Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Beloj Palanci
| Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Beloj Palanci | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1909—1910. |
| Reosnovan | 2009—2012. |
| Mesto | Bela Palanka Opština Bela Palanka |
Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Beloj Palanci ili Crkva Hristovog Vaznesenja, jedna je od dve crkave u Beloj Palanaci, u kojoj se nalazi sadište Belopalanačkih parohija i Arhijerejskog namesništva belopalanačkog.[1] Hram koji se nalazi u centralnom delu grada, izgrađena je u periodu od 1909—1910. godine, po odobrenju, tadašnjeg ministra prosvete Kraljevine Srbije od 14. maja 1903. godine.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Inicijativu za izgradnju Crkva Hristovog Vaznesenja, od starne stanovnika Bele Palanke opisaoa je u jednoj od svojih knjiga poznati putopisac, istoričar, arheolog i dobar poznavalac prilika u Srbiji, Feliks Kanic:
| „ | da se nakon oslobođenja od Turaka 27. decembra 1877. hrišćansko stanovništvo iz okoline odmah bacilo na rušenje tvrđave. Njen istočni i južni front, zajedno sa svim turskim zgradama, poslužili su kao kamenolom za Crkvu Hristovog Uspenija. Godinu dana nakon oslobođenja od Turaka varošani Bele Palanke se obraćaju ministru crkvenih dela sa molbom da se omogući gradnja Crkve.[3] | ” |
Izgled[uredi | uredi izvor]
Crkvu je projektovao arh. Milorad Ruvidić, stalni nastavnik (istorije arhitekture, vizantijske arhitekture i arhitektonskih problema) arhitektonskog odseka Tehničkog fakulteta u Beogradu. Prema ovom projektu Crkva ima površinu 132,63 m² i visinu zajedno sa kubetom 21,15 m, a njena gradnja odgovarala je tzv. hanzenovom stilu. Projekat i gradnja crkve u potpunosti odgovara tzv. hanzenovom stilu, koji su u izgradnji crkava prihvtile srpske arhitiekte od Teofila Hanzena,[4] Danca, koji je za istoriju srpski arhitekture značajan pre svega zbog njegov rada na proučavavu i oživljavanju principa vizantijskog graditeljstva.[5]
U arhitektonskom pogledu, građevina je u osnovi trikonhonalnog tipa, sa fasadom koja je sem njene istočne strane, podeljena po horizontali na tri polja kordon vencima i po vertikali polukolonetama na uglovima u kojima se spajaju uglovi apsida. Donje ivice prozora se podudaraju sa donjom ivicom kordon venca, a gornje odvajaju površinu ispod krovnog venca na kojima se ističu manje rozete sa krstovima. Ulaz na istočnoj strani crkve podignut je na tri stepenika, sa dva bočna puna stuba i dva polustuba koji nose trem, a zapadno pročelje ima trapezni oblik.
Kube crkve je osmostrano i u potpunosti je u skladu sa arhitektonskim rešenjem koje srećemo i kod ostalih srpskih srednjovekovnih crkava. Kube je podeljeno na uglovima polukolonetama sa prozorima na svakoj od osam poligonalnih površina.
Obnova[uredi | uredi izvor]
Crkva Hristovog Vaznesenja u Beloj Palanci imala je prvobitni izgled sve do 2010. godine, kada joj je, u vreme sveštenika Dragana Đokića, dozidana priprata i obnovljena celokupna fasada, koja je obojena tako da se polukolonete i kordon venci jasno izdvajaju u boji cigle, od osnove, koja predstavlja neku sredinu između drap i roze boje. Iste godine u crkvi je postavljen nov ikonostas, koji je oslikao ikonopisac Dejan Mandelc rođen u Mladenovcu 1973. godine,[6] i zamenjen pod koji je urađen u štampanom betonu.
Po završetku građevinskih radova i osvećenja crkve od strane Patrijarha Irineja,[7] nastavljeno je freskopisanje hrama, koje i dalje traje.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Belopalanačke, dve parohije”. Eparhija niška. Pristupljeno 7. 7. 2018.
- ^ Miša Rakocija Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, Studije i monografije, Niš, 2013
- ^ Felix Philipp Kanitz Reise in Südserbien und Nordbulgarien (A Journey to South Serbia and North Bulgaria). Vienna (1868).
- ^ M. Jovanović, Teofil Hanzen, “hanzenatika” i Hanzenovi srpski učenici, ZLUMS 21, Novi Sad 1985, 256.
- ^ N. Makuljević, Reforma crkvene umetnosti u jugoistočnoj Srbiji posle 1878. godine, Leskovački zbornik XXXVII, Leskovac 1997, 35‡59
- ^ Mandelc, Dejan. „Biografija”.
- ^ P., Z. „Bela Palanka, juče obeležila svoj dan opštine”. Dnevni list Danas. Pristupljeno 26. 2. 2016.
