom je završio Vojnu akademiju. Učestvovao je u kolonijalnim ratovima u Alžiru, a za vreme Prvog svetskog rata učestvovao je u Verdenskoj bici.
U brigadnog generala je proizveden u junu 1918. dok je bio na Solunskom frontu, gde je komandovao 22. brigadom kolonijalne pešadije, sa kojom je za vreme proboja fronta operisao na levom krilu savezničke vojske. Napadom na visove severno od Crne reke osigurao je nadiranje srpske vojske na sever. Po padu Prilepa presekao je poslednju odstupnicu 11. nemačkoj armiji. U kasnijem napredovanju je njegov odred, ojačan jednom grčkom divizijom, bio prethodnica francuske vojske na njenom pravcu nastupanja u Srbiji.[4]
Položaj i prostranstvo[uredi | uredi izvor]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Istorijsko-naseljske pretpostavke o datumu nastanka današnje Ulice generala Tranijea, vezuje se za nastanak Trga kralja Milana (Trga oslobođenja) i Ulice Vožda Karađorđa na levoj obali Nišave, kod mosta ispred glavnog ulaza u drevnu Nišku tvrđavu, kada je nastala raskrsnice puteva koji su se od ovog prostora račvali prema Podunavlju, Carigradu, Solunu i Skadru, a koje se formirala najvrerovatnije u postaničkom, ili možda već u antičkom periodu, a nastavila da se razvija u feudalnoj Srbiji i tokom 500 godina za vreme vladavine Osmanlija, jedna od glavnih saobraćajnih arterija Niša, danas poznata kao ulica Vožda Karađorđa.
Tako je od raskršća u centralnom delu Niša, iz dela Via Militaris-a a kasnije Carigradskog druma, koji se dolazeći iz pravca Beograda odvajao ka istoku za Carigrad, u 17. veku izgrađen Pirotski sokak, danas ulica Vožda Karađorđa, a oko nje nekoliko pobočnih ulica (sokaka) među kojima je i sokak iz koga je nastala današnja Ulica generala Tranijea.
Pirotski sokak bila je jedna od prvih ulica u gradu koja je nakon 1878. godine ispravljena, proširena i izgrađena prema postavkama Vinterovog plan za regulaciju Niša. Na tom planu se vidi i Ulica generala Tranijea.
Od vremena nastanka u 17. veka, u ovoj ulici izgrađene su brojne građevine od kojih do danas nije sačuvana nijedna.
U vremena Osmanlija u ovoj ulici počeo ja, a nastavio do dana, da se gradi čitav niz građevina orijentalne, klasicističke a kasnije moderne i postmoderne (npr. kuća porodice Domazet, gostionica Knjaževac), i na kraju savremen arhitekture (hotel Niš, kasnije hotel Grand, nekoliko stambenih zgrada, zgrada katastra, zgrada preduzeća za puteve i zgrada obdaništa).
Kuće od trošnog materijala nastale pre 19. veka, sve više su zamenile one gabaritnije, višespratne kako i priliči jednoj od centralnih ulica Niša koji je sve više rastao, razvijo se i menjao vizuelni identitet.
Hipi dolina[uredi | uredi izvor]
Krajem šezdesetih godina 20. veka niška ulica Vladimira Nazora sasvim spontano je postala mesto okupljanja mladih. Zbog njihovog izgleda koj je, prateći svetsku modu tog vremena, podrazumevao dugu kosu i farmerke zvoncare, vrlo brzo je dobila ime Hipi dolina i niko je više nije zvao zvaničnim imenom - ulica Vladimira Nazora.
Hipi dolina je bila sastavni deo niškog korzoa koji je išao od zgrade glavne Pošte do Spomenika oslobodiocima, potom se prelazilo na drugu stranu ulice i od Stare robne kuće završavalo u Hipi dolini, pa onda iz nje u novi krug. Tu su se sklapala poznanstva, razmenjivale se ploče, knjige i sve ono što je obeležavalo život tadašnje niške omladine.[2] U Hipi dolinu prvo je počela da dolazi generacija mladih rođena oko 1950. godine, koji su tada imali oko 20 godina. Do trenutka kada više nije bila interesentna za izlazak, početkom osamdesetih, kroz ovu ulicu prošlo je oko jedanest generacija mladih.[3]
.IMG_1783.jpg)
Hipi dolina danas[uredi | uredi izvor]
Otvaranjem brojnih kafića početkom osamdesetih razbio se niški korzo da bi s vremenom potpuno nestao, a sa njim i Hipi dolina. Ipak, i danas mnoge nišlije ovu ulicu nazivaju Hipi dolina.[2] Sećanje na tadašnji život ove ulice i dalje je živo. Godine 2016. u ulici Generala Tranijea postavljena je memorijalna tabla koja podseća na to vreme,[5][6] a 2017. o Hipi dolini snimljen i dokumentarno-igrani film Ceo svet u jednoj dolini.[7]
Film Ceo svet u jednoj dolini[uredi | uredi izvor]
Zahvaljujući ovom filmu biće sačuvano svedočanstvo o jednom vremenu. Ovo nije samo skup ličnih priča, već i opšti prikaz društvenog stanja u Nišu tog vremena, ali i priča o kulturi, muzici, modi u drugoj polovini 20. veka. Film je protkan emocijama i sadrži sekvence snimljene na nišavskom keju, u nekadašnjoj Hipi dolini, Tvrđavi i Narodnom pozorištu, a o svojoj mladosti, odrastanju i druženju u kultnoj niškoj gradskoj ulici govore nekadašnji disk-džokeji i drugi pripadnici te generacije.
Film je 2017. premijerno prikazan na završnoj večeri 52. festivala glumačkih ostvarenja Filmski susreti,[8] a kasnije i na drugim festivalima. Između ostalih juna 2018. prikazan je na festivalu Dok'n'Ritam u Beogradu i na festivalu Rokumentarni dani u Nikšiću.[9] Dostupan je i može se pogledati na portalu Niške vesti.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Ulica Generala Tranijea, Medijana, Nišavski okrug”. Plan Plus. Pristupljeno 26. 11. 2021.
- ^ a b v Ozimić, Nebijša (4. 3. 2017). „Hipi dolina”. Pristupljeno 26. 11. 2021.
- ^ a b v Milićević, Violeta (25. 12. 2020). „Film o „Hipi dolini“ na Niškim Vestima (POGLEDAJ FILM)”. Niške vesti. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- ^ Kizen, Žan-Batist (2018). Naša istorija, naša sećanja (katalog izložbe) (PDF). Beograd: Francuski institut u Srbiji. str. 17. Pristupljeno 26. 11. 2021.
- ^ „Hipi dolina i Sokolana otrgnuti iz zaborava”. TV Zona plus. 22. 3. 2016. Arhivirano iz originala 27. 11. 2021. g. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- ^ „Tabla Hipi dolina (ul Generala Tranijea)”. Južne vesti. Pristupljeno 26. 11. 2021.
- ^ „Počinje snimanje filma o Hipi dolini u Nišu (VIDEO)”. TV Zona plus. 25. 3. 2017. Arhivirano iz originala 27. 11. 2021. g. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- ^ Anđelković, I. (29. 8. 2017). „Film o "Hipi dolini" zatvara Filmske susrete u Nišu”. Blic. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- ^ „Niški film "Hipi dolina" na festivalima u Beogradu i Nikšiću”. Blic. 5. 6. 2018. Pristupljeno 27. 11. 2021.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Ulica generala Tranijea na Vikimedijinoj ostavi
- „Hipi dolina – Ceo svet u jednoj mladosti (VIDEO)”. JugMedia. 14. 08. 2017. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- „O nama”. The Hub. Arhivirano iz originala 27. 11. 2021. g. Pristupljeno 27. 11. 2021.
- „Premijera filma o niškoj Hipi dolini na "Filmskim susretima"”. Južne vesti. 15. 8. 2017. Pristupljeno 27. 11. 2021.
